Làng Xuân Cầu có lịch sử hơn 2000 năm. Làng Xuân Cầu xưa có tên gọi là Hoa Cầu, Huê Cầu, Xuân Kỳ... Xưa kia làng có khung cảnh hữu tình, có cây đa, bến nước, sân đình... Riêng hai thôn Tam Kỳ, Phúc Thọ có hai ngôi đình đẹp, có chung một miếu thờ Thành Hoàng.
Theo thần tích, thần sắc còn lưu lại, ngôi miếu cổ có niên đại gần 800 năm thờ Đức Thành Hoàng Hoa Kiều Lang Đại Vương. Ngài có tên hiệu là Hoa Kiều Lang (có nghĩa là: Người đàn ông làng Xuân Cầu), tên húy là Hùng Lang, sinh ngày mùng 10 tháng 10; hóa ngày mùng 9 tháng 4; hiến thánh ngày mùng 7 tháng Giêng âm lịch. Thân phụ của ngài là Lê Thuận, thân mẫu là Tô Thị Huyền, người làng Xuân Cầu. Ngài là nhân thần, có công giúp vua Trần Thái Tông đánh bại quân xâm lược Nguyên - Mông năm 1258, được các vương triều Trần, Lê, Nguyễn ban tặng 24 sắc phong, ban nhiều mỹ tự như "Thượng Đẳng Phúc Thần Tối Linh Hoa Kiều Lang Đại Vương".
Theo tín ngưỡng của người Việt từ ngàn xưa, Thành Hoàng làng là vị phúc thần tối thượng thiêng liêng bảo hộ cho người dân trong làng xã làm ăn sinh sống, mùa màng tươi tốt, "quốc thái dân an", không phân biệt dòng họ, giàu nghèo, già trẻ, trai gái. Miếu Thành Hoàng diễn Nôm là "nhà" của ngài, đến ngày lễ hội thì dân làng mới rước ngài ra đình.
Bên lề buổi lễ, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn chia sẻ: Văn hóa của dân tộc Việt hàng nghìn năm hình thành và phát triển, có ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa, trong đó cũng có những cái xấu, có cái tốt, nhưng theo tôi, tốt nhiều hơn cả. Tuy nhiên, hàng nghìn năm qua, có một nét văn hóa khác hẳn với văn hoá Trung Hoa, Bắc Á, Nam Á, Đông Á, Tây Á… đó là nền văn hóa làng xã, dòng họ. Tất cả các lâu đài nguy nga tráng lệ đều bắt đầu bằng những sọt cát, mỗi một làng quê là những tế bào đền đài văn hóa. Tất cả các ngôi đền văn hoá dù có to lớn vĩ đại thế nào cũng bắt đầu từ làng quê và dòng họ Việt.
Do tàn phá của chiến tranh và tác động thiên nhiên, hơn 60 năm nay ngôi miếu Đức Thành Hoàng làng cùng với đình làng... đã bị hủy hoại. Để tỏ lòng tri ân ơn đức cao dày của Thành Hoàng Đại Vương, năm Đinh Dậu (2017), ông Tô Quyết Tiến và nhiều người con quê hương Xuân Cầu đã phát tâm công đức, bỏ tiền của và công sức dựng lại miếu thờ Thành Hoàng trang nghiêm, đẹp đẽ trên khuôn viên đất thiêng của vùng đất địa linh nhân kiệt, bên Bến Ngóng của dòng Nghĩa Giang người Xuân Cầu lại có ngôi miếu tôn nghiêm hằng ngày hương khói thờ tưởng nhớ đến Đức Thành Hoàng - Vị phúc thần của cả làng - Người anh hùng của đất nước.
Hằng năm, người dân thôn Tam Kỳ lại lại trang nghiêm tổ chức lễ dâng hương tri ân vị thần có công với quê hương, đất nước.
Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn thôn Tam Kỳ, xã Nghĩa Trụ Nguyễn Quang Huy cho biết, để tưởng nhớ và tri ân của Đức Thành Hoàng làng Xuân Cầu – Hoa Kiều Lang Đại vương, nhân dịp kỷ niệm 780 năm ngày sinh của ngài. Lễ dâng hương kỷ niệm 780 năm ngày sinh Đức Thành Hoàng làng cũng là dịp để những người con quê hương đang công tác, học tập và làm ăn sinh sống trên mọi miền Tổ quốc trở về thắp nén tâm nhang tưởng nhớ Đức Thành Hoàng làng, đồng thời cũng là dịp để những người con quê hương gặp gỡ, gắn kết tình cảm. Đặc biệt, là dịp để giáo dục thế hệ trẻ niềm tự hào của quê hương. Từ đó ra sức phấn đấu, rèn luyện và học tập để trở thành công dân có ích, góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.
Cũng theo Bí thư Chi bộ thôn Tam Kỳ Nguyễn Quang Huy, trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng uỷ, UBND xã Nghĩa Trụ và sự chỉ đạo sát sao của chi uỷ chi bộ, cùng với sự đoàn kết đồng sức, đồng lòng của cán bộ và nhân dân thôn Tam Kỳ, cùng sự giúp đỡ nhiệt thành của những người con xa quê. Đời sống của nhân dân ngày càng phát triển, hộ giàu và hộ khá ngày càng nhiều, đặc biệt toàn thôn không còn hộ nghèo và hộ cận nghèo. Đường làng ngõ xóm được trải nhựa hoặc bê tông 100%. 100% hệ thống thoát nước thải có nắp đậy, 100% hộ sử dụng nước hợp vệ sinh, 100% đường làng ngõ xóm được lắp đèn chiếu sáng phục vụ nhân dân đi lại thuận lợi về ban đêm. Cảnh quan môi trường luôn sáng, xanh, sạch, đẹp, đời sống tinh thần của nhân dân ngày càng phong phú. Các câu lạc bộ văn hoa văn nghệ, thể dục thể thao ngày càng phát triển mạnh…
Nhân dịp này, Công ty Cổ phần Văn hoá Đọc và học Việt Nam cùng Viện Khoa học Giáo dục và Môi trường đã trao tặng hàng trăm cuốn sách thuộc các đầu sách về văn hoá, lịch sử để góp phần phát triển văn hoá đọc trong cộng đồng cũng như giúp người dân hiểu hơn về lịch sử quê hương Hưng Yên nói riêng và lịch sử dân tộc Việt Nam nói chung.
