Tiềm năng lớn về kinh tế
Văn phòng gia đình (family office) - thuật ngữ để chỉ những công ty tư vấn quản lý tài sản tư nhân, phục vụ các cá nhân có giá trị tài sản ròng cực cao (HNWI) trong các gia đình và doanh nghiệp gia đình, nhằm hỗ trợ phát triển và chuyển giao tài sản qua nhiều thế hệ một cách hiệu quả.
Báo cáo của Deloitte Indonesia cho thấy, ước tính 95% doanh nghiệp tại Indonesia thuộc sở hữu của các gia đình, và các doanh nghiệp thuộc sở hữu gia đình ở quốc gia này đang tạo ra nhu cầu đáng kể đối với các dịch vụ văn phòng gia đình. Các văn phòng này sẽ cho phép nhiều gia đình giàu có bảo toàn số tài sản của họ ở Indonesia thay vì phải chuyển tiền ra nước ngoài. Một văn phòng gia đình có thể cung cấp một loạt các dịch vụ phù hợp với nhu cầu của những cá nhân có giá trị cao, từ quản lý đầu tư đến tư vấn từ thiện, đồng thời cung cấp một giải pháp tài chính tổng thể cho các cá nhân có giá trị ròng cao.
Bộ trưởng Điều phối các vấn đề Hàng hải và Đầu tư Indonesia Luhut Pandjaitan cho biết, quốc gia đông dân nhất khu vực Đông Nam Á có thể chứng kiến dòng chảy tài chính lên tới 100 triệu USD cho tới 1 tỷ USD từ văn phòng gia đình. Thu hút những cá nhân có giá trị tài sản ròng cao sẽ làm tăng đầu tư nước ngoài và ổn định thị trường tài chính, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các văn phòng này cũng có thể kích thích tăng trưởng việc làm trong các lĩnh vực tài chính và pháp lý. Việc định vị Indonesia là một nơi hấp dẫn cho các văn phòng gia đình có thể nâng cao danh tiếng của nước này, trở thành một trung tâm tài chính toàn cầu và thu hút doanh nghiệp nước ngoài.
Bộ Điều phối Hàng hải và Đầu tư đặt mục tiêu hoàn thiện các quy định có liên quan và các bước chuẩn bị để triển khai vào tháng 10 tới. Điều này bao gồm chính sách tài trợ tối thiểu, các điều khoản đầu tư bắt buộc và việc tiếp nhận nhân viên. Bộ trưởng Du lịch và Kinh tế Sáng tạo Sandiaga Uno tuyên bố rằng, khoảng 11,7 nghìn tỷ USD sẽ được quản lý theo các chương trình văn phòng gia đình trên toàn thế giới. Chính phủ đặt mục tiêu thu hút ít nhất 5% trong số các dòng tiền tiềm năng này vào Indonesia.
Bài học từ “ông lớn” trong khu vực
Singapore là một trong hai trung tâm tài chính đã tạo dựng được danh tiếng mạnh mẽ trong lĩnh vực quản lý tài sản trong vài thập kỷ qua. Thành công của Singapore với tư cách là trung tâm văn phòng gia đình toàn cầu thường được trích dẫn làm ví dụ. Quốc gia này nổi tiếng với nền kinh tế cởi mở và được quản lý tốt, khiến nơi đây trở thành một trong những môi trường thuận lợi nhất cho các tổ chức tài chính toàn cầu. Singapore có mức thuế thấp và có vị trí chiến lược với các chuyến bay thẳng đến các điểm đến đầu tư lớn. Các giám đốc của các văn phòng gia đình Singapore cũng đủ điều kiện để nộp đơn xin tư cách thường trú nhân. Những lợi ích này củng cố sức hấp dẫn của Singapore đối với những người giàu nhất thế giới.
Nhưng sự thành công này đã bị phá hoại bởi các vụ bê bối tài chính liên quan đến nhiều văn phòng gia đình và bộc lộ những lỗ hổng đáng kể trong quy định. Vụ bê bối rửa tiền trị giá 3 tỷ đô la Singapore liên quan đến sáu công ty gia đình rửa tiền thông qua các tài sản bao gồm bất động sản, hàng xa xỉ, tài sản tiền điện tử và ô tô. Vụ bê bối này làm nổi bật khả năng các công ty gia đình bị khai thác cho các mục đích bất hợp pháp nếu không được quản lý đúng cách. Việc thiết lập một khuôn khổ quản lý mạnh mẽ một cách nhanh chóng có thể khó khăn. Nhưng việc kiểm soát không đủ có thể dẫn đến việc sử dụng sai mục đích, làm tăng khả năng tham nhũng trong các tổ chức tài chính.
Các chuyên gia cho rằng, việc bảo vệ dữ liệu mạnh mẽ là rất quan trọng để bảo đảm rằng các giao dịch tài chính được chính phủ bảo vệ hoàn toàn. Nhưng một cuộc tấn công mạng gần đây vào trung tâm dữ liệu quốc gia của Indonesia hồi tháng 6 đã làm nổi bật các lỗ hổng an ninh mạng của quốc gia này. Cơ sở hạ tầng dữ liệu và bảo mật của Indonesia hiện yếu hơn Singapore và cần phải cải thiện dần dần về quy định, hệ thống và nguồn nhân lực.
Cần những điều chỉnh về thể chế và luật pháp
Để chuẩn bị sáng kiến này, Indonesia đang sửa đổi hệ thống luật cho phép thành lập các văn phòng gia đình, vì khuôn khổ Luật Dân sự hiện tại của nước này đang thiếu cơ sở pháp lý cần thiết, đặc biệt đối với các yêu cầu về trọng tài quốc tế. Các chuyên gia cũng lưu ý, kế hoạch này sẽ đòi hỏi những thay đổi đáng kể về thể chế và luật pháp.
Mặc dù có cơ hội lớn để tăng đầu tư, nhưng vẫn có nguy cơ doanh thu thuế có thể không được tối đa hóa nếu các quỹ chủ yếu được đầu tư vào các công cụ tài chính như cổ phiếu. Điều này có thể không có lợi cho tất cả mọi người và có thể dẫn đến gia tăng chênh lệch giàu nghèo.
Các thủ tục thẩm định nghiêm ngặt cũng được yêu cầu để bảo đảm rằng nguồn tiền do các văn phòng gia đình kiểm soát là hợp pháp. Điều này bao gồm kiểm tra lý lịch kỹ lưỡng của khách hàng và giám sát giao dịch liên tục. Theo Trung tâm Phân tích và Báo cáo Giao dịch Tài chính Indonesia (PPATK), hơn 11.000 giao dịch đáng ngờ đã được báo cáo vào tháng 1.2024, tăng 91,9% so với cùng kỳ năm 2023. Tuân thủ nghiêm ngặt luật chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố, báo cáo bắt buộc các bất thường và kiểm toán thường xuyên phải được thực thi để bảo đảm tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Thêm vào đó, sự hợp tác hiệu quả giữa các bộ là điều cần thiết, cụ thể là giữa Bộ Điều phối Kinh tế, Bộ Điều phối Hàng hải và Đầu tư, Bộ Tài chính và Bộ Đầu tư. Các cơ quan độc lập như PPATK, Ủy ban xóa bỏ tham nhũng và Cơ quan kiểm toán tối cao cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn rửa tiền và phát hiện gian lận. Chiến lược này sẽ tăng cường sự tự tin của nhà đầu tư và nhấn mạnh cam kết của Indonesia trong việc chống lại tội phạm tài chính và bảo đảm một môi trường ổn định.
Ngoài ra, Chính phủ nên xem xét nền kinh tế thực như một mục tiêu đầu tư cho các văn phòng gia đình để tăng cường tác động kinh tế, đặc biệt là trong sản xuất, cơ sở hạ tầng, nông nghiệp và dịch vụ. Các ưu đãi thuế phù hợp cho các lĩnh vực chiến lược và hỗ trợ các hoạt động xã hội thông qua quan hệ đối tác công tư, sẽ nâng cao hơn nữa hiệu quả của các văn phòng gia đình và hỗ trợ chính phủ đạt được các mục tiêu của mình. Nhưng các điều khoản và điều kiện cần được áp dụng cẩn thận, để bảo đảm lợi ích của các khoản đầu tư này lớn hơn chi phí cơ hội của việc giảm thuế cho các cá nhân có giá trị tài sản ròng cao. Bằng cách tuân thủ các khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và các tiêu chuẩn minh bạch, các văn phòng gia đình có thể chắc chắn rằng mọi hoạt động của họ phù hợp với các mục tiêu quốc gia.
Các chuyên gia nhận định, Indonesia nên phân tích cẩn thận những thiếu sót tồn tại về quy định và các điều kiện kinh tế - xã hội trước khi quyết định có nên tiếp tục chương trình tài chính này. Bài học từ Singapore nhấn mạnh tầm quan trọng của các biện pháp quản lý chặt chẽ trong việc bảo vệ tính toàn vẹn của các tổ chức tài chính và bảo vệ nền kinh tế khỏi gian lận.
Nền kinh tế lớn và vị trí chiến lược của Indonesia sẽ mang lại lợi thế cạnh tranh nếu nước này có thể vượt qua các thách thức pháp lý và đưa ra các ưu đãi về thuế để thu hút người giàu. Cuối cùng, để khẳng định vai trò và vị thế của mình trong lĩnh vực quản lý tài sản, Indonesia phải xây dựng danh tiếng vững chắc trong khuôn khổ tài chính và pháp lý của mình.
