Thúc đẩy ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số lĩnh vực hải quan

Kế hoạch này là bước đi cụ thể hóa các mục tiêu trong Chiến lược Phát triển hải quan Việt Nam đến năm 2030; trong đó đặt trọng tâm vào ứng dụng công nghệ hiện đại, tối ưu hóa quy trình quản lý, cải cách hành chính, tạo thuận lợi thương mại và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan.

Theo Trưởng ban Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan (Cục Hải quan) Lê Đức Thành, trong năm 2025, ngành hải quan sẽ tập trung triển khai đồng bộ các nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, ưu tiên hàng đầu là tiếp tục nghiên cứu, đề xuất và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, quy trình nghiệp vụ phù hợp với yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số. Cùng với đó, đẩy mạnh cải cách hành chính, đề xuất cắt giảm các thủ tục hành chính không còn phù hợp, góp phần giảm chi phí và thời gian cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hải quan.

Về ứng dụng công nghệ, ngành hải quan sẽ triển khai xây dựng hệ thống công nghệ thông tin mới, phù hợp với cơ cấu tổ chức ngành theo hướng hiện đại, đáp ứng yêu cầu xây dựng Hải quan số. Đồng thời, đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa hệ thống công nghệ thông tin của ngành hải quan với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư theo Đề án 06 của Chính phủ; tiếp tục mở rộng Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN, góp phần nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý nhà nước và tạo thuận lợi thương mại.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của kế hoạch là việc triển khai nền tảng cửa khẩu số tại các khu vực cửa khẩu biên giới đường bộ. Trong năm 2025, Cục Hải quan sẽ hoàn thiện xây dựng mô hình quản lý, quy trình nghiệp vụ đối với phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh qua các cửa khẩu biên giới đường bộ trên nền tảng Cơ chế Một cửa quốc gia. Trên cơ sở đó, trình Bộ Tài chính phê duyệt chủ trương đầu tư xây dựng hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu triển khai nền tảng cửa khẩu số.

Song song với đó, Cục Hải quan cũng đề xuất Bộ Tài chính phê duyệt chủ trương nâng cấp Cổng thông tin Một cửa quốc gia, nhằm triển khai hiệu quả thủ tục hành chính đối với phương tiện vận tải qua các cửa khẩu biên giới đường bộ. Ngành hải quan sẽ chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về tổ chức bộ máy, nhân sự và kỹ thuật để vận hành hiệu quả nền tảng cửa khẩu số trong thực tế.

Ngoài ra, Cục Hải quan sẽ phối hợp với UBND các tỉnh có cửa khẩu biên giới đất liền xây dựng quy hoạch tổng thể khu vực cửa khẩu, bảo đảm đồng bộ giữa hạ tầng kỹ thuật, công nghệ và quy trình quản lý. Đồng thời, ngành hải quan đang tiến hành xây dựng dự thảo thỏa thuận hợp tác giữa Bộ Tài chính Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc về chia sẻ thông tin dữ liệu hàng hóa xuất nhập khẩu. Đây là tiền đề quan trọng để triển khai thí điểm mô hình cửa khẩu thông minh Việt Nam - Trung Quốc trong thời gian tới.

Việc triển khai đồng bộ các nhiệm vụ nói trên không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hải quan, mà còn thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan, tạo bước đột phá về thể chế, công nghệ và nguồn nhân lực, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững, hội nhập sâu rộng và toàn diện trong kỷ nguyên kinh tế số.