Thủ tướng Nhật Bản tuyên bố tại vị bất chấp thất bại bầu cử

Vị thế mong manh

Phát biểu tại cuộc họp báo sáng 21/7, ông Shigeru Ishiba khẳng định sẽ tiếp tục tại nhiệm để giám sát các cuộc đàm phán thuế quan với Mỹ cũng như giải quyết và các vấn đề cấp bách khác, chẳng hạn như giá tiêu dùng tăng cao đang gây áp lực lên nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.

"Tôi sẽ tiếp tục tại vị và làm mọi thứ trong khả năng của mình để vạch ra con đường giải quyết những thách thức này", ông Ishiba nói; đồng thời cho biết thêm rằng ông dự định sẽ nói chuyện trực tiếp với Tổng thống Mỹ Donald Trump càng sớm càng tốt để có được những kết quả cụ thể.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng thời gian không ủng hộ ông trong bối cảnh đảng cầm quyền, vốn đã mất quyền kiểm soát Hạ viện đầy quyền lực trong cuộc bầu cử năm ngoái, vừa lại chứng kiến thất bại trước đảng đối lập cam kết cắt giảm thuế và thắt chặt chính sách nhập cư trong cuộc bầu cử Thượng viện hôm 20/7.

Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của Thủ tướng Ishiba, đảng cầm quyền tại Nhật Bản trong phần lớn lịch sử sau chiến tranh, và đối tác liên minh Komeito đã giành được 47 ghế, thiếu tới 50 ghế cần thiết để đảm bảo đa số trong Thượng viện gồm 248 ghế.

Nhà kinh tế học hàng đầu về Nhật Bản của Oxford Economics, Norihiro Yamaguchi cho biết: "Tình hình chính trị đã trở nên bất ổn và có thể dẫn đến thay đổi lãnh đạo hoặc xáo trộn liên minh trong những tháng tới".

Các nhà đầu tư lo ngại chính quyền của Ishiba giờ đây sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào các đảng đối lập ủng hộ việc cắt giảm thuế và chi tiêu phúc lợi mà quốc gia nợ công lớn nhất thế giới khó có thể chi trả.

Nhà lãnh đạo 68 tuổi cho biết, ông không có kế hoạch mở rộng liên minh nhưng sẽ hợp tác với các đảng đối lập để giải quyết những lo ngại của cử tri về lạm phát. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng những thay đổi về thuế sẽ không mang lại sự hỗ trợ tức thời mà các hộ gia đình cần.

Lãi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản giảm mạnh trước cuộc bỏ phiếu vì các cuộc thăm dò cho thấy liên minh cầm quyền, vốn kêu gọi kiềm chế tài chính, có khả năng mất thế đa số tại Thượng viện.

Thêm vào nỗi lo về kinh tế, việc Chính quyền Thủ tướng Ishiba không đạt được tiến triển trong việc ngăn chặn mức thuế quan mà đối tác thương mại lớn nhất của nước này là Mỹ sẽ áp dụng vào ngày 1/8 dường như đã khiến một số cử tri thất vọng.

Hideaki Matsuda, một giám đốc công ty 60 tuổi, cho biết: "Nếu đảng cầm quyền giải quyết được dù chỉ một trong những vấn đề này, tỷ lệ ủng hộ đối với đảng cầm quyền sẽ tăng lên, nhưng chúng tôi không cảm thấy gì cả và có vẻ như Mỹ sẽ tiếp tục gây sức ép với chúng ta".

Trưởng đoàn đàm phán thuế quan của Nhật Bản Ryosei Akazawa đã khởi hành đến Washington để đàm phán thương mại vào sáng 21/7, đây là chuyến thăm thứ tám của ông trong vòng ba tháng.

Lãnh đạo Đảng Dân chủ Lập hiến đối lập chính (CDP) Yoshihiko Noda cho biết, ông đang cân nhắc việc đệ trình một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đối với chính quyền Thủ tướng Ishiba vì kết quả cho thấy chính quyền này không nhận được sự tin tưởng của cử tri. CDP giành được 22 ghế trong cuộc bỏ phiếu, đứng thứ hai trong cuộc bầu cử.

Theo các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin hôm 21/7, một số nhà lập pháp cấp cao của chính đảng cầm quyền LDP cũng đã âm thầm lên tiếng bày tỏ sự nghi ngờ về việc liệu Thủ tướng Ishiba có nên tiếp tục ở lại hay không.

Trong số đó có cựu Thủ tướng Taro Aso, lãnh đạo một phe phái quyền lực trong đảng cầm quyền, người đã tuyên bố ông "không thể chấp nhận" việc Thủ tướng Ishiba tiếp tục tại vị, theo đài truyền hình Nhật Bản Asahi. Các thành viên cấp cao của đảng, bao gồm cả ông Aso, đã họp vào tối 20/7 để thảo luận về việc liệu ông Ishiba có nên từ chức hay không, tờ Sankei đưa tin.

Khi được hỏi về việc các thành viên trong đảng kêu gọi ông từ chức, ông Ishiba cho biết: "Việc có nhiều ý kiến khác nhau trong đảng là điều tự nhiên".

"Chiến thắng" cho phe cực hữu

Đảng cực hữu Sanseito đã đạt được thành quả lớn nhất khi giành thêm 14 ghế so với chỉ một ghế trong nhiệm kỳ trước đó.

Ra mắt trên YouTube trong thời kỳ đại dịch bằng cách lan truyền các thuyết âm mưu về tiêm chủng, đảng này đã thu hút được sự chú ý rộng rãi hơn với chiến dịch “Nhật Bản là trên hết” và những cảnh báo về "cuộc xâm lược âm thầm" của người nhập cư. Những luận điệu từng bị coi là không được chấp nhận tại Nhật Bản, giờ đây lại giành được sự chú ý của công chúng. Thành công của đảng này đánh dấu sự xuất hiện của chính trị dân túy tại Nhật Bản, vốn cho đến nay vẫn chưa thể bén rễ như ở Mỹ và Tây Âu.

Lãnh đạo đảng Sanseito, Sohei Kamiya, cựu quản lý siêu thị và giáo viên tiếng Anh, trước đây đã chỉ ra các đảng cực hữu như AfD của Đức là hình mẫu có thể có cho thành công trong tương lai.