Những dấu ấn đóng góp về tư tưởng, lý luận của Đồng chí được thể hiện qua đường lối lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng tại các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng trong nhiều lĩnh vực, cũng như qua nhiều cuốn sách, tác phẩm của Đồng chí được đông đảo cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân, kiều bào ta ở nước ngoài đồng tình, ủng hộ, được giới nghiên cứu khoa học, lý luận và lãnh đạo của nhiều nước đánh giá cao.
Những tác phẩm này có giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta, về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, về xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, về đường lối quân sự và chiến lược quốc phòng, về xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”, về xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, về củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc…
Đối ngoại là một trong những lĩnh vực in đậm nhiều dấu ấn nổi bật của đồng chí Nguyễn Phú Trọng. Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của đồng chí trên cương vị Tổng Bí thư đã ban hành nhiều nghị quyết, kết luận, chỉ thị về xây dựng, hoàn thiện đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta trong thời kỳ đổi mới.
Bên cạnh việc kế thừa, phát huy những thành quả đối ngoại của các giai đoạn trước và vận dụng sáng tạo tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh, các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng ta về đối ngoại từ nhiệm kỳ Đại hội XI đến nay có nhiều bước phát triển mới về tư duy, lý luận cũng như sự lãnh đạo, chỉ đạo thực tiễn đối ngoại của Đảng ta đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư.
Có thể nói, nền ngoại giao mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam” mà đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nêu trong các bài viết, phát biểu về đối ngoại chính là sự phản ánh khái quát, trọn vẹn nhất những nội dung cốt lõi và xuyên suốt về triết lý, bản sắc, quan điểm, tư tưởng, phương châm chỉ đạo, nhiệm vụ cơ bản và phương thức triển khai của nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam, dựa trên nền tảng bản sắc văn hóa, cốt cách dân tộc Việt Nam được tôi luyện qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, kế thừa, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác- Lenin và tư tưởng, phong cách, nghệ thuật ngoại giao Hồ Chí Minh vào điều kiện phát triển đất nước trong giai đoạn hiện nay.
Bản sắc đó là “gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển”, kiên định nguyên tắc, nhưng sáng tạo, khôn khéo, linh hoạt về sách lược; đoàn kết, nhân ái nhưng luôn kiên quyết, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc.
Một điều đặc biệt trong nhiệm kỳ Khóa XIII của Đảng là, lần đầu tiên trong lịch sử đối ngoại Việt Nam, Đảng ta tổ chức Hội nghị đối ngoại toàn quốc và Người đứng đầu Đảng ta viết một cuốn sách riêng về công tác đối ngoại “Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam", thể hiện sâu đậm tầm vóc trí tuệ của Tổng Bí thư đóng góp vào phát triển tư duy, lý luận và hoàn thiện đường lối đối ngoại của Đảng ta.
Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, công tác đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta đã đạt “nhiều kết quả, thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử, trở thành một điểm sáng đầy ấn tượng trong toàn bộ những kết quả, thành tựu chung của đất nước”.
Đồng chí Nguyễn Phú Trọng cùng với tập thể Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã vận dụng sáng tạo các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước trong chỉ đạo các vấn đề đối ngoại quan trọng, xử lý đúng đắn các mối quan hệ đối ngoại, đánh giá, dự báo sát và đúng tình hình, "biết mình, biết người", "biết thời, biết thế", để linh hoạt "biết cương, biết nhu", "biết tiến, biết thoái" trên cơ sở bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia- dân tộc.
Một trong những “di sản” đối ngoại mang dấu ấn của đồng chí Nguyễn Phú Trọng là việc chúng ta không chỉ giữ vững “trong ấm, ngoài êm” để phát triển đất nước trong bối cảnh quốc tế đang trải qua những biến động lớn, rất phức tạp, mà còn nâng lên tầm cao mới với chất lượng mới, nội hàm chiến lược mới, độ tin cậy chính trị cao hơn và hợp tác thực chất, hiệu quả hơn trong quan hệ với các nước láng giềng, các cường quốc hàng đầu, các đối tác quan trọng và bạn bè truyền thống cũng như uy tín, vị thế mới của Việt Nam trên cả bình diện song phương và đa phương. Những thành tựu này đã góp phần khẳng định, “đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”[1].
Trực tiếp tham gia các hoạt động đối ngoại cấp cao của Đảng, Nhà nước ta, Tổng Bí thư luôn để lại cho các đối tác, bạn bè quốc tế ấn tượng tốt đẹp về một nước Việt Nam phát triển năng động, giàu văn hiến, hòa hiếu, đề cao chính nghĩa, lẽ phải, tôn trọng luật pháp quốc tế, ứng xử có lý, có tình, là bạn bè thủy chung, là đối tác tin cậy, là thành viên tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế; về hình ảnh một nhà lãnh đạo có uy tín lớn, có tầm nhìn xa trông rộng, tư duy sắc bén, ứng xử mẫu mực, tinh tế, chân thành, gần gũi và giản dị.
Với ngành Ngoại giao, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn dành sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và nhiều tình cảm đặc biệt. Bên cạnh Hội nghị đối ngoại toàn quốc (tháng 12.2021), đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã 6 lần dự và phát biểu chỉ đạo tại các Hội nghị Ngoại giao, trong đó 5 lần dự trên cương vị Tổng Bí thư. Nội dung phát biểu của đồng chí tại các Hội nghị này đã chỉ đạo toàn diện, sâu sắc công tác đối ngoại, tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động của các cấp, các ngành trong triển khai đồng bộ, hiệu quả đường lối đối ngoại của Đảng, đồng thời gợi mở nhiều chủ trương, định hướng chiến lược về xây dựng, phát triển ngành Ngoại giao theo hướng toàn diện, hiện đại, chuyên nghiệp. Đồng chí đặc biệt quan tâm chỉ đạo công tác xây dựng đội ngũ cán bộ đối ngoại, ngoại giao toàn diện về phẩm chất, bản lĩnh, đạo đức và trình độ, chuyên môn.
Cán bộ đối ngoại, ngoại giao vinh dự được tháp tùng, phục vụ đồng chí Nguyễn Phú Trọng trong các hoạt động đối ngoại cấp cao, bên cạnh trực tiếp lĩnh hội các chỉ đạo về đối ngoại của đồng chí, luôn cảm nhận rõ tình cảm ấm áp, gần gũi, chia sẻ và động viên của Người đứng đầu Đảng ta không chỉ về công việc mà cả cuộc sống, nhất là với những cán bộ ngoại giao đang công tác xa Tổ quốc và quê hương. Đội ngũ cán bộ trong ngành Ngoại giao mãi ghi nhớ và thấm nhuần lời căn dặn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, “một nhà ngoại giao, một nhà hoạt động đối ngoại giỏi trước hết phải là một nhà chính trị giỏi, luôn lấy lợi ích của quốc gia - dân tộc, của chế độ làm kim chỉ nam trong hành động”, “luôn luôn ghi nhớ rằng, phía sau mình là Đảng, là đất nước, là Nhân dân”[2].
Cá nhân tôi có vinh dự được tham gia phục vụ nhiều hoạt động đối ngoại cấp cao của Tổng Bí thư cũng như một số dịp được trực tiếp báo cáo đồng chí về công tác đối ngoại. Cũng như nhiều cán bộ đã từng làm việc, tiếp xúc với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, tôi cảm nhận rõ từ đồng chí một nhà lãnh đạo vừa có tâm, vừa có tầm, nhiệt huyết cách mạng, đạo đức trong sáng; rất kiên định nguyên tắc, nhưng rất sáng tạo, mềm dẻo; rất thông tuệ, uyên bác cả về lý luận và thực tiễn, có phương pháp khoa học, nhưng mộc mạc, khiêm nhường, lắng nghe, gần gũi, thân tình, lạc quan…
Có lẽ ẩn sâu trong đồng chí Nguyễn Phú Trọng là những phẩm chất tốt đẹp của bản sắc văn hóa và cốt cách con người Việt Nam, không ngừng tu dưỡng làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, ý chí quật cường nhưng hòa hiếu, trọng tình, trọng nghĩa, đề cao đồng thuận, đoàn kết trong toàn Đảng, toàn dân và đoàn kết quốc tế, tất cả là bạn bè, là đối tác vì một thế giới hòa bình, hợp tác và cùng phát triển. Tất cả những yếu tố đó đã tạo nên phẩm chất, nhân cách của một nhà lãnh đạo kiên trung, trí tuệ, có uy tín lớn của Đảng, Nhà nước, Nhân dân ta, được bạn bè quốc tế trân quý.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đi xa cùng các bậc tiền bối cách mạng, nhưng di sản đồng chí để lại vô cùng quý giá đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và Dân tộc ta. Dưới ánh sáng đường lối đối ngoại của Đảng và tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh, kế thừa và phát huy thành tựu đối ngoại của đất nước, noi theo tấm gương Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, toàn ngành Ngoại giao nỗ lực hết sức mình phát huy mạnh mẽ vai trò tiên phong của đối ngoại, ra sức phấn đấu, rèn luyện để tiếp tục đóng góp xứng đáng vào đổi mới, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
