Tiếp cận liên ngành về lịch sử - văn hóa Việt Nam

Sách do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành gồm 416 trang, tập hợp 17 chuyên luận, là kết quả gần 10 năm nghiên cứu các vấn đề lịch sử - văn hóa Việt Nam.

Từ góc nhìn địa - chiến lược, tác giả đặt Việt Nam trong bối cảnh khu vực Đông Nam Á, nơi giao thoa giữa Nam và Bắc, Đông và Tây, lục địa và đại dương. Vị thế đó khiến Việt Nam vừa là vùng đất chịu nhiều thử thách trong các cuộc xâm lăng, vừa là trung tâm giao lưu, tiếp biến văn hóa sôi động.

Theo GS. TS. Phạm Hồng Tung, chính sự giao thoa đó đã giúp dân tộc ta tích lũy và sàng lọc tinh hoa văn hóa nhân loại, hình thành nên nền văn hóa Việt Nam phong phú, đa tầng và vững bền. Bước vào thời đại toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới, Việt Nam một lần nữa đứng trước cơ hội và thách thức trong việc phát triển mà vẫn giữ gìn bản sắc.

Nội dung cuốn sách tập trung vào ba nhóm chính trình bày những khám phá mới của tác giả về văn hóa Việt Nam.

Ở nhóm thứ nhất, tác giả tập trung vào hai nhân vật lịch sử kiệt xuất: Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Bằng tư duy phân tích hiện đại, tác giả khẳng định Hồ Chí Minh là “một công dân toàn cầu tiên phong”, kết hợp nhuần nhuyễn giữa “tư duy toàn cầu, hành động địa phương", gắn kết sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Chuyên luận về Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp tục làm sáng rõ hơn nhân cách, bản lĩnh và tầm vóc của người “anh cả” của Quân đội nhân dân Việt Nam, biểu tượng của trí tuệ và tinh thần Việt Nam trong thế kỷ XX.

Nhóm thứ hai bàn sâu về những vấn đề cốt lõi của văn hóa chính trị Việt Nam: khát vọng dân tộc, vai trò của Đảng cầm quyền, phúc lợi văn hóa và đặc biệt là sứ mệnh của giáo dục.

Nhóm thứ ba mở rộng sang các lĩnh vực của văn hóa hiện đại: văn hóa đô thị, công nghiệp sáng tạo, đối thoại liên văn hóa và an ninh văn hóa. Trong đó, vấn đề an ninh văn hóa được tác giả đặc biệt nhấn mạnh như một bộ phận quan trọng của an ninh quốc gia, bởi “văn hóa còn thì dân tộc còn.”

Một điểm đáng chú ý khác là các chuyên luận không chỉ dừng lại ở phân tích học thuật, mà còn mang tinh thần đối thoại và gợi mở sang lĩnh vực đối thoại liên văn hóa. Qua đó, tác giả không chỉ làm rõ sức sống của văn hóa Việt Nam trong quá khứ mà còn khẳng định khả năng thích ứng, đổi mới trong thế giới hiện đại.