Thượng đỉnh Mỹ - Hàn: 4 vấn đề trên bàn nghị sự

Gánh nặng chi phí quân sự

Theo một quan chức Mỹ, Tổng thống Trump dự kiến sẽ thúc ép Hàn Quốc tăng mạnh mức đóng góp cho 28.500 binh sĩ Mỹ đang đồn trú tại nước này - một "di sản" kéo dài từ sau Chiến tranh Triều Tiên 1950-1953.

Hiện Seoul chi trả hơn 1 tỷ USD mỗi năm để hỗ trợ sự hiện diện quân sự của Mỹ và đã góp phần xây dựng căn cứ Humphreys - căn cứ lớn nhất của Mỹ ở nước ngoài. Tuy nhiên, theo chuyên gia Victor Cha thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), “Tổng thống Trump muốn nhiều hơn thế. Ông từng yêu cầu Seoul phải trả tới 5 hay thậm chí 10 tỷ USD, và kêu gọi các đồng minh duy trì chi tiêu quốc phòng ở mức 5% GDP. Trong khi đó, Hàn Quốc mới chỉ ở mức 3,5%”.

Một số thảo luận tại Lầu Năm Góc thậm chí còn tính đến khả năng rút bớt quân Mỹ khỏi Hàn Quốc, khiến vấn đề “chia sẻ gánh nặng” càng trở nên nhạy cảm đối với Tổng thống Lee Jae Myung.

Vấn đề Trung Quốc

Ngoài Triều Tiên, Mỹ cũng muốn bàn thảo “cách lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc có thể được sử dụng để đối phó Trung Quốc trong các kịch bản rộng lớn hơn”, một quan chức Mỹ cho biết.

Tuy nhiên, điều này là thách thức đối với Tổng thống Lee, người ủng hộ liên minh an ninh Mỹ - Hàn nhưng cũng cam kết duy trì cách tiếp cận cân bằng giữa Washington và Bắc Kinh.

Giới phân tích cũng cảnh báo việc công khai mô tả lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc như một công cụ chống Trung Quốc có thể khiến Bắc Kinh gia tăng áp lực kinh tế và ngoại giao đối với Seoul - tương tự phản ứng trả đũa sau khi Hàn Quốc triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD của Mỹ vào năm 2017.

Hồ sơ Triều Tiên

Trong vấn đề Triều Tiên, cả ông Lee và ông Trump đều chia sẻ mong muốn tiếp cận lãnh đạo Kim Jong Un thông qua ngoại giao. Tổng thống Mỹ nhiều lần khẳng định bản thân là “người kiến tạo hòa bình toàn cầu”.

Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn nhiều. Bình Nhưỡng đã từ chối nối lại đối thoại bất chấp những cử chỉ thiện chí của Chính quyền Tổng thống Lee gần đây. “Khó có thể kỳ vọng nhiều ngoài những cam kết chung chung về phi hạt nhân hóa”, Jenny Town, chuyên gia tại tổ chức 38 North ở Washington, nhận định.

Tổng thống Lee, trong cuộc phỏng vấn với tờ Yomiuri Shimbun (Nhật Bản), cho biết Chính phủ của ông sẽ đặt nền móng cho tiến trình đàm phán nhằm “dẫn tới việc dỡ bỏ kho vũ khí hạt nhân của Triều Tiên”, thông qua hợp tác chặt chẽ với Mỹ. Song Bình Nhưỡng nhiều lần tuyên bố kho vũ khí hạt nhân của họ “không phải là chủ đề đem ra đàm phán”.

Năng lực hạt nhân của Hàn Quốc

Bên lề vấn đề Triều Tiên, một chủ đề khác cũng đang nóng lên ở Seoul: Liệu Hàn Quốc có nên theo đuổi “năng lực hạt nhân tiềm tàng” (nuclear latency) để có thể nhanh chóng chế tạo vũ khí nguyên tử trong trường hợp cần thiết.

Ngoại trưởng Cho Hyun trong tuần này cho biết Hàn Quốc có thể nhân dịp hội nghị thượng đỉnh đề nghị Mỹ cho phép tái xử lý hoặc làm giàu uranium trong nước. Ông nhấn mạnh đây là “cho mục đích công nghiệp và môi trường”, song vẫn trấn an rằng Seoul không theo đuổi vũ khí hạt nhân.

Dù vậy, nhiều chuyên gia quốc tế bày tỏ lo ngại. Daryl Kimball, Giám đốc điều hành Hiệp hội Kiểm soát vũ khí Mỹ, cho rằng: “Không có nhu cầu thực sự nào về mặt công nghiệp hoặc môi trường để Hàn Quốc tái xử lý hạt nhân. Việc này chỉ làm dấy lên nghi ngờ về khả năng phát triển bom nguyên tử”.

Theo Hiệp định Hợp tác Hạt nhân Mỹ - Hàn hiện tại, Seoul bị cấm tái xử lý nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng hoặc làm giàu uranium, do cả hai hoạt động này đều có thể dùng để chế tạo vũ khí.

4 vấn đề trên dự kiến sẽ là 4 nội dung chính của Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Hàn sắp tới. Trong khi Tổng thống Lee mong muốn khẳng định cam kết đồng minh và tránh làm phật lòng cả Mỹ lẫn Trung Quốc, Tổng thống Trump có khả năng tận dụng hội nghị này để chứng tỏ “sự cứng rắn” trong việc buộc các đồng minh chia sẻ gánh nặng tài chính và chiến lược. Điều này khiến cuộc gặp trở thành phép thử quan trọng cho tương lai của liên minh Mỹ - Hàn, vốn vừa phải đối mặt với một Triều Tiên hạt nhân hóa, vừa đứng trước sức ép ngày càng lớn từ cạnh tranh Mỹ - Trung.