Thông tin trên được TS Hoàng Đức Minh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Thường xuyên, Bộ GD-ĐT cho biết tại Hội thảo Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng công tác xoá mù chữ cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2023-2030, do Bộ GD-ĐT tổ chức ngày 21.11.

Xoá mùa chữ - nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục

Theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục Thường xuyên Hoàng Đức Minh, công tác xoá mùa chữ là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục, được quan tâm và bền bỉ triển khai ngay từ những ngày đầu cách mạng Tháng Tám năm 1945, với các phong trào “Bình dân học vụ”, “Người biết chữ dạy người chưa biết chữ” theo lời dạy của Bác Hồ.

Biết chữ là điều kiện cần và là “cánh cửa” đầu tiên để bước vào lộ trình của học tập suốt đời đối với mỗi một con người. Công tác xoá mù chữ được đặt ra cấp thiết, không thể thiếu và phải được đặt lên hàng đầu của việc nâng cao dân trí, là một tiêu chí để xây dựng xã hội học tập.

TS Hoàng Đức Minh cho hay, cùng với phổ cập giáo dục, nhiệm vụ duy trì và củng cố kết quả xoá mù chữ được Chính phủ quan tâm đưa vào Nghị quyết về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm. Công tác xoá mùa chữ cho người dân nói chung và người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng đã được Bộ GD-ĐT chỉ đạo sát sao, quyết liệt.

Bộ GD-ĐT đã ban hành các Thông tư; biên soạn và in ấn tài liệu hướng dẫn thực hiện Chương trình xoá mù chữ dành cho giáo viên, học viên; tổ chức tập huấn cho giáo viên các trường học và cán bộ, chiến sĩ Đồn biên phòng, cán bộ giáo dục các trại giam, trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc. Đồng thời, tổ chức kiểm tra và ban hành quyết định công nhận các tỉnh, thành phố đạt chuẩn xoá mù chữ theo các mức độ.

Theo báo cáo về thực trạng công tác xoá mù chữ của Vụ Giáo dục Thường xuyên, trong giai đoạn 2021-2023, cả nước đã huy động được 79.280 người ra học xoá mù chữ. Riêng 51 tỉnh thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia đã huy động được 53.965 người ra học xoá mù chữ, trong đó có 44.087 học viên là người dân tộc thiểu số.

Tính đến thời điểm tháng 10.2023, tỷ lệ người đạt chuẩn biết chữ mức độ 1 và đạt chuẩn biết chữ mức độ 2 tuổi từ 15-60 của cả nước lần lượt là 98,55% và 96,70%.

Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng chỉ đạo các đơn vị Bộ đội biên phòng chủ động, tích cực phối hợp với ngành giáo dục mở được nhiều lớp học xoá mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học cho đồng bào các dân tộc; vận động các nguồn lực xây, sửa trường lớp, hỗ trợ sách giáo khoa, đồ dùng học tập; tuyên truyền, vận động các gia đình đưa trẻ trong độ tuổi đến trường; các em bỏ học quay trở lại trường... Bình quân mỗi năm mở được hơn 30 lớp xoá mù chữ với trên 1.000 học viên.

Ngoài đối tượng học viên học xoá mù chữ tại các cơ sở giáo dục, còn có đối tượng đặc thù là phạm nhân, trại viên, học sinh ở các trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng thuộc Bộ Công an học xoá mù chữ. Bình quân mỗi năm mở được hơn 195 lớp xoá mũ chữ với trên 2.900 học viên.

Cả nước có 48/63 tỉnh đủ tiêu chuẩn, điều kiện đạt chuẩn xoá mù chữ mức độ 2, nhưng chỉ mới có 21 tỉnh được Bộ GD-ĐT kiểm tra, công nhận đạt chuẩn xoá mù chữ mức độ 2. Còn 27 tỉnh đủ tiêu chuẩn, điều kiện đạt chuẩn xoá mù chữ mức độ 2 nhưng chưa đề nghị Bộ GD-ĐT kiểm tra công nhận.

Trên 734.000 người chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 1

Bên cạnh kết quả đạt được, TS Hoàng Đức Minh cho biết theo thống kê, hiện vẫn còn trên 734.000 người chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 1, chiếm 1,15% và trên 1.731.000 người chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 2, chiếm 2,71% (người đạt chuẩn biết chữ mức độ 1: hoàn thành Chương trình xóa mù chữ giai đoạn 1; người đạt chuẩn biết chữ mức độ 2: hoàn thành Chương trình xóa mù chữ giai đoạn 2).

Tỷ lệ huy động người học xoá mù chữ ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp. Vẫn có địa phương còn người mù chữ, nhiều người chưa đạt chuẩn xoá mù chữ nhưng không huy động hoặc huy động được rất ít người ra học xoá mù chữ. Công tác phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, đoàn thể trong công tác xoá mù chữ ở một số địa phương chưa thực sự chặt chẽ, thường xuyên và hiệu quả.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục Thường xuyên, Bộ GD-ĐT nhấn mạnh, một số giải pháp đã được đặt ra nhằm thúc đẩy và nâng cao chất lượng công tác xoá mù chữ giai đoạn 2023-2030. 

Theo đó, cần nâng cao trách nhiệm của cấp uỷ Đảng, chính quyền các cấp và tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng về công tác xoá mù chữ. Đổi mới công tác quản lý, điều tra, vận động và tổ chức lớp xoá mù chữ. Củng cố kết quả biết chữ, hạn chế tình trạng tái mù chữ.

Đồng thời, tăng cường công tác phối hợp trong triển khai thực hiện công tác xoá mù chữ. Nâng cao chất lượng dạy - học chương trình xoá mù chữ; bổ sung chế độ, chính sách đối với người học, người dạy, người tham gia công tác xoá mù chữ phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Đẩy mạnh xã hội hóa công tác công tác xoá mù chữ.

Tại Hội thảo, các tham luận, ý kiến đã tập trung trao đổi, thảo luận các biện pháp nhằm nâng cao ý thức học chữ của người dân tộc thiểu số; vận động người mù chữ đi học xoá mù chữ, không bỏ học giữa chừng; cách tổ chức học xoá mù chữ để khắc phục khó khăn, tạo thuận lợi cho người học, đảm bảo nguyên tắc giáo dục và chất lượng dạy học;

Một số ý kiến cũng đề cập tới chế độ, chính sách hỗ trợ, động viên người học xoá mù chữ là người dân tộc thiểu số; phương pháp dạy xoá mù chữ đặc thù, phù hợp với người dân tộc thiểu số như điều kiện địa lý, phong tục, tập quán.

Giải pháp phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, các tổ chức, đoàn thể địa phương trong công tác xoá mù chữ; giải pháp hạn chế tình trạng tái mù chữ; cách thức tổ chức cho người mới biết chữ tham gia học nghề để làm kinh tế, cải thiện cuộc sống của bản thân và gia đình, tạo động lực để tiếp tục học giai đoạn 2 của chương trình xoá mữ chữ... cũng là những nội dung được trao đổi, chia sẻ tại Hội thảo.