Tổng thống Putin bất ngờ đề nghị Mỹ gia hạn hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân

Tổng thống Putin công bố đề xuất trên tại một cuộc họp của Hội đồng An ninh Nga. “Nga sẵn sàng tiếp tục tuân thủ các giới hạn cốt lõi trong hiệp ước New START thêm một năm sau ngày 5/2/2026”, ông nói. “Sau đó, dựa trên phân tích tình hình, chúng tôi sẽ quyết định có duy trì những hạn chế tự nguyện này hay không”.

Phản ứng về đề nghị trên, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói, đề xuất của ông Putin có vẻ “khá ổn”, nhưng bà cho biết Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ tự mình đưa ra phản hồi chính thức.

Hồi tháng 7, Tổng thống Donald Trump từng tuyên bố ông muốn duy trì giới hạn vũ khí hạt nhân chiến lược được nêu trong hiệp ước New START sau khi hiệp ước này hết hạn vào ngày 5/2.

Hiệp ước này là thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân chiến lược cuối cùng còn tồn tại giữa Mỹ và Nga. Nó chỉ cho phép gia hạn một lần duy nhất trong 5 năm, điều mà Tổng thống Putin và cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đồng ý thực hiện vào năm 2021. Hiệp ước quy định số lượng đầu đạn hạt nhân chiến lược triển khai không vượt quá 1.550 và số phương tiện mang, phóng bao gồm tên lửa, tàu ngầm và máy bay ném bom, không quá 700 cho mỗi bên.

Mỹ và Nga hiện sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới, và nhiều chuyên gia lo ngại việc dỡ bỏ giới hạn có thể châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang khi cả hai bên tăng cường triển khai vũ khí chiến lược.

Đề xuất của Nga cho thấy sự thay đổi chính sách đơn phương, bởi trước đây Moscow vẫn khẳng định chỉ tham gia thảo luận với Washington về vấn đề này nếu quan hệ song phương, vốn đang bị cản trở bởi bất đồng sâu sắc về cuộc chiến Ukraine, được cải thiện.

Tổng thống Putin khẳng định, ông đưa ra đề xuất này vì lợi ích không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu, đồng thời có thể thúc đẩy đối thoại với Washington về kiểm soát vũ khí.

“Biện pháp này chỉ khả thi nếu Mỹ cũng hành động tương tự, và không thực hiện các bước đi phá hoại hoặc làm mất cân bằng năng lực răn đe hiện tại”, ông nhấn mạnh.

Đề nghị trên được đưa ra trong bối cảnh Ukraine đang thúc giục ông Trump áp đặt các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt hơn đối với Nga. Bản thân ông cũng đang chịu áp lực từ Tổng thống Trump trong việc đồng ý chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, vấn đề mà Moscow coi là một phần trong hàng loạt mối lo ngại an ninh đã đẩy căng thẳng Đông - Tây lên mức nguy hiểm nhất kể từ Chiến tranh Lạnh.

Do bất đồng về Ukraine, hai siêu cường chưa khởi động đàm phán về việc gia hạn hoặc cải tổ hiệp ước, dù ông Trump từng bày tỏ mong muốn có một thỏa thuận kiểm soát vũ khí hạt nhân mới, bao gồm cả Trung Quốc, mặc dù Bắc Kinh đã bác bỏ ý tưởng bị "lôi kéo" vào thỏa thuận này.

Ông Daryl Kimball, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Kiểm soát vũ khí (Arms Control Association), cho rằng đề xuất của ông Putin là “một động thái tích cực và đáng hoan nghênh”.

Kêu gọi Washington đáp lại, ông Kimball nói hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ có thể “góp phần giảm bớt mối đe dọa sinh tồn cấp bách nhất mà thế giới đang đối mặt”.

Ông Putin cho biết, Nga sẽ theo dõi sát sao các hoạt động hạt nhân và phòng thủ của Mỹ, đặc biệt chú ý đến các kế hoạch tăng cường hệ thống phòng thủ tên lửa và ý tưởng triển khai thiết bị đánh chặn tên lửa trong không gian.

“Việc triển khai những hành động gây mất ổn định như vậy có thể khiến nỗ lực duy trì nguyên trạng trong khuôn khổ START trở nên vô nghĩa”, Putin cảnh báo. “Chúng tôi sẽ có phản ứng tương ứng”.

Ông Konstantin Kosachyov, một thượng nghị sĩ Nga, cho biết Tổng thống Putin đang gửi thông điệp đến Mỹ rằng ông sẵn sàng bước vào đàm phán về một hiệp ước kiểm soát vũ khí mới. “Tôi hy vọng tín hiệu này sẽ được lắng nghe và diễn giải đúng”, ông Kosachyov viết trên Telegram.