Ưu tiên bố trí vốn cho lĩnh vực khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo

Đầu tư tập trung, trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, có tính lan tỏa cao

Theo Tờ trình dự thảo Nghị quyết do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày, trên cơ sở kế thừa Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14, bảo đảm thực hiện các quy định của Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 mới được Quốc hội ban hành, dự thảo Nghị quyết được xây dựng gồm 3 chương và 14 điều.

Bộ trưởng cũng cho biết, dự thảo Nghị quyết bổ sung, hoàn thiện các lĩnh vực ưu tiên đầu tư phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030, dự kiến Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026 - 2030. Tập trung ưu tiên bố trí vốn để thực hiện, đẩy nhanh tiến độ, sớm hoàn thành các chương trình, dự án: chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, dự án đường cao tốc, dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, dự án kết nối, có tác động liên vùng, dự án có ý nghĩa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; chương trình, nhiệm vụ, dự án thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh, tư pháp, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, năng lượng nguyên tử, hạ tầng số, vi mạch bán dẫn, giáo dục, đào tạo nhân lực chất lượng cao, bảo vệ chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, sạt lở bờ sông, bờ biển, hạn hán, xâm nhập mặn, nước biển dâng, bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, chuyển đổi xanh.

Đối với ngân sách địa phương, quy định về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách địa phương theo hướng tập trung đầu tư vào các công trình, dự án có tính liên tỉnh, liên huyện; đầu tư tập trung, trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả, có tính lan tỏa cao; bảo đảm không dàn trải, manh mún.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh nêu rõ, về các ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026-2030 (Điều 3), đa số ý kiến trong Ủy ban cho rằng, khoản 2 Điều 7 của Luật Đầu tư công năm 2024 đã quy định ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công và giao Chính phủ quy định chi tiết. Do vậy, đề nghị bỏ Điều 3 và chỉnh lý nội dung liên quan cho phù hợp.

Liên quan đến nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách trung ương trong nước và nước ngoài, Ủy ban Tài chính - Ngân sách cơ bản nhất trí với các nội dung dự thảo Nghị quyết, đồng thời đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, cơ quan liên quan phối hợp rà soát kỹ quy định tiêu chí phân bổ vốn đối với các dự án sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài để bảo đảm tính thống nhất, phù hợp với quy định mới của Luật Đầu tư công.

Rà soát quy định để khắc phục tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14 như Tờ trình của Chính phủ đã nêu; ưu tiên phân bổ vốn ODA, vốn vay nước ngoài cho những dự án quan trọng quốc gia, dự án lớn tác động đến phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, dự án gắn với chuyển giao công nghệ cho Việt Nam đối với những lĩnh vực quan trọng mà nước ta chưa làm và chưa làm chủ công nghệ.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu bổ sung việc bố trí vốn để phục vụ thúc đẩy tự động hóa, ứng dụng thành tựu 4.0 và nghiên cứu bố trí nguồn cho quỹ hỗ trợ đầu tư.

Phân bổ hợp lý giữa những ngành, lĩnh vực quan trọng

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhất trí với việc ban hành Nghị quyết. Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần khắc phục cho được tình trạng phân bổ dàn trải trong thời gian vừa qua; bảo đảm phân bổ hợp lý giữa những ngành, lĩnh vực quan trọng; khắc phục các tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14 chưa có cơ chế quản lý đối với việc lập kế hoạch và phân bổ vốn đầu tư công từ nguồn ngân sách địa phương; chưa có cơ chế ràng buộc trách nhiệm ngân sách địa phương trong giao nguồn vốn cho đầu tư cơ sở hạ tầng; tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài còn rất thấp (đạt 52,7% kế hoạch được giao).

Điều 3 dự thảo Nghị quyết quy định về ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026 - 2030. Chủ tịch Quốc hội cho rằng, không nên thiết kế điều này trong dự thảo Nghị quyết, vì Luật Đầu tư công đã quy định cụ thể 13 ngành, lĩnh vực sử dụng vốn đầu tư công và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Về các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nhìn chung cơ bản đã kế thừa Nghị quyết số 973/2020/UBTVQH14, song, cần tiếp tục rà soát, cập nhật các quy định tại Luật Đầu tư công năm 2024 để bảo đảm đồng bộ, nhất là những vấn đề liên quan đến: thời gian bố trí vốn thực hiện dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C; tiêu chí phân bổ vốn đối với các dự án sử dụng vốn ODA. Đồng thời, rà soát các tiêu chí để bảo đảm ưu tiên sử dụng vốn đầu tư công, tiêu chí phải được so sánh định mức, mức độ cấp thiết, tính hiệu quả của dự án, bảo đảm tính công khai, minh bạch, công bằng.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư ưu tiên bố trí vốn cho lĩnh vực khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo; đầu tư tập trung cao độ xử lý dự án Bệnh viện Ung bướu TP. Cần Thơ.

Bày tỏ thống nhất với ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách về Điều 3 dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho rằng, không cần thiết đưa nội dung tại Điều 3 vào dự thảo Nghị quyết. Từ thực tế địa phương và qua tiếp xúc cử tri, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, có một số ngành, lĩnh vực liên quan đến quốc phòng an ninh, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, có tính lưỡng dụng thì cũng cần được phân định rạch ròi để phục vụ việc thống kê, đánh giá các chỉ tiêu trong phân bổ các nguồn vốn.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất 5 nhóm chính sách và nhiều nội dung cụ thể trong dự thảo Nghị quyết về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026 - 2030.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Ủy ban Tài chính - Ngân sách chủ trì, phối hợp với Ủy ban Pháp luật, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp thu ý kiến tại phiên họp để hoàn chỉnh dự thảo Nghị quyết, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trình Chủ tịch Quốc hội ký ban hành.

Tại phiên họp, với 100% Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2026 - 2030.