Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP. Hồ Chí Minh vừa ban hành Kết luận thanh tra (KLTT) số 739/KL-TTr liên quan đến việc thực hiện thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, quản lý quỹ đất sau bồi thường tại dự án nâng cấp, mở rộng Hương lộ 4 (nay là đường Nguyễn Cửu Phú) xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh…
Theo KLTT, Dự án nâng cấp Hương lộ 4 được UBND huyện Bình Chánh triển khai theo quyết định của UBND TP. Hồ Chí Minh năm 1997, quyết định của Sở Giao thông công chánh năm 1997, quyết định điều chỉnh dự toán của Sở Xây dựng năm 1998.
Tháng 2.1997, UBND huyện Bình Chánh ban hành thông báo giao cho Chủ tịch UBND xã Tân Kiên, Tân Tạo tổ chức họp dân từng khu vực theo Hương lộ 4 để công bố công khai chủ trương làm tuyến đường trên theo phương châm Nhà nước và Nhân dân cùng làm. Tuy nhiên, không có hồ sơ thể hiện việc triển khai chủ trương này.
KLTT nêu, thực tế UBND huyện Bình Chánh không thực hiện thủ tục trình cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định thu hồi đất tổng thể dự án; không ban hành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định; hồ sơ thể hiện việc bồi thường về đất và hoa màu cho 11 tổ chức, hộ gia đình được áp dụng theo Quyết định số 5352/QĐ-UB-QLĐT ngày 21.7.1995 của UBND thành phố về việc ban hành bảng quy định đền bù, trợ cấp, di chuyển dân cư trong khu vực quy hoạch xây dựng Dự án Bắc Nhà Bè – Nam Bình Chánh.
Cũng theo KLTT, hồ sơ bồi thường không thể hiện giấy tờ pháp lý về quyền sử dụng đất làm căn cứ xác định người có quyền sử dụng đất, loại đất để thu hồi, bồi thường; không có bản đồ thể hiện vị trí khu đất thu hồi theo nền tài liệu bản đồ địa chính (tài liệu chỉnh lý năm 1992); bản vẽ thu hồi đất thể hiện trong báo cáo hiện trạng chỉ xác định hình thể (diễn giải ra diện tích thu hồi) không thể hiện vị trí khi đất (số thửa, số tờ) theo bản đồ địa chính.
Riêng đối với đất nông nghiệp (đất ruộng) không lập hồ sơ bồi thường, hỗ trợ, không có tài liệu thể hiện việc thu hồi, bàn giao đất hay hiến đất của hộ gia đình, cá nhân cho UBND huyện Bình Chánh để thực hiện dự án.
Cũng theo KLTT, sau khi thực hiện dự án Hương lộ 4, UBND huyện Bình Chánh không thực hiện thu hồi, chỉnh lý đối với 97 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) đã được cấp trước khi thực hiện dự án. Đồng thời, thực hiện cấp 246 GCNQSDĐ. Tuy nhiên, khi cấp không rà soát hồ sơ pháp lý đối với phần đất làm Hương lộ 4. Từ đó, dẫn đến việc cấp GCNQSDĐ bao gồm cả phần diện tích đất đã đầu tư làm Hương lộ 4. Điều này là không đúng quy định của pháp luật tương ứng theo các thời kỳ, không đúng đối tượng sử dụng đất.
Hương lộ 4 sau này được đổi tên thành đường Nguyễn Cửu Phú và hiện đang thực hiện dự án nâng cấp, mở rộng. KLTT cho biết, chính vì những sai sót trong quá trình thực hiện dự án Hương lộ 4 nên không có cơ sở pháp lý đầy đủ để đối chiếu, cập nhật chính xác ranh giới, diện tích đất, chủ sử dụng đất của các hộ gia đình, cá nhân khi thực hiện thu hồi đất thực hiện dự án nâng cấp, mở rộng đường Nguyễn Cửu Phú.
Hiện hồ sơ khiếu nại lần 2 hoặc khởi kiện tại tòa án của các cá nhân, tổ chức liên quan đến dự án trên còn 14 trường hợp khiếu nại lần 2 tại Thanh tra Thành phố; 14 trường hợp khởi kiện lần đầu tại TAND thành phố (12 bản án sơ thẩm đã được ban hành).
Theo nội dung quyết định giải quyết khiếu nại và bản án cho thấy, các hộ gia đình, cá nhân chủ yếu tập trung liên quan đến việc thu hồi đất, bồi thường đối với phần diện tích đất đã bồi thường, hỗ trợ hoặc hiến đất khi thực hiện dự án Hương lộ 4. Nguyên nhân của việc này xuất phát từ thiếu sót trong việc quản lý đất đai trước đây của cơ quan có thẩm quyền từ việc thu hồi đất, bồi thường, chính lý GCNQSDĐ, lập và quản lý hồ sơ địa chính…
