Tổng thuật: Ủy ban Thường vụ Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Trần Hồng Hà

Chất vấn vấn đề "thổi giá" đất

Nội dung dự kiến các ĐBQH chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà xoay quanh việc thực hiện nghị quyết về chất vấn và giám sát chuyên đề của Quốc hội liên quan đến quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị.

Trách nhiệm và giải pháp ngăn chặn tình trạng lợi dụng việc trả giá trong các phiên đấu giá đất với mức giá vượt xa giá trị của thị trường để đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao nhằm mục đích trục lợi cá nhân; việc thực hiện các hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, hứa mua, hứa bán về đất đai thời gian qua và việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực này.

Việc kiểm soát hoạt động xả thải của các nhà máy; xử lý chất thải công nghiệp. Vấn đề thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt; chất thải liên quan đến phòng, chống dịch COVID-19; vấn đề ô nhiễm nước thải, rác thải sinh hoạt và giải pháp đầu tư xây dựng nhà máy xử lý tại các địa phương.

Sẽ thay đổi quan điểm xử lý chất thải

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, ĐBQH Nguyễn Anh Trí (TP Hà Nội) đề nghị Bộ trưởng cho biết những giải pháp xử lý hiệu quả việc thu gom, xử lý rác, nhất là rác thải có Covid-19? Bộ trưởng đánh giá như thế nào về kết quả chiến dịch hạn chế dùng túi chất dẻo, túi ni lon và cần có giải pháp gì để đạt hiệu quả cao hơn? Quan tâm đến rác thải rắn và rác thải đô thị, ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) đề nghị Bộ trưởng cho biết biện pháp để xử lý rác và hoàn nguyên những bãi rác hiện có vì vệ sinh môi trường và đô thị đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là nước thải và rác thải gây ô nhiễm trầm trọng nguồn nước, đất và phát thải khí nhà kính...

Trả lời các chất vấn này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, về chất thải y tế có Covid-19 và chất thải y tế nói chung, đây là vấn đề trong nhiều năm qua hết sức bức xúc. Bộ xác định đây là chất thải nguy hại, được quản lý theo quy định quản lý chất thải nguy hại và quản lý chất thải y tế. Bộ Y tế sẽ xem xét và có hướng dẫn mang tính chuyên môn kỹ thuật, còn ngành tài nguyên môi trường hướng dẫn cụ thể về việc xác định đối tượng, xác định phương pháp thu gom. Chúng tôi cũng đã cung cấp các cơ sở xử lý chất thải nguy hại có đủ năng lực để xử lý chất thải y tế này trong cả nước để cung cấp cho ngành y tế thời gian qua.

Với vai trò là cơ quan quản lý cho chúng tôi cũng đã phối hợp với các địa phương, đặc biệt là TP. Hồ Chí Minh trong vấn đề lựa chọn, đánh giá các công nghệ để xử lý. Cho đến nay, rác thải y tế của người bệnh ở nhà cũng phải coi là một nguồn lây bệnh để có quy trình phân loại, thu gom và xử lý theo hướng dẫn của địa phương.

Liên quan đến công tác bảo vệ môi trường nói chung, đến nay những vấn đề đã nêu hoặc đề xuất các cơ chế chính sách đều đã có trong Luật Bảo vệ môi trường 2020. Chúng ta đã đồng bộ các nghị định hướng dẫn thực thi luật, các thông tư, tức là vấn đề chính sách, đề pháp lý, vấn đề trách nhiệm, chỉ đạo đã rõ. Có thể hình dung luật đã quy định rõ cơ quan quản lý nhà nước, đó là Bộ Tài nguyên Môi trường làm gì, địa phương phải làm gì và hệ thống chính trị và người dân làm gì… Chính sách, trách nhiệm và pháp lý đều đã rõ!

Về xử lý chất thải rắn, tới đây sẽ theo hướng thay đổi quan điểm thay vì chôn lấp, không hợp vệ sinh sang việc coi đây là một loại tài nguyên phải tái sử dụng, tái chế có hiệu quả. Về nội dung liên quan đến công nghệ, trong năm 2022 Bộ sẽ tổng kết, đánh giá toàn bộ các trung tâm xử lý chất thải, qua đó nắm rõ hơn tình trạng môi trường trên cả nước hiện nay và chúng tôi sẽ công bố những công nghệ phù hợp để các địa phương chủ động lực chọn. Nhưng công nghệ gì thì cũng sẽ theo hướng tái chế, tái sử dụng và xử lý chất thải biến thành năng lượng. Địa phương sẽ có hướng dẫn và sẽ lựa chọn để có cách thức xử lý phù hợp biến rác thành phân bón hoặc chuyển hóa thành, biogas, điện...

Vấn đề cuối cùng theo tôi rất quan trọng, đó là trách nhiệm của người dân, các cơ chế chính sách, các cơ chế tài chính và phải xã hội hóa được công việc này. Trong luật đã đề cập về vấn đề dịch vụ, trong đó cũng đã nói là các dịch vụ này hoàn toàn có thể tính toán một phần người dân đóng góp, một phần ban đầu là trách nhiệm của Nhà nước sẽ hỗ trợ thêm để trở thành một ngành công nghiệp dịch vụ, có các chính sách ưu tiên, ưu đãi.

Còn vấn đề nước thải hiện nay, quan điểm rất rõ là đối với các trung tâm xử lý nước thải, chất thải rắn, phải coi là các trung tâm dịch vụ công và nhà nước phải cung cấp mặt bằng. Thông qua quy hoạch, chúng ta lựa chọn công nghệ và hình thành cơ chế đấu thầu, đấu giá như nào và phải có sự hỗ trợ ban đầu từ nhà nước để làm sao chi phí xử lý nước thải thu hút được doanh nghiệp tham gia đầu tư.

Giải pháp để khắc phục tình trạng sốt đất ảo?

ĐBQH Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) chất vấn: Dư luận cử tri nêu việc đấu giá đất ở nhiều nơi có hiện tượng bắt tay ngầm, có nhiều trường hợp nhà đầu tư trả giá trên trời rồi âm thầm bỏ cọc, kết quả trúng đấu giá cao ngất ngưởng gấp nhiều so với giá khởi điểm, điển hình như vụ đấu giá đất ở Khu đô thị Thủ Thiêm, thành phố Thủ Đức vừa qua. Điều đó làm nhiễu loạn thị trường đẩy giá đất các khu vực lân cận lên cao tạo ra sốt đất ảo, thiết lập mặt bằng giá đất mới khiến quá trình giải phóng mặt bằng triển khai dự án gặp nhiều khó khăn, gây mất trật tự, an ninh xã hội, đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp để khắc phục tình trạng nêu trên?

Bộ trưởng Trần Hồng Hà: Báo cáo với Quốc hội về việc đấu giá đất và đặc biệt trong thời gian vừa qua đã nổi lên không chỉ có thổi giá mà thực tế còn là dìm giá, “quân xanh, quân đỏ”. Điều đó gây bức xúc dư luận và ảnh hưởng hết sức nghiêm trọng làm biến động thị trường bất động sản. Thứ hai là làm thất thoát tài sản của Nhà nước. Thứ ba là làm thổi giá lên cao, tạo ra một mặt bằng giá mới ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống kinh tế. Và nếu nói sâu hơn nữa thì việc thổi giá lên đằng sau đấy còn rất nhiều hệ luỵ. Đặc biệt là các ngân hàng khi những giá đấy là giá ảo nhưng lại có thể thế chấp để rút tiền ngân hàng lại là thực. Điều này sẽ làm mất an ninh tiền tệ. Rất nhiều đại biểu đã thấy rõ nguy cơ này.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã có đánh giá, nghiên cứu kỹ lưỡng và có những nghiên cứu cả những góp ý của các hội, hiệp hội bất động sản. Qua đó chúng ta đã thấy có mấy nguyên nhân nguyên nhân:

Thứ nhất, về góc độ pháp luật, đấu giá đất đang được điều chỉnh bởi các luật khác nhau như: Luật Đấu giá, Luật Đất đai, các quy định liên quan đến về tài chính, thuế,… và trong đó thì có một điều là các quy định thiếu cụ thể. Đặc biệt, khi một loại tài sản có giá trị về tài nguyên khác biệt như là đất đai thì không thể so sánh như một vật thể giá trị khác. Vì vậy, cần phải có phương pháp, trình tự để đấu giá đối với tài sản đất đai, phải có cái phương pháp khác hơn, chắc chắn hơn. Về góc độ Luật Đất đai thì mới quy định về điều kiện các doanh nghiệp tham gia đấu giá, nhưng chưa cụ thể, đặc biệt là vấn đề thể hiện năng lực của doanh nghiệp...

Vấn đề về “quân xanh, quân đỏ” thì đây là một điều có thực, hiện nay có ba hình thức đấu giá đất. Đo đó, chúng ta cũng cần phải nghiên cứu xem đấu giá là trực tiếp hay là gián tiếp cho phù hợp với tình hình thực tế. Nên làm thành mấy đợt đấu giá để lựa chọn đúng doanh nghiệp, người mua có năng lực. Ngoài ra cần phải tăng cường kỷ cương đối với doanh nghiệp, cần kiểm tra, thanh tra, điều tra đối với các cơ quan công quyền suy thoái, cung cấp thông tin rồi cùng với các nhà đấu giá hưởng lợi phi pháp.

Có cả hiện tượng dìm giá và đẩy giá

Trả lời chất vấn của ĐBQH Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) về dấu hiệu của "bong bóng" bất động sản và vấn đề trốn thuế trong các giao dịch đất đai, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, với đấu giá đất, có cả hiện tượng dìm giá và dìm giá cũng nguy hiểm như đẩy giá. Đẩy giá thì làm biến động thị trường, tạo ra giá ảo và làm cho chỉ số đầu vào kinh tế tăng cao, không hiệu quả. Đẩy giá có thể rút ruột tiền của ngân hàng nếu như tài sản đó là đặt cọc với cái giá không thật như vậy. Đẩy giá còn liên quan đến việc nếu một nền kinh tế mà đất đai đang là đầu vào của mọi dự án đầu tư thì sẽ không còn hiệu quả. Đây là điều chúng ta không mong muốn, bởi chúng ta cần giá chuẩn để lại mang hiệu quả xã hội trên đất chứ không phải có đất đai để bán, để chi tiêu, để sử dụng. 

Liên quan đến vấn đề xác định các điều kiện tham gia, trình tự thủ tục đấu giá, trình tự thủ tục đấu giá đất không phải bình thường như đấu giá một cái đồng hồ, một cái máy hay là một vật dụng có giá trị… mà đất đai thì phải nhìn nhận ở khía cạnh khác, ảnh hưởng của đất đai đến kinh tế - xã hội rất khác nên cần xem xét để quy trình thủ tục đấu giá chặt chẽ hơn. Tiếp nữa, phải bảo vệ những người tham gia đấu giá, vì hiện nay có chuyện gây sức ép, đe dọa và các nơi đấu giá hết sức lộn xộn mất trật tự, có cả chuyện vướng mắc giữa người tham gia với người quản lý đấu giá.

Về đề xuất thêm chế tài mạnh mẽ hơn cả hình sự lẫn chế tài về kinh tế, tôi cho rằng chế tài về kinh tế quan trọng hơn. Phải làm thế nào để thấy rằng nếu có động tác này, động tác kia thì sẽ không còn hiệu quả kinh tế. Làm sao để khi người ta dám nâng giá lên 10 lần thì phải minh bạch nguồn tiền đấy ở đâu ra, nguồn gốc như thế nào? Hai nữa là thời gian thẩm định hồ sơ đất chỉ 15 ngày thì không ổn, khâu này cần phải đi trước một bước so với đấu giá. Khâu thẩm định cũng phải làm rất căn cơ, tức là thông qua ngân hàng, thông qua các hồ sơ đất đai, thông qua lý lịch của các nhà đấu giá.

Về vấn đề thổi giá, đầu cơ đất đai, đây là hiện tượng rõ ràng có thật. Trong điều kiện dịch bệnh Covid-19, người dân và doanh nghiệp đã gửi tài sản của mình vào đất, và khi đất lên giá phi mã ai cũng nghĩ là thành công. Nhưng ở góc độ vĩ mô, khi người dân đầu tư vào đất đai thì xu hướng đó không mang lại hiệu quả và đấy là điều rất không tốt với nền kinh tế.

Vậy nên ở đây, nhà nước phải điều tiết để ngăn chặn vấn đề thổi giá. Đất chưa sử dụng mà đã tham gia đấu giá để giữ đất, găm đất và đất không sử dụng để càng lâu, không đầu tư nhưng vẫn lên giá như vậy là về chính sách chúng ta phải làm sao để kiểm soát được các dự án đầu tư phải khả thi và chúng ta phải xác định được lộ trình dự án này để đưa vào phục vụ cho phát triển kinh tế.

Thứ nữa là phải phân biệt các phân khúc về thị trường, phải lấy nhu cầu của bất động sản nhà ở làm cơ sở để quyết định đầu tư phát triển đô thị và bất động sản chứ không phải mục tiêu thu được tiền trong nhiệm kỳ này, nhiệm kỳ kia. Tức là phải đảm bảo tính toán cân bằng cung - cầu của thị trường về bất động sản.

Công cụ thuế sẽ làm giá đất đang cao có thể xuống thấp

ĐBQH Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) chất vấn tình trạng dự án chậm triển khai ở nhiều địa phương gây lãng phí nguồn lực. Quan điểm của Bộ Tài nguyên và Môi trường về vấn đề này như thế nào, biện pháp giải quyết ra sao?

Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, những năm qua Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các địa phương đã thu hồi các dự án chậm triển khai. Dự án chậm triển khai có nguyên nhân trong đó chưa xác định đâu là khách quan, chủ quan và trách nhiệm rõ ràng. Có việc chậm do làm sai, thì phải xử lý, sau đó phải trả lại đất cho phát triển.

Chính phủ đã thành lập ban chỉ đạo về vấn đề này. Như ở Đà Nẵng có 1.000 dự án, hàng nghìn dự án ở các địa phương khác đang có liên quan đến kết luận thanh tra do vi phạm, liên quan đến Tòa án đã phán xét, nhưng trên thực tế chưa giải quyết được. Cũng có nguyên nhân do đầu cơ, doanh nghiệp một lúc nhận nhiều dự án, khu công nghiệp, nhưng năng lực còn hạn chế, nên không triển khai được. Cần phải xem các địa phương có điều kiện khó khăn thì ưu đãi các doanh nghiệp vào đầu tư. Các địa phương có giao thông hạ tầng tốt thì cần có tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư được tốt để tăng tính hiệu quả sử dụng đất.

Bộ trưởng cho biết, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đang tính toán vấn đề này. Có những doanh nghiệp găm đất, để chờ giá lên, không muốn đầu tư dự án thì phải dùng công cụ về thuế. Công vụ về thuế sẽ làm cho người đang ôm đất sẽ bỏ đất ra. Giá đất đang cao có thể thấp xuống. Người thu nhập trung bình ở Việt Nam đang thiếu nhà cửa. Các dự án nhà ở cho công nhân, nhà ở xã hội, công chức, viên chức sẽ được xây dựng để làm sao để có giá phù hợp.

Cần phải công khai quy hoạch dự án bất động sản

Trả lời chất vấn của ĐBQH Trần Hồng Nguyên (Bình Thuận) về giải pháp khắc phục hiện tượng các dự án trong lĩnh vực bất động sản chưa được phép mở bán theo luật định nhưng một số doanh nghiệp đã tiến hành huy động vốn thông qua ký kết các loại hợp đồng như là hợp đồng hứa mua, hứa bán, hợp đồng góp vốn, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, các hợp đồng hứa mua, hứa bán chính là đang lách Luật Đất đai. Luật đất đai quy định chỉ khi nào đưa sản phẩm bất động sản ra thị trường, tức là khi đã có quy hoạch, có hạ tầng hay đầu tư xong nền móng… và dự án đó phải trả xong nghĩa vụ tài chính. Việc này được áp dụng bởi Luật Dân sự bởi vì Bộ luật dân sự không cấm những giao dịch hợp đồng.

Vấn đề rủi ro ở đây là sẽ có những nhà đầu tư không thật, làm những dự án ma không có quy hoạch, không có phê duyệt, đất chưa chuyển mục đích, chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính, chưa hoàn thành các nghĩa vụ khác thì đã muốn đưa ra thị trường để thu hút nguồn vốn. Trong Luật Đất đai không quy định về vấn đề hứa bán, hứa mua và hợp đồng. Trong Luật dân sự không cấm, mà đã không cấm thì để hạn chế rủi ro thì phải tìm căn cứ để giải quyết.

Theo Bộ trưởng, để giải quyết căn cơ vấn đề này phải công khai tất cả quy hoạch. Còn việc thu hút đầu tư sau khi người ta biết chắc chắn là sẽ không có rủi ro, dự án là có thật thì những thỏa thuận mang tính chất thỏa thuận dân sự thì hoàn toàn có thể. Nghiên cứu trong bộ luật Dân sự để quy định khi có những loại giao dịch thế này thì cơ quan nhà nước, doanh nghiệp cần phải công khai và công bố những gì, trách nhiệm đến đâu.

Bất cập về giá khởi điểm đấu giá đất

ĐBQH Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) đặt vấn đề xác định giá khởi điểm đấu giá còn bất cập, có hiện tượng trục lợi. Đồng quan điểm trên, ĐBQH Đỗ Thị Việt Hà (Bắc Giang) chất vấn thực trạng đấu giá quyền sử dụng đất thời gian qua cho thấy có sự đầu cơ, găm hàng, trục lợi, dẫn đến sau đấu giá có nhiều khu đất bỏ hoang; đấu giá xong bỏ cọc. Cử tri cho rằng, cần xác định giá khởi điểm đấu giá đất và quy định chặt chẽ hơn về năng lực tài chính của người tham gia; chế tài mạnh mẽ với người đấu giá xong đất thì bỏ.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho hay, về chính sách, cần ngồi lại nghiên cứu, để quy định điều kiện, có thêm chế tài, tiền đặt cọc phù hợp, bổ sung thời gian thẩm tra, kiểm tra doanh nghiệp có tiền thật hay không... Vấn đề liên quan đến đấu giá, dìm giá, tạo ra thế lực ngầm trong đấu giá đất, cần có các lực lượng tham gia, trong đó có lực lượng Công an.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cho rằng, cần tăng cường năng lực các tổ chức đấu giá. Quan trọng hơn là hoàn thiện phương pháp định giá, đấu giá. "Đất đai là tài nguyên đặc biệt, nhưng lại được quy định bởi 4-5 luật, thì sẽ theo luật nào? Vấn đề quan trọng như đất đai phải có quy định đồng bộ trong một bộ luật, bởi đất đai là kinh tế, chính trị, xã hội, lịch sử", Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc: Thanh tra hồ sơ chuyển nhượng đất còn nghi vấn

Tham gia giải trình, làm rõ những vấn đề liên quan đến thuế chuyển nhượng dự án bất động sản, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định sẽ tiếp tục thanh tra những hồ sơ còn nghi vấn về việc chuyển nhượng.

Thứ nhất, liên quan đến giải pháp để thu thuế chuyển nhượng bất động sản, về vấn đề này, Bộ đã chủ động chỉ đạo cơ quan thuế cũng như phối hợp với chính quyền địa phương và các bộ, ngành để thu thuế bất động sản đúng với giá chuyển nhượng. Thời gian đầu tháng 1.2022, qua kiểm tra 85 nghìn bộ hồ sơ và cho kê khai lại đã tăng 222 tỷ đồng tiền thuế. Vì vậy thời gian tới sẽ tập trung thanh tra các hồ sơ thuế còn nghi vấn về việc chuyển nhượng không đúng với giá kê khai theo luật thuế để xử lý theo quy định, kể cả các dự án bất động sản.

Thứ hai là đấu giá đất, phải siết lại để bảo đảm đấu giá một cách chặt chẽ hơn. Chẳng hạn như phải xác định được năng lực của nhà đầu tư mới cho phép thực hiện dự án, và thực tế nhà đầu tư tốt mới có tiền nộp tiền sử dụng đất. Thứ nữa tiền đặt cọc phải nâng lên, quy định hiện tại đang thấp, tiền đặt cọc đó phải vào tài khoản để hội đồng đấu giá quản lý, để khi bỏ đấu giá thì mất tiền đặt cọc.

Thứ ba là cam kết về triển khai dự án, tránh trường hợp đấu giá xong để đấy hàng năm trời không sử dụng. Động tác đó làm lãng phí xã hội bởi vì ở đây chúng ta phải cân đối được giữa mục tiêu trước mắt và mục tiêu lâu dài, mục tiêu lâu dài là khi đấu giá xong, công trình được hoàn thành, như vậy sẽ thu hút được lao động, tăng được GDP và đóng nộp ngân sách đầy đủ, tạo được việc làm. Còn mục đích trước mắt là thu được tiền.

Thứ tư là khi nhà nước thu hồi phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích an ninh quốc gia, chỗ nào thỏa thuận là phải theo thỏa thuận, còn nhà nước thu hồi khi đủ điều kiện thì đền bù theo giá của nhà nước.

Thứ năm là giá khởi điểm, giá khởi điểm của đấu giá đất xác định theo đúng Nghị định 44 và Thông tư 36 của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Tuy nhiên, Nghị định 44 và Thông tư 36 phải sửa, bởi vì giá đất xác định đã không còn chính xác và nhất quán nữa. Nếu không sửa hai văn bản này thì cán bộ vẫn cứ vi phạm, nếu không sửa thì đoàn kiểm tra này, đoàn thanh tra kia vẫn cho ra các kết luận khác nhau.

Một vấn đề nữa là giao đất cho doanh nghiệp theo Nghị định 45 xong mới thu tiền, nhà đầu tư bán lẻ thu tiền của dân nhưng không đưa nộp tiền cho ngân sách mà đưa tiền đó đi đầu tư. Nếu rủi ro, doanh nghiệp thua lỗ thì rõ ràng chúng ta không giải quyết được quyền lợi cho hàng trăm hàng nghìn, thậm chí hàng vạn hộ dân. Đây chính là lỗ hổng cần phải được xác định một cách chính xác để "bịt" lại.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long: Cần rà soát thủ tục, quy định liên quan đến tiền đặt cọc

Tham gia giải trình, Bộ trưởng Tư pháp Lê Thành Long cho rằng việc đấu giá tài sản là câu chuyện giao dịch, mua bán rất bình thường trong nền kinh tế thị trường. Nhiều nước có truyền thống bán đấu giá từ hàng trăm năm. Việt Nam thì có quy định đấu giá từ năm 1996, khi Chính phủ ban hành Nghị định về quy chế đấu giá tài sản.

Theo Bộ trưởng, nếu sánh quy định Việt Nam với các nước, có một số khác biệt. Chỉ Việt Nam và Trung Quốc có luật về đấu giá tài sản, còn các nước khác theo luật dân sự chứ không có quy định riêng. Tài sản cả nước đấu giá chủ yếu là tư nhân. Còn ở Việt Nam tài sản tư nhân đấu giá ít. Giá khởi điểm do các bên thỏa thuận.

Về tiền đặt trước khi tham gia đấu giá, sau chuyển thành tiền đặt cọc, trung bình các nước 5-25%. Việc chênh lệch giữa giá khởi điểm và giá thành cũng không nước nào có quy định cụ thể, bởi nguyên tắc đấu giá là dân sự và thu được càng nhiều tiền càng tốt. Bộ trưởng Lê Thành Long dẫn chứng, một cặp dưa lưới ở Nhật có thể được đấu giá lên đến một tỷ đồng (quy đổi ra tiền Việt Nam). Một bức tranh có thể được đấu giá hàng triệu USD.

Đấu giá tại Việt Nam hiện quy định bởi nhiều luật, liên quan đến nhiều cơ quan. Luật Đấu giá quy định trình tự, thủ tục. Nhưng liên quan đến tài sản nào lại liên quan luật chuyên ngành đó. Về chế tài áp dụng nếu vi phạm về đấu giá có các hình thức như xử lý dân sự, hành chính, hình sự. Những vụ việc vừa rồi xảy ra, có thể áp dụng quy định về tình trạng nâng giá có dụng ý và tội đầu cơ, vì vậy cần đồng bộ hóa các quy định về đấu giá.

Trong trường hợp đấu giá đất tại Thủ Thiêm, nếu phân tích một cách bình thường thì theo cơ chế thị trường. Nếu phát hiện dấu hiệu bất bình thường mà chứng minh được thì cần xử lý. "Qua các vụ vừa rồi, cần rà soát vấn đề về trình tự, thủ tục đấu giá đảm bảo chặt chẽ hơn; rà soát khung liên quan tiền đặt cọc, phí... liên quan đấu giá về đất đai", Bộ trưởng nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải: Nghiên cứu, trình Quốc hội sửa đổi Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản để khắc phục những vướng mắc, hạn chế

Phát biểu kết luận phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, trong buổi chiều nay, các vị đại biểu Quốc hội đã tiến hành chất vấn 3 nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tài nguyên và môi trường. Đã có 24 đại biểu chất vấn, 3 đại biểu tranh luận trực tiếp với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường và một số câu hỏi có liên quan đến các Bộ trưởng khác. Hiện nay vẫn còn 22 đại biểu có câu hỏi nhưng do điều kiện thời gian nên chưa được chất vấn và còn có một số vấn đề các đại biểu còn băn khoăn, cần giải đáp thêm. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các vị đại biểu gửi câu hỏi đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, qua Tổng thư ký Quốc hội để chuyển đến Bộ trưởng trả lời sau bằng văn bản.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đánh giá phiên chất vấn diễn ra sôi nổi, trách nhiệm cao, thẳng thắn và xây dựng. Các câu hỏi các vị đại biểu Quốc hội đã bám sát vào các nội dung chất vấn. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có kinh nghiệm hơn một nhiệm kỳ, đã từng trả lời chất vấn nên nắm chắc tình hình, trả lời đúng trọng tâm yêu cầu của đại biểu Quốc hội. Giải trình cụ thể, nhận trách nhiệm có liên quan đối với những vấn đề còn bất cập, hạn chế và đề xuất một số giải pháp để khắc phục những bất cập.

Qua chất vấn làm rõ thêm trách nhiệm của Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, các bộ, ngành, địa phương có liên quan, các doanh nghiệp và toàn xã hội nói chung. Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng đã có trả lời một số vấn đề có liên quan.

Qua buổi chất vấn và trả lời chất vấn cho thấy, thứ nhất, việc thực hiện Nghị quyết chất vấn và giám sát chuyên đề của Quốc hội liên quan đến quy hoạch quản lý sử dụng đất đai đô thị, Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã nỗ lực hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật, ban hành các văn bản theo thẩm quyền và tích cực tổng kết nghiên cứu, đề xuất nhiều nội dung sửa đổi Luật Đất đai, các luật có liên quan đến quy hoạch quản lý đất đai đô thị, công tác quản lý đất đai đô thị có nhiều chuyển biến tích cực chặt chẽ hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, hệ thống chính sách pháp luật vẫn còn nội dung chồng chéo, không đồng bộ, có nội dung chưa bao quát hết các phát sinh trong thực tiễn. Công tác quy hoạch kế hoạch phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất còn chậm, còn có quy hoạch treo, dự án treo, gây bức xúc cho xã hội, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân. Vi phạm về đất đai vẫn còn phức tạp, vẫn còn vi phạm trong xác định giá đất để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thực hiện thuê đất, cho thuê đất thông qua đấu giá. Còn tình trạng lấn chiếm đất, chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, tự ý phân lô bán nền, chuyển quyền sử dụng đất không đúng quy định dẫn đến có trường hợp phải tội hình sự.

Thứ hai, về trách nhiệm và giải pháp ngăn chặn tình trạng lợi dụng các phiên đấu giá để trục lợi. Việc thực hiện các hoạt động mua bán chuyển nhượng, vừa mua vừa bán về đất đai, Chính phủ đã có nhiều quyết tâm để hoàn thiện hệ thống pháp luật, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành, địa phương. Công tác đấu giá mua bán, chuyển nhượng đất đai đã dần đi vào nề nếp, khắc phục tình trạng thất thoát lãng phí, tăng nguồn thu phục vụ cho nhu cầu phát triển.

Tuy nhiên, quy định của pháp luật về đấu giá đất chưa đồng bộ, cơ chế để ngăn ngừa trục lợi trong đấu giá đất còn bất cập, chưa đủ mạnh, còn xảy ra gian lận, vi phạm trong đấu giá đất, dìm giá, đấu giá, đầu cơ đất đai. Có hiện tượng mở giá cao bất thường rồi bỏ cọc, gây hiệu ứng tiêu cực ảnh hưởng lớn đến thị trường nhà đất, đến thu hút đầu tư gây khó khăn cho công tác giải phóng mặt bằng. Hợp đồng mua bán giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, tài sản trên đất còn quy định ở nhiều văn bản pháp luật, còn có nội dung chưa đồng bộ, thống nhất ảnh hưởng đến tổ chức thực hiện.

Thứ ba, về kiểm soát hoạt động xả thải và xử lý chất thải công nghiệp, chất thải sinh hoạt, chất thải liên quan đến phòng chống dịch Covid-19 và xử lý vấn đề ô nhiễm môi trường. Thời gian qua, lĩnh vực này đã có nhiều chuyển biến tích cực, đạt được nhiều kết quả. Tuy nhiên, nguồn ô nhiễm môi trường tiếp tục gia tăng làm cho môi trường đất, nước, không khí nhiều nơi ô nhiễm, có nơi đến mức nghiêm trọng. Công tác quản lý xử lý ô nhiễm nước thải, chất thải sinh hoạt, chất thải rắn cũng như đầu tư xây dựng nhà máy xử lý vẫn còn hạn chế. Nhiều loại chất thải công nghiệp, hóa chất gây hại, bao bì thuốc bảo vệ thực vật, chất thải y tế nguy hại, chất thải phòng chống dịch Covid-19 chưa được xử lý hoặc xử lý chưa đạt yêu cầu.

Để khắc phục bất cập hạn chế nói trên, đề nghị Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bộ ngành liên quan tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội. Tiếp tục thực hiện tốt các nghị quyết, kết luận qua giám sát chất vấn của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước đây và phiên họp chất vấn lần này.

Triển khai hiệu quả các giải pháp khắc phục các tồn tại, hạn chế trong đó tập trung vào một số vấn đề như sau: 

Một, bám sát chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội và yêu cầu của thực tiễn để nghiên cứu, trình Quốc hội sửa đổi  Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản để khắc phục những vướng mắc, hạn chế, bất cập hiện nay. Quản lý sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai, hoàn thiện chính sách điều tiết các nguồn thu từ đất, các quy định về thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, cải cách thủ tục hành chính. Khẩn trương hoàn thành hệ thống cấp quy hoạch quốc gia, kế hoạch sử dụng đất đai cấp tỉnh, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện. Công khai minh bạch thông tin quy hoạch sử dụng đất, tăng cường phân công, phân cấp, đi đôi với kiểm tra, kiểm soát, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong quản lý nhà nước về đất đai.

Thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất kiểm tra giám sát xử lý nghiêm tình trạng lãng phí đất đai, đất được giao cho thuê chậm đưa vào sử dụng, các hành vi gây ô nhiễm làm hủy hoại đất, thoái hóa đất, hoàn thiện hệ thống thông tin đất đai, cơ sở dữ liệu về đất đai.

Hai, rà soát nghiên cứu sửa đổi bổ sung các quy định liên quan đến đấu giá quyền sử dụng đất, không để xảy ra tình trạng lợi dụng các phiên đấu giá để trục lợi, đặc biệt là quy định chặt chẽ về điều kiện tham gia đấu giá, việc xác định giá khởi điểm, thẩm định giá, hình thức đấu giá. Việc xử lý các cuộc đấu giá có dấu hiệu bất thường, có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn các trường hợp trúng đấu giá nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các cam kết. Sửa đổi phù hợp với các quy định điều chỉnh về quan hệ đất đai, tài sản gắn liền với đất, giao dịch quyền sử dụng đất, các quy định hợp đồng đặt cọc khi mua bán chuyển nhượng, hứa mua, hứa bán về đất đai. Thực hiện tốt các chính sách mới trong luật Bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực môi trường, sớm phê duyệt quy hoạch bảo vệ môi trường. Tiếp tục rà soát hoàn thiện các quy định về xử lý pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, đặc biệt là chế tài xử lý vi phạm. Thúc đẩy xây dựng, hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật thu gom xử lý nước thải, chất thải, nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm tra, thanh tra bảo vệ môi trường. Đấu tranh phòng chống tội phạm về môi trường, thu hút và sử dụng hiệu quả các nguồn lực gồm cả nguồn lực xã hội hóa cho công tác thu gom, xử lý, tái chế chất thải. Trong đó ưu tiên sử dụng công nghệ xử lý tái chế thân tthiện môi trường, công nghệ xử lý chất thải rắn thu hồi năng lượng.

Với tinh thần đó, đề nghị Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường quan tâm chỉ đạo để tạo sự chuyển biến cụ thể, rõ nét trong thực tế. Đề nghị các vị đại biểu Quốc hội, các cơ quan Quốc hội giám sát chặt chẽ việc thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn các trường hợp trúng đấu giá nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các cam kết

Phát biểu kết luận phiên chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá, các Bộ trưởng đã thể hiện được trách nhiệm, nắm chắc thực trạng ngành, lĩnh vực mình phụ trách, đồng thời thẳng thắn, không vòng vo, né tránh, giải trình làm rõ nhiều vấn đề được đại biểu nêu.

Để tạo sự chuyển biến đối với lĩnh vực tài nguyên và môi trường, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu bám sát chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội, bảo đảm căn cứ chính trị và yêu cầu của thực tiễn để nghiên cứu trình Quốc hội sửa đổi Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản và các luật khác có liên quan cũng như các văn bản hướng dẫn luật để khắc phục những vướng mắc, hạn chế, bất cập hiện nay, quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, khi sửa đổi bổ sung Luật Đấu giá tài sản, các văn bản hướng dẫn luật và các văn bản có liên quan cần chú trọng đến các quy định liên quan đến đấu giá quyền sử dụng đất, không để xảy ra tình trạng lợi dụng các phiên đấu giá để trục lợi; đặc biệt là quy định chặt chẽ về điều kiện tham gia đấu giá, việc xác định giá khởi điểm, thời hạn nộp tiền trúng đấu giá; việc xử lý khi cuộc đấu giá có dấu hiệu bất thường; có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn các trường hợp trúng đấu giá nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các cam kết.

Sửa đổi, bổ sung các quy định có liên quan phù hợp với pháp luật về đất đai để bảo đảm tính thống nhất trong điều chỉnh các quan hệ về đất đai, tài sản gắn liền với đất, giao dịch quyền sử dụng đất, các quy định về hợp đồng, đặt cọc khi mua bán chuyển nhượng, hứa mua, hứa bán về đất đai.

Đối với lĩnh vực công thương, cần xây dựng kịch bản đảm bảo an toàn, an ninh năng lượng, đảm bảo nguồn cung xăng dầu cho sản xuất và tiêu dùng trong mọi tình huống, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô; cần có những giải pháp tổng thể, kịp thời, căn cơ để giải quyết những vướng mắc của nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn.

Chủ tịch Quốc hội yêu cầu xem xét trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đối với việc không thực hiện đầy đủ cam kết trong các hợp đồng về đầu tư, kinh doanh; nghiên cứu đề xuất mở rộng, nâng cao năng lực dự trữ xăng dầu, nhất là dự trữ quốc gia, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia; thực hiện công khai, minh bạch và có giải pháp tách bạch giữa dự trữ quốc gia và dự trữ lưu thông của doanh nghiệp.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; tiếp tục rà soát và điều chỉnh các loại thuế, phí, các yếu tố cấu thành giá cước mở, các định mức hao hụt, định mức chi phí, định mức lợi nhuận… cấu thành trong công thức tính giá cơ sở mặt hàng xăng dầu cho phù hợp với thực tế, góp phần kiểm soát giá xăng dầu nếu giá xăng dầu tiếp tục tăng cao. Sử dụng hợp lý Quỹ Bình ổn giá xăng dầu phù hợp với diễn biến cung cầu xăng dầu, góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, đời sống của người dân. 

Chính phủ sớm trình các cơ quan của Quốc hội để thẩm tra và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét thông qua Nghị quyết về giảm thuế môi trường đối với xăng dầu ngay tại đợt 2 của phiên họp thứ chín trong tháng 3 này, để thực hiện ngay từ tháng 4. "Nếu giá xăng dầu tiếp tục diễn biến phức tạp thì bên cạnh kết hợp Quỹ Bình ổn giá xăng dầu và điều hành bằng thuế, chúng ta cần tiếp tục áp dụng các công cụ khác để kịp thời hỗ trợ người dân trước những khó khăn do ảnh hưởng của giá xăng dầu", Chủ tịch Quốc hội nói.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục tăng cường hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, găm hàng và tăng giá bất hợp lý, trái quy định; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý, điều hành thị trường xăng dầu.