Tháo gỡ vướng mắc cho cao tốc Cao Bằng - Lạng Sơn

Nhà đầu tư đến rồi lại đi

Nằm cách Thủ đô Hà Nội gần 300km, Cao Bằng là tỉnh có đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc dài nhất (hơn 333km), nhiều tiềm năng phát triển về kinh tế - xã hội với nhiều danh lam thắng cảnh và hệ thống cửa khẩu dày đặc. Nhưng bao năm qua, vùng đất cội nguồn cách mạng vẫn chỉ được biết đến là một tỉnh miền núi nghèo và khó khăn bậc nhất cả nước. Dù có nhiều lợi thế nhưng Cao Bằng không thu hút được các nhà đầu tư để phát triển do điểm nghẽn về hạ tầng giao thông.

Cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh sẽ kết nối cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn đang thi công

Nguồn: Báo Đấu thầu

Để tiếp cận vùng đất cách mạng, không có lựa chọn nào khác ngoài giao thông đường bộ với hai tuyến Quốc lộ 3 (Hà Nội - Thái Nguyên - Bắc Kạn - Cao Bằng) và Quốc lộ 4A (Hà Nội - Lạng Sơn - Cao Bằng) với thời gian di chuyển từ 7 - 8 tiếng bằng ô tô. Hơn nữa, cả hai tuyến quốc lộ này đều đi qua những khu vực địa hình quanh co, hiểm trở, núi cao, suối sâu, đặc biệt nguy hiểm luôn rình rập khi tai nạn giao thông có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng Hoàng Xuân Ánh chia sẻ: “Một địa phương có bề dày lịch sử truyền thống, nơi cội nguồn cách mạng với rất nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển thương mại và giao lưu đối ngoại, nhưng đến nay, chúng tôi vẫn là một tỉnh nghèo bậc nhất cả nước vì không thu hút được đầu tư để phát triển kinh tế. Rất nhiều thế hệ lãnh đạo, nhân dân trăn trở về vấn đề này. Để tháo gỡ điểm nghẽn, đột phá phát triển kinh tế - xã hội, Cao Bằng không có con đường nào khác là phải xây dựng hệ thống hạ tầng giao thông kết nối với khu vực lân cận và các trung tâm kinh tế lớn trong cả nước”. Và, trên cơ sở đề nghị của UBND tỉnh Cao Bằng, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận bổ sung vào quy hoạch tuyến đường bộ cao tốc Đồng Đăng (Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (Cao Bằng) dài 144km tại Quyết định số 326/QĐ-TTg về Quy hoạch phát triển mạng lưới đường bộ cao tốc Việt Nam đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030.

Mặc dù, Quy hoạch dự án đã được duyệt nhưng công tác kêu gọi đầu tư tuyến cao tốc có ý nghĩa quan trọng này lại rơi vào bế tắc. Dự án đi qua khu vực địa hình phức tạp, kéo dài, tổng vốn đầu tư lớn, nên không thể trông vào nguồn vốn đầu tư công, khi điều kiện tài chính của nước ta còn hạn chế. Chuyển hướng sang kêu gọi các nhà đầu tư nghiên cứu triển khai bằng hình thức đối tác công tư (PPP), nhưng suốt nhiều năm, Cao Bằng càng kêu gọi các nhà đầu tư càng lảng tránh.

Tiết giảm tổng mức đầu tư, tối ưu hướng tuyến

Mới đây, Tập đoàn Đèo Cả đã tham gia nghiên cứu dự án cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh. Bằng năng lực và kinh nghiệm thực tiễn đã và đang triển khai các dự án PPP với tổng vốn đầu tư gần 50.000 tỷ đồng, gồm: Hầm Đèo Cả, hầm Cổ Mã, hầm Cù Mông, hầm Hải Vân, cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn - Hữu Nghị, …

Nhưng theo TS. Nguyễn Hữu Dũng - Tổng Giám đốc đơn vị Tư vấn cho biết, do tổng mức đầu tư của dự án quá lớn (47.000 tỷ đồng) sẽ không bảo đảm cho khả năng hoàn vốn cho nhà đầu tư. Điều này khiến các doanh nghiệp phải cân nhắc, rà soát và nghiên cứu lại. Để tối ưu hướng tuyến cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh,  trước tiên phải tối ưu hóa phương án đầu tư đoạn cao tốc Chi Lăng - Hữu Nghị (do Tập đoàn Đèo Cả đầu tư), đồng thời bổ sung thêm 17,5 km để kết nối đến hai cửa khẩu Tân Thanh và Cốc Nam. “Để phát huy hiệu quả kết nối khu kinh tế cửa khẩu của hai tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, chúng tôi đề xuất điều chỉnh hướng tuyến cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh kết nối vào tuyến đường nối cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng đi cửa khẩu Tân Thanh. Khi đó, tổng chiều dài tuyến cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh sẽ rút ngắn xuống còn 115km (giảm 29km so với quy hoạch ban đầu). Đồng thời, kết hợp với việc áp dụng công nghệ thi công hầm xuyên núi để tiết giảm chi phí đầu tư của dự án cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh”, ông Nguyễn Hữu Dũng nói.

Ngoài ra, theo nghiên cứu của Đơn vị Tư vấn, tuyến cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh dài 115km được thiết kế với quy mô tương tự các dự án cao tốc Bắc - Nam, bao gồm 4 làn xe cơ giới, nền đường rộng 17m, tốc độ thiết 80km/giờ; trên tuyến xây dựng 18 cầu, 6 hầm đường bộ ngắn (tổng chiều dài 2.550m), 21 hầm giao thông dân sinh… tổng mức đầu tư dự án khoảng 20.938 tỷ đồng, giảm hơn 26.000 tỷ đồng so với nghiên cứu đề xuất của các nhà đầu tư trước. Do vậy, Đơn vị Tư vấn cho rằng, để làm tuyến đường này cũng sẽ phải nghiên cứu phương án đầu tư theo hình thức PPP, với tổ hợp nguồn vốn gồm: Vốn chủ sở hữu của Nhà đầu tư, vốn vay tín dụng, vốn hỗ trợ của Nhà nước và địa phương cho dự án. Phương án cụ thể sẽ được tính toán cân đối sau khi có cơ sở về các nguồn vốn tham gia đầu tư, để bảo đảm bù đắp thiếu hụt lưu lượng, vốn ngân sách nhà nước tham gia trong cơ cấu vốn đầu tư (đề xuất tương tự như các dự án PPP đang triển khai hiện nay khoảng từ 35 - 45%).

Với việc doanh nghiệp đến nghiên cứu triển khai dự án, Chủ tịch HĐND tỉnh Cao Bằng Đàm Văn Eng có nhiều niềm tin vào việc triển khai thành công cao tốc Đồng Đăng - Trà Lĩnh, qua đó góp phần phát triển quê hương cách mạng. Nhưng rõ ràng, để triển khai thành công dự án này, bên cạnh sự tích cực của nhà đầu tư, thì cũng cần sớm tháo gỡ các rào cản từ cơ chế, chính sách bất cập hiện hành, để việc thực hiện dự án có thể bắt đầu từ năm 2020 - 2025.