Việt Nam có vaccine phòng RSV, nguyên nhân gây viêm phổi ở trẻ nhỏ và người cao tuổi
Ngày 27/9, Hệ thống Tiêm chủng VNVC chính thức ra mắt và triển khai tiêm vaccine RSV của Tập đoàn Pfizer (Mỹ) ngừa viêm phổi, viêm phế quản và các bệnh đường hô hấp do virus hợp bào hô hấp gây ra cho người từ 60 tuổi trở lên và phụ nữ mang thai từ tuần 24-36.
Giúp giảm gánh nặng do RSV gây ra ở trẻ và người cao tuổi
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết, RSV là loại virus ác tính gây viêm phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản nặng, khiến trẻ nhỏ và người cao tuổi phải nhập viện, nguy cơ tử vong cao. Bệnh để lại di chứng, làm nặng thêm các bệnh nền mạn tính như tim mạch, gan, thận, phổi mạn tính, đái tháo đường… Trong khi đó, bệnh hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Nghiên cứu tại các bệnh viện cho thấy RSV chiếm 51-78% các trường hợp nhập viện, phần lớn trẻ dưới 12 tháng tuổi.
Chính vì vậy, các nhà khoa học, các tập đoàn dược phẩm vaccine đã không ngừng nghiên cứu và phát triển vaccine phòng ngừa RSV. Vaccine RSV của Pfizer ứng dụng công nghệ protein tái tổ hợp nhắm vào hai phân nhóm phổ biến và nguy hiểm nhất là RSV-A và RSV-B.
Vaccine RSV được chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho phụ nữ mang thai từ tuần 24-36 của thai kỳ và cho người từ 60 tuổi trở lên. Tính đến tháng 9/2025, vắc xin này đã được phê duyệt tại hơn 60 quốc gia và đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia ở nhiều nước, sử dụng cho phụ nữ mang thai, người cao tuổi và người có bệnh nền.
Các dữ liệu lâm sàng cho thấy, tiêm vaccine RSV trong thai kỳ giúp giảm 81,8% nguy cơ trẻ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới nặng phải chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời và duy trì hiệu lực bảo vệ 69,4% đến 6 tháng tuổi. Với người cao tuổi, vaccine cho thấy hiệu lực giảm tới 88,9% nguy cơ mắc nhiễm trùng hô hấp dưới do RSV trong năm đầu tiên sau tiêm và duy trì bảo vệ kéo dài so với nhóm không tiêm.
“Việc VNVC phối hợp cùng hãng vaccine toàn cầu như Pfizer để nỗ lực để đưa vaccine RSV về Việt Nam chỉ 2 năm sau khi vaccine này được sử dụng rộng rãi trên thế giới được xem là nỗ lực đột phá của y học dự phòng. Trong thời gian tới, VNVC sẽ tiếp tục đưa về thêm các loại vaccine và kháng thể đơn dòng phòng RSV cho trẻ nhỏ và người trưởng thành”, bác sĩ Chính chia sẻ.
Ngay trong ngày đầu ra mắt, VNVC đã ghi nhận hàng trăm thai phụ và người cao tuổi đăng ký tiêm vaccine RSV. Trong số đó có bà Nguyễn Thường, 63 tuổi, ở Hàm Thuận Nam (Lâm Đồng), từng mắc viêm phổi do RSV cách đây 3 năm và phải điều trị gần hai tuần tại bệnh viện mới hồi phục.
Biết được thông tin VNVC có vaccine RSV do Pfizer sản xuất, ngày 27/9 chị Trần Thu đã đưa mẹ đi tiêm. “Từng chăm sóc mẹ trong những ngày nằm viện và chứng kiến sức khỏe mẹ ngày càng yếu, tôi rất lo sợ mẹ tái mắc RSV lần nữa,” chị Thu chia sẻ.
RSV dễ lây lan, gây nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe
Theo bác sĩ Chính, virus RSV lây lan qua đường hô hấp khi hít phải hoặc tiếp xúc các giọt bắn chứa virus trên các bề mặt như mặt bàn, ghế, sàn nhà, thành giường… Trẻ mắc RSV thường khởi phát các triệu chứng như ho, hắt hơi, sổ mũi, quấy khóc. Bệnh có thể diễn biến bất ngờ khiến trẻ sốt cao, co giật, tím tái, bỏ bú, thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực, suy hô hấp và dẫn đến tử vong.
Tại Việt Nam, virus RSV lưu hành quanh năm và bùng phát mạnh vào mùa mưa. Hằng năm, các bệnh viện đều ghi nhận nhiều trẻ nhập viện vì viêm phổi, viêm tiểu phế quản và các ca tử vong do RSV. Hơn 70% trẻ nhập viện do RSV là trẻ sinh đủ tháng, khỏe mạnh, không chỉ ở nhóm sinh non hay có bệnh nền. Trẻ mắc RSV phải đối mặt với di chứng lâu dài như thở khò khè, hen suyễn, suy giảm chức năng phổi, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ.
Với người cao tuổi, nhiễm trùng do RSV thường dẫn đến nằm viện kéo dài, chăm sóc hồi sức tích cực, tăng tử vong từ 12-18%, còn làm tăng nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và suy giảm chức năng hô hấp. Tuy nhiên, miễn dịch tự nhiên sau khi nhiễm RSV không bền vững, 2 trong số 3 người trưởng thành từng nhiễm có nguy cơ tái nhiễm bệnh chỉ trong vòng 8 tháng.
Theo BS.CKII Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Giám đốc Trung tâm Sản phụ khoa, BVĐK Tâm Anh TP HCM, ở giai đoạn mang thai, người phụ nữ có nhiều thay đổi về sinh lý và miễn dịch nên rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm. Nghiên cứu cho thấy thai phụ nhiễm RSV tăng nguy cơ viêm phổi, tiền sản giật, sinh non trước 37 tuần so với những người không nhiễm virus. Trẻ sinh non bị nhiễm RSV có nguy cơ tử vong do virus cao gấp ba lần so với trẻ sinh đủ tháng đồng thời tỷ lệ nhập viện, phải hồi sức và suy hô hấp cũng cao hơn.
“Tiêm vaccine RSV trong giai đoạn thai kỳ từ tuần 24-36 có thể truyền miễn dịch thụ động từ mẹ sang con, giúp trẻ có được kháng thể ngay từ khi chào đời, phòng ngừa hiệu quả các bệnh viêm đường hô hấp dưới do RSV gây ra trong 6 tháng đầu đời. Điều này góp phần giảm trẻ sơ sinh nhập viện, tử vong, giảm gánh nặng điều trị cho gia đình và xã hội”, BS Mỹ Nhi cho biết thêm.
