Tổng thống Trump triển khai Vệ binh Quốc gia tới California: Tại sao các chuyên gia cảnh báo nguy hiểm?

Căng thẳng bùng phát do chính sách chống nhập cư

Các cuộc biểu tình ở Los Angeles và các vùng lân cận nổ ra vào 6/6 sau khi các nhân viên di trú liên bang bắt giữ 118 người. Các vụ bắt giữ diễn ra trong bối cảnh Chính quyền Tổng thống Donald Trump tăng cường đàn áp người nhập cư, bao gồm các đợt đột kích và trục xuất trên khắp cả nước.

Phó chánh văn phòng Stephen Miller, một trợ lý hàng đầu của Tổng thống Donald Trump và là kiến ​​trúc sư của các chính sách nhập cư cứng rắn nhất của chính quyền, đã truyền đạt sự cấp bách đó trong một cuộc họp vào tháng trước với các quan chức cấp cao của cơ quan Di trú và Hải quan (ICE) và thúc đẩy các đặc vụ thúc đẩy các vụ bắt giữ.

Trong những tuần tiếp theo, ICE đã tăng cường đáng kể nỗ lực thực thi của mình. Theo một viên chức cấp cao của DHS, "các hoạt động thực thi tăng cường của ICE ... đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể các vụ bắt giữ, đạt kỷ lục mới hàng ngày là 2.368" vụ bắt giữ vào ngày 4/6. Trung bình các vụ bắt giữ hàng ngày trong 100 ngày đầu tiên của Tổng thống Donald Trump tại nhiệm là khoảng 1.000.

Ông Donald Trump đã vận động tranh cử với cam kết về một chính sách chống nhập cư cứng rắn và hứa hẹn về các cuộc trục xuất hàng loạt nghiêm khắc. Chính vì vậy, chính quyền của ông đã chịu áp lực rất lớn để thúc đẩy những nỗ lực này, trong những tháng đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump đã không đạt được mục tiêu mà ông đã đề ra. Việc thúc đẩy thực thi mạnh mẽ, cùng với những căng thẳng âm ỉ từ lâu giữa chính quyền Liên bang và California, đã đưa đến những căng thẳng đỉnh điểm vào cuối tuần qua ở Los Angeles, nơi các cuộc biểu tình đôi khi trở nên bạo lực.

Tại saoTổng thống Donald Trump triển khai Lực lượng Vệ binh?

Bất chấp lượng thực thi pháp luật địa phương đã sử dụng hơi cay và lựu đạn gây choáng để giải tán người biểu tình vào cuối tuần, Tổng thống Donald Trump cáo buộc các quan chức địa phương đã không giải quyết được tình trạng bất ổn và chính quyền liên bang sẽ "giải quyết vấn đề, BẠO LOẠN và CƯỚP BÓC, theo cách mà nó nên được giải quyết!!!", ông viết trong một bài đăng trên nền tảng Truth Social của mình.

Tổng thống Donald Trump sau đó đã ký một bản ghi nhớ của Tổng thống triển khai Vệ binh Quốc gia đến Los Angeles theo Mục 10 của Bộ luật Hoa Kỳ để "bảo vệ tạm thời các nhân viên của ICE và các nhân viên khác của Chính phủ Hoa Kỳ đang thực hiện các chức năng Liên bang" cũng như tài sản liên bang, ông tuyên bố trong một bản ghi nhớ gửi cho Tổng chưởng lý và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Bộ An ninh Nội địa vào 7/6.

Mục 10 cho phép Tổng thống triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia khi cần thiết để đẩy lùi một cuộc xâm lược, trấn áp cuộc nổi loạn hoặc thực thi luật pháp, điều đó có nghĩa là Vệ binh Quốc gia báo cáo với tổng thống chứ không phải thống đốc.

Việc Tổng thống Donald Trump triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia đánh dấu lần đầu tiên một tổng thống Hoa Kỳ sử dụng quyền lực như vậy kể từ năm 1992, thời điểm nổ ra một cuộc bạo loạn ở Los Angeles sau khi 4 cảnh sát da trắng được tha bổng trong vụ đánh đập người lái xe da đen Rodney King. Hàng chục người đã thiệt mạng, hàng nghìn người bị thương và hàng ngàn người bị bắt trong nhiều ngày bạo loạn ở Los Angeles. Thiệt hại tài sản ước tính lên tới hơn 1 tỷ đô la trong một trong những cuộc bạo loạn dân sự tồi tệ nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, sắc lệnh mà Tổng thống George HW Bush, một đảng viên Cộng hòa, ký vào thời điểm đó được đưa ra theo yêu cầu của Thống đốc California lúc bấy giờ là Pete Wilson, một đảng viên Cộng hòa khác. Rất hiếm khi một Tổng thống hành động mà không có sự hợp tác hoặc yêu cầu của thống đốc.

Tuy nhiên, trong trường hợp hiện tại, Thống đốc California Gavin Newsom, một đảng viên Dân chủ, đã phản đối rõ ràng lệnh triển khai Vệ binh của Tổng thống Donald Trump.

“Động thái đó nhằm gây kích động và sẽ chỉ làm gia tăng căng thẳng”, Thống đốc Newsom phát biểu hôm 7/6. “Đây là nhiệm vụ sai lầm và sẽ làm xói mòn lòng tin của công chúng”.

Khoảng 300 thành viên của Vệ binh Quốc gia đã đến Los Angeles vào sáng 8/6 sau hai ngày biểu tình liên tiếp phản đối các biện pháp trấn áp nhập cư. Liên đoàn Công dân Mỹ Latin thống nhất lên án lệnh của Tổng thống Donald Trump cho rằng, động thái này "đánh dấu sự leo thang đáng lo ngại sâu sắc trong cách tiếp cận của chính quyền đối với vấn đề nhập cư và phản ứng của người dân trước việc sử dụng các chiến thuật theo kiểu quân sự".

Dân biểu đảng Dân chủ Nanette Barragán của California cũng lên tiếng phản đối. “Chúng tôi không yêu cầu sự giúp đỡ. Chúng tôi không cần sự giúp đỡ. Đây là Tổng thống tự leo thang, gây ra căng thẳng gia tăng. Điều này sẽ chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn trong tình huống mà người dân vốn đã tức giận về quá trình thực thi luật nhập cư”, bà Barragán cho biết.

Các quyết định điều động trong quá khứ

Theo trang web của Vệ binh Quốc gia, các đợt huy động trong quá khứ lực lượng Vệ binh Quốc gia kể từ Thế chiến II chủ yếu được thực hiện để hỗ trợ thực thi việc mở rộng các quyền công dân và đảm bảo trật tự công cộng trong quá trình bãi bỏ chế độ phân biệt chủng tộc tại Trường trung học Central ở Little Rock, Arkansas, năm 1957; Đại học Mississippi năm 1962; và Đại học Alabama và các trường công lập của Alabama năm 1963.

Theo Vệ binh Quốc gia, các đơn vị vệ binh cũng nằm dưới sự kiểm soát của liên bang vào năm 1967 để khôi phục trật tự công cộng trong các cuộc bạo loạn ở Detroit; năm 1968 sau vụ ám sát biểu tượng dân quyền Tiến sĩ Martin Luther King Jr.; và năm 1970 trong cuộc đình công bưu chính ở New York.

Trang web của Lực lượng Vệ binh cho biết, Quốc hội lần đầu tiên cho phép Tổng thống huy động lực lượng dân quân cấp tiểu bang vào năm 1792 để giúp đẩy lùi các cuộc xâm lược của nước ngoài và trấn áp các cuộc nổi loạn trong nước.

Quyết định điều động lực lượng dân quân tiểu bang lớn nhất là do Tổng thống Abraham Lincoln đưa ra, khi ông triệu tập 75.000 quân để chống lại Liên minh miền Nam và sau đó hỗ trợ tái thiết. Sau đó, không có Tổng thống nào liên bang hóa lực lượng dân quân tiểu bang để ngăn chặn hoặc dập tắt các cuộc bạo loạn dân sự.

Lợi bất cập hại

Điều gì làm cho tình huống này khác biệt so với hầu hết các quyết định triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia trước đây? Đầu tiên, quyết định triển khai được đưa ra mà không có yêu cầu từ thống đốc tiểu bang.

Theo truyền thống, các Tổng thống Mỹ thường chỉ triển khai Vệ binh Quốc gia khi được thống đốc bang đó đưa ra yêu cầu do họ không đủ nguồn lực để duy trì trật tự, chẳng hạn như trong cuộc bạo loạn ở LA hoặc hậu quả của cơn bão Katrina ở Louisiana.

Nhà phân tích an ninh quốc gia cấp cao của CNN và là cựu quan chức Bộ an ninh Nội địa Juliette Kayyem gọi phản ứng của Chính quyền Tổng thống Donald Trump đối với các cuộc biểu tình cuối tuần qua là phản ứng thái quá và cho biết điều đó "không hợp lý khi xét đến mối đe dọa mà chúng ta đang chứng kiến".

Bà Kayyem cho biết trong một bài đăng trên X rằng: “Kịch bản này - tình trạng bất ổn đô thị vốn do cảnh sát và chính quyền tiểu bang trực tiếp xử lý, lại bị Tổng thống bác bỏ, là chưa từng có tiền lệ trong thời hiện đại”. “Một nền dân chủ sẽ không triển khai quân đội để giải quyết tình trạng bất ổn theo kiểu này”, bà nói với CNN vào 7/6.

Sau cơn bão Katrina, khoảng 7.000 quân Vệ binh Quốc gia đã triển khai để hỗ trợ New Orleans trong bối cảnh lực lượng cảnh sát không hoạt động và gần 2.000 người đã thiệt mạng.

“Khi chúng ta so sánh tình trạng hiện tại ở California với tình trạng ở New Orleans sau cơn bão Katrina… khi toàn bộ thành phố và hệ thống tòa án chìm trong nước, bạn sẽ hiểu tại sao Thống đốc California Newsom và cơ quan thực thi pháp luật địa phương lại rất lo ngại”. “Tại sao phải triển khai tới 2.000 (Vệ binh Quốc gia) để đối phó với vài trăm người biểu tình?”.

Bà Kayyem nói thêm rằng, việc chính quyền hạ thấp các tiêu chuẩn, điều kiện để triển khai Vệ binh Quốc gia theo Điều 10 là vô cùng đáng lo ngại.

“Đây là một phần trong nỗ lực chung của Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Donald Trump nhằm sử dụng các nguồn lực quân sự liên bang trong xã hội dân sự, trong bối cảnh không có bất kỳ cuộc nổi loạn nào, không có thiên tai địch họa, không có cuộc khủng hoảng lớn và bất chấp sự ý chí của lãnh đạo địa phương”.

Ngay cả khi đối mặt với bạo lực, gián đoạn và bất ổn dân sự, bà Kayyem cho biết việc triển khai Vệ binh Quốc gia theo Mục 10 mà không có sự hợp tác của thống đốc, đặc biệt là khi cơ quan thực thi pháp luật địa phương đã giải quyết các vấn đề về an toàn, là không cần thiết.

“Chính quyền LA có thể tiếp cận hỗ trợ thực thi pháp luật bất cứ lúc nào. Chúng tôi đang phối hợp chặt chẽ với thành phố và quận, và hiện tại không có nhu cầu nào chưa được đáp ứng”, Thống đốc Newsom cho biết trong một bài đăng trên X vào tối 7/6.

“Tổng thống Trump đang gửi 2.000 quân Vệ binh Quốc gia tới LA không phải để đáp ứng nhu cầu về bảo đảm an ninh mà để tạo ra một cuộc khủng hoảng ”, ông Newsom phản ứng trong một bài đăng khác vào 8/6.

Việc triển khai có thể làm tăng nguy cơ bạo lực

Vì việc Trump triển khai Vệ binh Quốc gia diễn ra bất chấp yêu cầu của Thống đốc, bà Kayyem dự đoán rằng có khả năng cao là động thái này sẽ gây ra xung đột.

“Quân đội liên bang được huấn luyện để sử dụng vũ lực. Họ không được huấn luyện để hạ nhiệt tình hình chính trị hay bất ổn dân sự”, bà nói.

Bộ trưởng An ninh Nội địa Hoa Kỳ Kristi Noem cho biết, lực lượng Vệ binh Quốc gia có mặt tại Los Angeles để duy trì hòa bình trong bối cảnh căng thẳng đang diễn ra giữa các cơ quan thực thi di trú và người biểu tình vào cuối tuần này nhưng các quy tắc trấn áp vẫn chưa rõ ràng.

Mặc dù bà Noem cho biết những người lính có mặt ở đó để "bảo vệ an ninh cho các hoạt động và đảm bảo rằng chúng ta có các cuộc biểu tình ôn hòa", nhưng bà không cung cấp thông tin cụ thể về các hoạt động của họ trên thực địa.

Bà Kayyem cho biết: “Nếu không có tuyên bố sứ mệnh rõ ràng và không có quy tắc khi binh lính đối phó với dân thường… sẽ dẫn đến sai lầm, và những sai lầm đó không chỉ có khả năng gây hại cho dân thường mà còn có khả năng gây hại cho các lực lượng thực thi pháp luật khác”.

Một cách thể hiện quyền lực liên bang?

Quyết định triển khai Vệ binh Quốc gia của Tổng thống Donald Trump trái với mong muốn của Newsom diễn ra ngay sau khi căng thẳng giữa hai nhà lãnh đạo leo thang, với việc tổng thống liên tục chỉ trích California do đảng Dân chủ lãnh đạo.

Theo nhiều nguồn tin, chính quyền Tổng thống Donald Trump đang chuẩn bị hủy bỏ một khoản tài trợ liên bang lớn cho California. Tháng trước, Tổng thống Donald Trump đã đe dọa sẽ cắt giảm tài trợ liên bang cho California vì một vận động viên chuyển giới tham gia một sự kiện thể thao.

Chính quyền gần đây cũng đã cắt giảm 126,4 triệu USD cho các dự án tài trợ phòng chống lũ lụt, và thậm chí trước khi nhậm chức, ông Trump đã nhiều lần chỉ trích cách xử lý các vụ cháy rừng tàn khốc của tiểu bang vào đầu năm nay. Tổng thống và Newsom cũng đã công khai bất hòa trong nhiều năm.

"Tôi thấy những hành động này giống như một hành động cố ý từ Nhà Trắng, vì họ muốn leo thang", nhà phân tích chính trị Astead Herndon của CNN cho biết. "Họ muốn cuộc chiến này với Gavin Newsom, và họ muốn có thể sử dụng đòn bẩy của quyền lực liên bang trong cuộc chiến đó".

Nhà phân tích Herndon nói thêm: “Điều này cho thấy đặc điểm của Chính quyền hiện nay, đó là sử dụng đòn bẩy quyền lực liên bang chống lại kẻ thù như một phương tiện để thể hiện lăng kính tư tưởng của riêng mình”.