Tiêu chuẩn nào để thâm nhập thị trường thế giới?

Thị trường “dễ tính” bắt đầu… “kỹ tính”

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu nông sản hàng đầu của Việt Nam, trung bình mỗi ngày có khoảng 60.000 tấn nông sản các loại xuất khẩu qua các cửa khẩu như chôm chôm, sầu riêng, thanh long, dưa hấu, nhãn, chuối quả, tinh bột sắn… Tuy nhiên, đây không còn là thị trường dễ tính như trước. Thời gian qua, các cơ quan chức năng Trung Quốc đã liên tục đặt ra nhiều tiêu chí liên quan tới chất lượng nông sản, thực phẩm nhập khẩu từ Việt Nam. Điều này buộc các doanh nghiệp Việt chủ động hơn trong việc liên kết với người nông dân trong quy trình sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm, có thông tin truy xuất được nguồn gốc, có bao bì, nhãn mác rõ ràng và phải xuất khẩu bằng đường chính ngạch.

Giá trị xuất khẩu nông sản đạt 40 tỷ USD trong năm 2018	Nguồn: ITN

Thực tế, yêu cầu nâng tầm chất lượng nông sản, thực phẩm từ Việt Nam đã được Trung Quốc thông báo từ nhiều tháng trước và dự kiến sẽ áp dụng ngay từ tháng 12.2018. Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN - PTNT) đã thương lượng giãn thời điểm áp dụng loạt chính sách “siết chất lượng” này tới tháng 6.2019 mới áp dụng để các nhà sản xuất, chế biến tại Việt Nam có đủ thời gian xây dựng nguồn nguyên liệu và sản phẩm đáp ứng yêu cầu.

Mới đây, Hải quan Trung Quốc đã đồng ý xem xét mở cửa nhập khẩu thêm một số loại trái cây Việt Nam, trong đó, sầu riêng là loại quả được ưu tiên hàng đầu, tiếp đó là bưởi, chanh dây, khoai lang, dừa, mãng cầu, măng cụt... Bộ NN - PTNT cũng đã làm việc với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để sớm có những quy định về kiểm dịch, kiểm tra chất lượng nhằm đưa sản phẩm yến sào chính thức vào thị trường này. Đây là thông tin đáng mừng nhưng cũng đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam cần nhanh chóng chuyển hướng sản xuất, đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm, định hướng sản xuất cho phù hợp nếu muốn đẩy mạnh xuất khẩu nông sản vào thị trường Trung Quốc.

Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NN - PTNT Hoàng Trung cho rằng, cần tiếp tục theo sự chỉ đạo của Bộ, đàm phán thực hiện theo các vấn đề rào cản kỹ thuật và an toàn vệ sinh thực phẩm để mở thêm các trái cây có tiềm năng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Ngoài 8 loại trái cây xuất khẩu chính ngạch, sẽ tiếp tục làm hồ sơ đàm phán để mở cửa một số quả, củ khác sang thị trường này.

Cần phải nói rằng Trung Quốc đã, đang và sẽ còn là thị trường lớn của nông sản, thực phẩm Việt Nam. Mức sống, thu nhập và trình độ dân trí của nền kinh tế này cũng liên tục tiến lên những nấc thang mới. Vì vậy, chẳng có lý do gì để hàng Việt đang đường hoàng có mặt tại các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản, Canada, Úc… lại không thể có được nền tảng vững chắc ở thị trường láng giềng 1,4 tỷ dân - nơi mà hầu hết các nhà sản xuất lớn nhỏ trên thế giới đều ao ước được dự phần.

Sản xuất sạch - “visa” của nông sản

Theo Thứ trưởng Bộ NN - PTNT Trần Thanh Nam, việc nâng cao các yêu cầu về an toàn thực phẩm và nguồn gốc là xu hướng chung của các nước nhập khẩu chứ không riêng gì Trung Quốc. Doanh nghiệp và người dân Trung Quốc rất thích nông sản của Việt Nam vì độ thơm ngon. Nếu doanh nghiệp Việt đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm, dư địa xuất khẩu sang thị trường này là rất lớn trong thời gian tới.

Nhiều chuyên gia cũng khẳng định, nếu chỉ mang một sản phẩm tốt nhưng không có bất kỳ tiêu chuẩn nào được chứng nhận thì chắc chắn sẽ khó tiếp cận cả các hệ thống phân phối trong nước chứ đừng nói đến thị trường xuất khẩu. Trong bối cảnh hội nhập, vai trò của các thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế rất quan trọng, nhất là các nước ngày càng có xu hướng gia tăng rào cản kỹ thuật, bảo hộ thương mại.

Dẫn chứng cụ thể, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao Vũ Kim Hạnh cho rằng, ngành nông nghiệp Việt Nam là ngành nông nghiệp “giải cứu” và trong thực tế thời gian qua đã không ngừng giải cứu nhiều mặt hàng như dưa hấu, thanh long, ớt… Điều này xuất phát từ vấn đề sản xuất và quy hoạch trồng trọt, đồng thời chưa có những chiến lược dài hạn tính đến gia nhập chuỗi cung ứng toàn cầu, nên dẫn đến tình trạng lượng cung ứng lớn nhưng không thể xuất khẩu.

Để chấm dứt tình trạng “giải cứu nông sản”, từng bước đẩy mạnh xuất khẩu nông sản vào thị trường khó tính, theo các chuyên gia kinh tế, nhất thiết phải chuẩn hóa, nâng chất hàng hóa thông qua thực hành tốt theo các tiêu chuẩn ISO, GMP, VietGAP, GlobalGAP, HACCP, Organic… và thậm chí là các quy định về tuân thủ trách nhiệm xã hội theo thông lệ quốc tế ngay từ khâu gieo trồng và sản xuất. Ngoài ra, doanh nghiệp cần chú trọng đúng mức đầu tư cho bao bì, mẫu mã sản phẩm, đăng ký thương hiệu, thực hiện truy xuất nguồn gốc để gia tăng giá trị và đưa nông sản Việt vươn xa hơn. Đây chính là một trong những công cụ và tiêu chuẩn để hàng hóa có thể “thông hành” quốc tế.

Việc xuất khẩu nông sản Việt Nam vừa thuận lợi, vừa khó khăn, đòi hỏi người nông dân, người sản xuất phải thay đổi phương thức sản xuất truyền thống, ứng dụng công nghệ vào việc trồng trọt và cải tạo môi trường. Từ đó, hướng đến phát triển những mô hình sản xuất hiệu quả và nhân rộng một số mô hình từ các quốc gia tiên tiến.