Thông tin trên được BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết tại lễ ra mắt vắc xin zona thần kinh đầu tiên tại Việt Nam diễn ra ngày 4.10.2024.

Vắc xin zona thần kinh do hãng dược phẩm GSK (Bỉ) sản xuất theo công nghệ bất hoạt, tái tổ hợp và chứa dược chất đặc biệt giúp tăng hiệu quả trên người cao tuổi, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Vắc xin này đưa vào sử dụng trên thế giới từ năm 2017, hiện được phê duyệt và sử dụng ở hơn 50 nước trên thế giới. Các nước như như vương quốc Anh, Úc, Hy Lạp, Canada, Đức, Ý, New… cũng đã đặt hàng số lượng lớn để đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia cho toàn dân.

Bà Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Cung ứng của Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, thủy đậu là bệnh lây nhiễm hàng đầu, nhiều quốc gia quan tâm đến vấn đề bệnh truyền nhiễm và chất lượng sống của người dân ở mức cao. Do đó, việc đặt mua được vắc xin này đòi hỏi rất nhiều điều kiện khắt khe.

“Tuy nhiên, là đối tác chiến lược toàn diện của GSK từ nhiều năm nay nên VNVC khá thuận lợi trong việc đàm phán để sớm đưa vắc xin về phục vụ cộng đồng. Vắc xin hiện đã có mặt tại gần 200 trung tâm tiêm chủng của VNVC trên toàn quốc và VNVC là hệ thống tiêm chủng đầu tiên có vắc xin này”, bà Thu Hà thông tin.

Hiệu quả phòng ngừa zona thần kinh của vắc xin lên đến 97% ở người từ 50 tuổi và đến 87% trên người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Đồng thời, vắc xin cũng giúp giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác hơn 90%. Người từ 50 tuổi trở lên (hệ miễn dịch bình thường) tiêm 2 mũi cách nhau 2 tháng. Người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng.

Ngay sau khi ra mắt, các trung tâm tiêm chủng của VNVC đã ghi nhận nhiều người dân đến tiêm vắc xin zona thần kinh. Chứng kiến những thành viên trong gia đình từ mẹ ruột, chồng, con, rồi đến người bạn lần lượt mắc bệnh, phải chịu đựng những cơn đau dai dẳng do di chứng mà bệnh zona thần kinh gây ra, ngay khi biết Việt Nam đã có vắc xin phòng bệnh, bà Nguyễn Thị Tốt (63 tuổi, sống ở Hà Nội) đã quyết định đi tiêm ngay cho mình.

“Tôi may mắn chưa mắc zona thần kinh nhưng thấy rất sợ, bệnh không chỉ gây đau đớn mà ảnh hưởng rất lớn đến tinh thần. Tôi muốn tiêm sớm để phòng bệnh sớm, tránh di chứng”, bà Tốt chia sẻ.

Zona thần kinh là bệnh hậu thủy đậu do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây cũng là nguyên nhân gây bệnh thủy đậu. Biểu hiện của người mắc bệnh này là có các ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành đám, thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên, thường sẽ bị một bên của cơ thể. Các dấu hiệu này thường xuất hiện và có thể khỏi sau khoảng 2-4 tuần. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như như tổn thương da, đau đớn mức độ cao, đau thần kinh dai dẳng, mù lòa, liệt mặt, viêm phổi, viêm gan, viêm não, viêm màng não, đột quỵ…

Các bác sĩ khuyến cáo, bất kỳ ai đã từng bị thủy đậu đều có thể bị zona thần kinh. Đặc biệt, tuổi càng cao, nguy cơ đau dây thần kinh nhiều hơn và bệnh càng nghiêm trọng hơn.

Theo thống kê, có khoảng 5-30% người bệnh sẽ gặp biến chứng đau dây thần kinh sau zona kéo dài nhiều tháng, nhiều năm thậm chí cơn đau kéo dài dai dẳng đến suốt cuộc đời. Nguyên nhân là do virus gây viêm, hoại tử và xơ hóa các đầu mút tận cùng thần kinh cảm giác.

Tại Mỹ có khoảng 1 triệu trường hợp mắc zona mỗi năm, trong đó số người mắc tăng lên khi tuổi cao hơn, khoảng một nửa số trường hợp bị zona thần kinh xảy ra ở những người trên 50 tuổi. Tại vương quốc Anh, cứ 10 người lớn thì có 9 người bị nhiễm virus thủy đậu và cứ 4 người thì có 1 người có nguy cơ mắc bệnh zona trong đời.

Tại nước ta, sau đại dịch Covid-19 số ca mắc bệnh zona thần kinh có xu hướng gia tăng, trong đó có nhiều trường hợp bị biến chứng, phải nhập viện điều trị. Có nhiều người bị tái phát zona nhiều lần và chịu nhiều đau đớn do virus VZV gây ra.

Theo bác sĩ Chính, trước đây zona thần kinh chưa có vắc xin phòng ngừa hay phương pháp điều trị triệt để. Việc có thêm vắc xin zona thần kinh bên cạnh vắc xin thủy đậu sẽ hoàn thiện lá chắn miễn dịch, giúp người dân tăng cường phòng bệnh do virus Varicella Zoster gây ra.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP. Hồ Chí Minh thông tin việc tiêm phòng bệnh zona đã được khuyến cáo rộng rãi, trong đó vắc xin của GSK được khuyến cáo cho độ tuổi 50 trở lên ở hầu hết các quốc gia cũng như ưu tiên và có chỉ định cho người suy giảm miễn dịch.

Bộ Y tế Việt Nam đã đưa dự phòng bệnh zona thần kinh bằng vắc xin vào trong Hướng dẫn quốc gia về Chẩn đoán và Điều trị các bệnh da liễu 2023. Khuyến cáo tiêm phòng zona thần kinh cho các bệnh nhân có bệnh nền mạn tính cũng được đưa vào khuyến cáo tiêm chủng quốc gia và các hiệp hội chuyên ngành như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen, đái tháo đường, cơ xương khớp.