Trao cơ hội tự chủ kinh tế cho thanh niên dân tộc thiểu số tại Dào San

Từ bà mẹ trẻ tới đại diện tiếng nói cho thanh niên

Ngày đó, khi nhiều bạn bè đồng trang lứa vẫn còn cắp sách tới trường, Hoa một cô gái người Mông tại xã Dào San, tỉnh Lai Châu lúc đấy chỉ mới 15 tuổi đã trở thành vợ, rồi làm mẹ. Hiện, Hoa đã có ba con nhỏ, giấc mơ làm cô giáo mầm non từ thuở bé đã khép lại... Cuộc sống gia đình gói gọn trong mấy nương ngô và một giàn su su nhỏ chỉ vừa đủ ăn, nhiều khi không đủ tiền mua thuốc khi con ốm. Bản thân Hoa từng trải qua biến chứng sau một lần bị liệt dây thần kinh số 7 khiến sức khỏe em ngày càng sa sút, cuộc sống cứ thế trở nên bế tắc và khó khăn hơn.

Đổi thay bắt đầu nhen nhóm khi trưởng bản giới thiệu Hoa tham gia dự án “Nâng cao quyền năng kinh tế cho thanh niên tại Lai Châu” do Plan International Việt Nam triển khai với sự tài trợ của Quỹ MetLife Foundation. Tại đây, Hoa được tập huấn kỹ thuật trồng và chăm sóc chanh leo, cách ủ men vi sinh, làm phân hữu cơ. Em còn được hỗ trợ giống, phân bón, vật liệu và kết nối với các bạn thanh niên khác qua nhóm Zalo để học hỏi kinh nghiệm và cùng nhau tìm đầu ra cho sản phẩm.

“Em chưa từng nghĩ mình có thể làm gì khác ngoài ngô và sắn. Thế mà giờ em đã dựng được cả giàn chanh leo xanh tốt sau nhà. Em tin rằng sắp tới gia đình sẽ có thu nhập ổn định hơn,” Hoa cười hiền khi chia sẻ.

Sau một năm triển khai, cuối tháng 9/2025, dự án “Nâng cao quyền năng kinh tế cho thanh niên tại Lai Châu” tổ chức một Hội nghị Tổng kết. Trong sự kiện này, Hoa đã được đứng lên nói lên tiếng lòng cho không chỉ đại diện cho nhóm thanh niên tham gia dự án, mà còn thay mặt cho toàn bộ thanh niên xã Dào San. Khoảnh khắc đặc biệt này đã ghi dấu trong lòng Hoa: từ một em gái từng bị buộc phải trưởng thành quá sớm, nay em đã đã trở thành một người dẫn dắt và truyền cảm hứng trong chính cộng đồng của mình.

“Qua dự án, chúng em thanh niên dân tộc thiểu số không chỉ có thêm kiến thức và kỹ năng làm nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu, mà còn tự tin hơn, chủ động hơn trong việc phát triển sinh kế và đóng góp cho cộng đồng. Chúng em xin hứa sẽ tiếp tục nỗ lực và muốn gửi gắm thông điệp: Thanh niên Lai Châu học giỏi, làm giàu, không vội cưới!” Hoa chia sẻ.

Phó Chủ tịch UBND xã Dào San bà Đồng Thị Hồng cho biết, câu chuyện của Hoa chính là một chứng minh mạnh mẽ cho hiệu quả của những mô hình trao quyền và hỗ trợ thanh niên địa phương làm kinh tế, rằng nếu được tạo cơ hội, thanh niên dân tộc thiểu số nói chung và các em gái nói riêng đều hoàn toàn có thể vươn lên làm chủ cuộc sống của chính mình.

Trao quyền năng để thanh niên phát triển kinh tế

Được triển khai từ tháng 10/2024 tới tháng 9/2025 với ngân sách 62.500 USD, dự án “Nâng cao quyền năng kinh tế cho thanh niên tại Lai Châu” tập trung vào mục tiêu cải thiện thu nhập cho thanh niên dân tộc thiểu số thông qua thực hành nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu và tăng cường năng lực khởi sự kinh doanh.

Được biết, Xã Dào San, tỉnh Lai Châu là xã thuần nông, diện tích đất nông nghiệp chủ yếu là đất nương đồi có địa hình dốc, đây là yếu tố quan trọng để lựa chọn giống cây trồng phù hợp và phát triển sản xuất nông sản theo hướng hàng hoá tập trung. Trong đó, chanh leo là giống cây được tổ chức Plan international Việt Nam ưu tiên lựa chọn. So với các loại cây trồng khác, chanh leo có nhiều ưu điểm vượt trội như: thuộc loại cây thân leo khỏe mạnh; dễ trồng trên nhiều loại đất khác nhau, dễ chăm sóc, mang lại hiệu quả kinh tế chỉ sau 7-8 tháng trồng. Khai thác lợi thế, tiềm năng của cây trồng rất phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng nơi đây.

Sau gần một năm triển khai, dự án đã đạt và vượt hầu hết các chỉ tiêu đề ra: 171 người dân tham gia các hoạt động (vượt 7% so với mục tiêu), 100 người được nâng cao kiến thức về nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu, và 30 thanh niên (15 nam, 15 nữ) được tăng cường năng lực khởi nghiệp. Đặc biệt, 30 mô hình sinh kế trồng chanh leo tím đã được thành lập, gấp đôi chỉ tiêu ban đầu.

Phân tích chi phí, lợi nhuận cho thấy phương thức canh tác chanh leo thích ứng với biến đổi khí hậu mang lại lợi nhuận trung bình 225 triệu đồng/ha, cao hơn 14% so với cách trồng truyền thống sử dụng phân hóa học và thuốc bảo vệ thực vật.

Hiệu quả kinh tế vượt trội này đã trở thành động lực để người dân duy trì và nhân rộng mô hình, đồng thời góp phần cải thiện môi trường nhờ hạn chế hóa chất và đa dạng hóa nguồn thu. Dự án cũng để lại những tác động tích cực về bình đẳng giới khi vai trò của phụ nữ trong quyết định kinh tế gia đình được nâng cao, với gần 79% phụ nữ tham gia đánh giá cho rằng họ có thể dễ dàng tiếp cận các cơ hội tập huấn và hỗ trợ.

Giữa núi rừng Lai Châu, giàn chanh leo trĩu quả của Hoa không chỉ nuôi dưỡng ba đứa con nhỏ, mà còn gieo mầm hy vọng cho một thế hệ mới. Từ một bà mẹ trẻ rụt rè nhút nhát, Hoa nay đã trở thành biểu tượng cho thanh niên dân tộc thiểu số dám mơ ước, dám thay đổi và dám cất tiếng nói để khẳng định rằng: khi được trao quyền, các em có thể làm chủ tương lai của chính mình.