Thực hiện các Nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Quốc hội, cả nước đang triển khai 4 dự án đường sắt quan trọng, quy mô lớn gồm: Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng sơn và Hải Phòng - Móng Cái; tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam; các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Tại phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo vào tháng 3.2025, Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo đã giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương, tập trung vào tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh thủ tục chuẩn bị đầu tư các dự án, gồm 19 nhiệm vụ theo tiến độ, 5 nhiệm vụ thường xuyên.
Trong đó, tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể: Xây dựng hồ sơ các dự án; lập báo cáo nghiên cứu khả thi, xây dựng các dự án cụ thể; thiết kế kỹ thuật tổng thể; xây dựng, hoàn thiện thể chế, nhất là cơ chế chính sách đặc thù, đặc biệt cho các dự án; điều chỉnh quy định về sử dụng đất rừng; xây dựng đề án phát triển khoa học, công nghệ đường sắt; phát triển công nghiệp đường sắt; về huy động, bố trí vốn cho các dự án; đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển ngành Đường sắt; giải phóng mặt bằng phục vụ các dự án…
Theo các bộ, ngành, địa phương, đến nay, cả 24 nhiệm vụ đang được triển khai tích cực, trong đó với 19 nhiệm vụ theo tiến độ có 12 nhiệm vụ chưa đến hạn, 6 nhiệm vụ đã hoàn thành, còn 1 nhiệm vụ chậm tiến độ.
Kết luận phiên họp, Thủ tướng biểu dương, đánh giá cao sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đầy đủ tài liệu, báo cáo của Bộ Xây dựng tại phiên họp; hoan nghênh một số bộ, ngành, địa phương đã chủ động triển khai hiệu quả nhiệm vụ, tinh thần làm việc khẩn trương, nghiêm túc của các thành viên Ban Chỉ đạo, với các ý kiến thẳng thắn, trách nhiệm, tâm huyết.
Nhắc lại tinh thần “thần tốc, thần tốc hơn nữa; táo bạo, táo bạo hơn nữa” của những ngày tháng 4 lịch sử cách đây 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chủ động, tích cực hơn nữa, bám sát các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nghị quyết, kết luận, chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để tổ chức thực hiện, triển khai các dự án đường sắt và phát triển ngành công nghiệp đường sắt phục vụ 2 mục tiêu 100 năm của đất nước.
Nhấn mạnh, mục tiêu không thay đổi là phải khởi công dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trong năm 2025 và tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam trong năm 2026, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu phải huy động tối đa, đa dạng hóa các nguồn vốn gồm vốn tự có của Trung ương, địa phương, vốn vay, vốn phát hành trái phiếu; bằng các hình thức hợp tác công tư và các hình thức hợp tác khác như BOT, BT… để xây dựng các dự án.
Cho rằng, để triển khai các dự án, trước hết phải xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp lý, cơ chế, chính sách, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng, Bộ Tư pháp khẩn trương hoàn thiện Nghị quyết thống nhất các cơ chế đặc thù cho tất cả dự án đường sắt, trình Chính phủ trong tháng 4.2025 để trình Quốc hội trước Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội Khóa XV vào đầu tháng 5. Cùng với đó, các bộ, ngành khẩn trương xây dựng trình Chính phủ ban hành 4 nghị định liên quan để có cơ sở pháp lý triển khai đồng bộ các dự án.
Trong đó, Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng Nghị định về thiết kế tổng thể kỹ thuật và các cơ chế đặc thù, đặc biệt và Nghị định về tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa; Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì xây dựng Nghị định về phát triển khoa học công nghệ đường sắt; Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng Nghị định về tạm sử dụng, hoàn trả rừng. Các nghị định hoàn thành trong tháng 5.2025.
Theo Thủ tướng, để xây dựng ngành công nghiệp đường sắt, phải có kế hoạch chuyển giao để làm chủ khoa học, công nghệ; huy động các nguồn vốn đầu tư; phải đào tạo nguồn nhân lực và có khoa học quản trị thông minh..., Thủ tướng giao Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về danh mục dịch vụ hàng hóa công nghiệp đường sắt, hoàn thành chậm nhất trong nửa đầu tháng 6.2025; Bộ Công Thương chủ trì xây dựng Đề án về phát triển công nghiệp đường sắt; Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì xây dựng Đề án về phát triển nguồn nhân lực; hoàn thành trong quý 2 năm 2025.
Riêng về công tác đàm phán Hiệp định vay vốn, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng chủ động, phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính tiếp tục trao đổi, làm việc với phía Trung Quốc để sớm hoàn thành công tác đàm phán Hiệp định vay, đáp ứng tiến độ triển khai Dự án.
Thủ tướng chỉ rõ, phải xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng với hướng tuyến thẳng nhất, qua sông bắc cầu, qua đồng ruộng thì đổ đất, qua núi thì khoét núi. Thủ tướng giao Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thành hướng tuyến làm căn cứ; các địa phương phải chủ động giải phóng mặt bằng xong trong tháng 9.2025. Các cơ quan tiếp tục trao đổi, làm việc, thúc đẩy phía Trung Quốc để sớm hoàn thành công tác đàm phán hiệp định vay, đáp ứng tiến độ triển khai Dự án.
Với dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, tại Nghị quyết số 106/NQ-CP, Chính phủ đã chấp thuận kế hoạch tổng thể triển khai, bảo đảm khởi công chậm nhất trong tháng 12.2026. Thủ tướng đề nghị các bộ ngành, địa phương căn cứ các mốc tiến độ tổng thể và nhiệm vụ được giao, xây dựng kế hoạch của ngành, lĩnh vực, địa phương.
Về các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, Thủ tướng chỉ rõ, Trung ương đã phân cấp cho các địa phương, do đó 2 thành phố bám sát nội dung Nghị quyết 188/2015/QH15 của Quốc hội và các cơ chế, chính sách đặc thù của thành phố để tổ chức thực hiện; có vướng mắc thì báo cáo, đề nghị các bộ, ngành có liên quan hướng dẫn thêm.
“UBND thành phố Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh khẩn trương xây dựng kế hoạch chi tiết, tiến độ công việc triển khai các cơ chế chính sách của Nghị quyết số 188/2025/QH15 áp dụng cho hai thành phố và ban hành kế hoạch riêng của mỗi thành phố thuộc thẩm quyền của địa phương”, Thủ tướng lưu ý.
Chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam chủ động phối hợp với Bộ Xây dựng, các địa phương khẩn trương di dời công trình hạ tầng kỹ thuật, Thủ tướng yêu cầu phải huy động các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước và tư nhân có năng lực công nghệ và sản xuất tham gia các dự án và phát triển công nghiệp đường sắt. Trong đó, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Bưu chính viễn thông (VNPT) chủ trì chủ động nghiên cứu triển khai các công việc để tiếp nhận, phát triển, làm chủ công nghệ hệ thống thông tin, tín hiệu và hệ thống điều khiển của các dự án đường sắt.
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam khẩn trương phối hợp với UBND thành phố Hà Nội triển khai các thủ tục liên quan đến Tổ hợp công nghiệp đường sắt phục vụ các dự án đường sắt, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét quyết định. Bên cạnh đó, nghiên cứu giao việc cho các tập đoàn tư nhân lớn đảm nhiệm một số nhiệm vụ, miễn là không có tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.
