Dự án Khu đô thị mới An Bình (Dự án) có quy mô 17,8ha (tọa lạc tại phường An Bình, quận Ninh Kiều) do Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng Hồng Phát (Công ty Hồng Phát) làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư hơn 165 tỷ đồng. Dự án được UBND TP. Cần Thơ chấp thuận chủ trương đầu tư tại Quyết định số 2604/QĐ-UBND ngày 10.9.2015, thời gian thực hiện dự án là 5 năm (2016 - 2020).
Mục tiêu xây dựng Khu đô thị mới An Bình là phát triển đồng bộ, hiện đại hoàn chỉnh phù hợp với yêu cầu kêu gọi đầu tư phát triển đô thị của thành phố, đồng thời tạo được quỹ nhà ở và xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng trên địa bàn quận Ninh Kiều.
Tuy nhiên qua thanh tra, dự án đã có những thiếu sót, sai phạm trong lựa chọn nhà đầu tư và chấp thuận đầu tư; thiết sót, sai phạm khác trong ký quỹ đảm bảo thực hiện dự án; việc chấp hành quy hoạch; giao đất thực hiện dự án; xác định giá đất và tiền sử dụng đất phải nộp; công tác thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ, tái định cư…
Cụ thể, về sai phạm trong lựa chọn nhà đầu tư, Công ty Hồng Phát chưa có quyền sử dụng đất ở đối với khu đất thực hiện dự án nên chưa đủ điều kiện chỉ định nhà đầu tư theo điểm c khoản 2 Điều 22 Luật Nhà ở năm 2014.
Việc chấp hành quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, thanh tra nhận thấy, tại thời điểm chấp thuận dự án, phần lớn mục đích sử dụng đất tại vị trí các tuyến đường nội bộ, khu vui chơi công cộng, khu xử lý rác thải và khu vực trường mẫu giáo theo Đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 Dự án chưa phù hợp với Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 của quận Ninh Kiều.
Về xác định giá đất bồi thường cho người dân chưa đảm bảo nguyên tắc độc lập, khách quan theo quy định khi Sở Tài nguyên và Môi trường (TN- MT) căn cứ tờ trình của Công ty Hồng Phát (chủ đầu tư) về việc xác định giá đất để làm cơ sở bồi thường, giải phóng mặt bằng Dự án để tham mưu UBND TP. Cần Thơ phê duyệt giá đất.
Ngoài ra, về thủ tục và điều kiện giao đất cho chủ đầu tư thực hiện dự án; việc tính tiền sử dụng đất, Thanh Tra TP. Cần Thơ kết luận, chưa phù hợp theo quy định. Cụ thể, về thủ tục và điều kiện giao đất cho chủ đầu tư, ngày 24.10.2016, Phòng TN – MT quận Ninh Kiều có Công văn số 1706/PTNMT đăng ký các dự án cần thu hồi đất và các dự án cho phép chuyển mục đích đất trồng lúa (dưới 10ha) trong năm 2017, trong đó dự án Khu đô thị mới An Bình có tổng diện tích đất là 17,8ha với diện tích đất trồng lúa là 3,56ha.
Nhưng đến ngày 16.10.2017, UBND quận Ninh Kiều có Công văn số 3953/UBND-XDĐT về việc rà soát tiến độ thu hồi đất các dự án trong năm 2017 và lập các danh mục dự án cần thu hồi đất và các dự án cho phép chuyển mục đích đất trồng lúa (dưới 10ha) trong năm 2018 gửi Sở TN-MT, trong đó Dự án Khu đô thị mới An Bình có diện tích cần thu hồi là 17,8ha, diện tích đất trồng lúa lên đến 15,9ha.
Qua kiểm tra, xác minh, Phòng TN-MT và cán bộ phụ trách không cung cấp được tài liệu để chứng minh việc tham mưu xác định diện tích đất lúa của dự án là 3,56ha và cũng không nhớ số liệu 3,56ha đất lúa của dự án được thu thập và tổng hợp trên cơ sở nào.
Trên cơ sở đó, Thanh Tra TP. Cần Thơ kết luận, việc giao đất thực hiện dự án, cho thấy có dấu hiệu vi phạm quy định về quản lý đất đai. UBND quận Ninh Kiều báo cáo diện tích đã giải phóng mặt bằng (trong đó có diện tích đất lúa trên 10ha) làm cơ sở để Sở TN-MT tham mưu UBND thành phố giao đất cho nhà đầu tư thực hiện dự án (giao 3 đợt) có diện tích đất trồng lúa trên 10ha nhưng không có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ theo quy định của Luật Đất đai năm 2013; ban hành quyết định giao đất khi dự án chưa hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng là chưa đúng quy định tại Điều 53, Luật Đất đai năm 2013.
Thanh tra TP. Cần Thơ còn chỉ ra sai sót trong tính tiền sử dụng đất nhà đầu tư phải nộp. Cụ thể, Việc khấu trừ chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng đối với quỹ đất 20% xây dựng nhà ở xã hội Công ty Hồng Phát chưa bàn giao quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội cho Nhà nước nhưng cơ quan thuế tính khấu trừ chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng vào nghĩa vụ tài chính mà chủ đầu tư phải nộp ngân sách nhà nước là chưa đúng quy định.
Việc khấu trừ chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng vào diện tích đất xây trường mẫu giáo cho Công ty Hồng Phát là không đúng quy định, vì tại điểm thanh tra, nhà nước chưa ban hành quyết định cho Công ty Hồng Phát thuê diện tích đất xây dựng trường mẫu giáo, công ty chưa phát sinh nghĩa vụ tài chính.
Căn cứ kết quả cuộc họp giữa Công an thành phố, Viện kiểm sát nhân dân TP. Cần Thơ, Thanh tra TP. Cần Thơ chuyển hồ sơ vụ việc đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP. Cần Thơ để điều tra làm rõ hành vi giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa trên 10ha để thực hiện Dự án Khu đô thị mới An Bình nhưng không có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ.
Ngoài ra, Thanh tra TP. Cần Thơ còn kiến nghị Chủ tịch UBND thành phố chỉ đạo Giám đốc Sở Xây dựng, Giám đốc Sở TN-MT, Chủ tịch UBND quận Ninh Kiều kiểm điểm trách nhiệm đối với tập thể và cá nhân thuộc thẩm quyền có liên quan đến những hạn chế, thiếu sót qua thanh tra.
