Văn hóa, dân tộc, tôn giáo ở Việt Nam trong bối cảnh phát triển mới

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, GS.TS. Hoàng Anh Tuấn cho biết, Hội thảo quốc tế Việt Nam học bắt đầu được tổ chức năm 1998 với mong muốn là diễn đàn giới thiệu những thành tựu nghiên cứu mới nhất về Việt Nam của các học giả trong nước và quốc tế. Đến nay, Đại học Quốc gia Hà Nội và Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã phối hợp tổ chức 6 kỳ Hội thảo quốc tế Việt Nam học.

Các chủ đề hội thảo gồm: Nghiên cứu Việt Nam và tăng cường hợp tác quốc tế (Hội thảo lần thứ nhất, 1998); Việt Nam trên đường phát triển và hội nhập - Truyền thống và hiện đại (Hội thảo lần 2, 2004); Việt Nam: Hội nhập và phát triển (Hội thảo lần 3, 2008); Việt Nam trên con đường hội nhập và phát triển bền vững (Hội thảo lần 4, 2012); Phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi toàn cầu (Hội thảo lần 5, 2016); Việt Nam chủ động hội nhập và phát triển bền vững (Hội thảo lần 6, 2021).

Năm nay, Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ 7 có chủ đề "Việt Nam - Phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới", tập trung vào những định hướng nội dung quan trọng, như: nghiên cứu và đào tạo Việt Nam học; ngoại giao và hợp tác quốc tế; kinh tế và xã hội trong bối cảnh biến đổi toàn cầu: quản trị quốc gia trong kỷ nguyên mới; văn hóa, dân tộc, tôn giáo trong bối cảnh phát triển mới; tài nguyên, môi trường và phát triển bền vững; giáo dục, đào tạo và phát triển con người Việt Nam; khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển giao tri thức.

Trong đó chủ đề Văn hóa, dân tộc, tôn giáo trong bối cảnh phát triển mới được Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đăng cai tổ chức. Với chủ đề này, hội thảo đi sâu vào các vấn đề: đặc trưng văn hóa, giao lưu văn hóa và biến đổi của văn hóa trong xu thế phát triển đất nước và hội nhập quốc tế hiện nay; các vấn đề sinh hoạt văn hóa, ứng xử văn hóa, quan hệ gia đình, hôn nhân... trong đời sống văn hóa đương đại.

Theo đó, hội thảo chuyên đề Văn hóa, dân tộc, tôn giáo trong bối cảnh phát triển mới gồm có 4 tiểu ban: Văn hóa; Dân tộc; Tôn giáo và Các vấn đề đương đại. Trên cơ sở phân tích thực trạng, xu hướng phát triển của đời sống văn hóa, xã hội, đại biểu cùng đưa ra nhận định, tổng kết các vấn đề liên quan. Qua đó, làm nổi bật chiến lược phát triển có ý nghĩa sống còn là giải quyết hài hòa mối quan hệ văn hóa giữa truyền thống và hiện đại, truyền thống và đổi mới.

Theo GS.TS. Hoàng Anh Tuấn, các giá trị như yêu nước, dũng cảm, thích nghi, khoan dung, tinh thần cộng đồng, sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại tạo nên sức hấp dẫn của văn hóa Việt Nam. Tài nguyên văn hóa phong phú và đa dạng, có giá trị về nhiều mặt, đóng góp vào phát triển kinh tế và nâng cao vị thế văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế. Văn hóa gắn với phát triển du lịch và kinh tế vùng, địa phương. Công nghiệp văn hóa và sáng tạo có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong xu thế mới, tận dụng công nghệ số và kinh tế số.

Về dân tộc và chính sách dân tộc, Việt Nam có sự đa dạng về tộc người, với các chính sách nhằm bảo đảm sự ổn định và phát triển vùng dân tộc thiểu số. Cần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của các tộc người trong chiến lược phát triển đất nước.

Tôn giáo có những biến đổi trong đời sống hiện nay, với xu hướng nhập thế vào bối cảnh xã hội. Nhà nước có quan hệ với tôn giáo nhằm phát huy vai trò của tôn giáo trong bảo vệ và phát triển đất nước.

Việt Nam có 54 dân tộc anh em, các dân tộc có bản sắc văn hóa riêng, tạo nên nền văn hóa Việt Nam thống nhất trong đa dạng. Trong đó, tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc được toàn Đảng, Nhà nước và nhân dân phát huy trong mọi thời kỳ, mọi giai đoạn cách mạng và thu được thắng lợi to lớn như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết: Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết Thành công, thành công, đại thành công. Cùng với đó, phát huy mạnh mẽ đoàn kết giữa các tôn giáo, các tôn giáo cũng gắn đạo với đời, đời với đạo theo tinh thần đạo pháp và dân tộc.

"Tất cả những ý nghĩa lớn lao trên được các nhà khoa học, các học giả trong nước và quốc tế, ở các góc độ chuyên môn của mình thể hiện trong các bài tham luận, ý kiến trao đổi và đều hướng tới một Việt Nam thịnh vượng, phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới”, GS.TS. Hoàng Anh Tuấn nhận định.