Thẩm tra sơ bộ dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi)

Tham dự có: Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp; Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi; đại diện Thường trực một số Ủy ban của Quốc hội; đại diện lãnh đạo các bộ, ngành liên quan.

Trình bày Tờ trình tóm tắt dự án Luật, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi nêu rõ, việc ban hành Luật nhằm tiếp tục thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước về đổi mới tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự; khắc phục những hạn chế, bất cập về thể chế, bảo đảm các bản án, quyết định của tòa án, cơ quan có thẩm quyền được thực thi hiệu quả; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và Nhà nước.

Dự thảo Luật gồm 5 chương, 96 điều; giảm 4 chương (do hợp nhất một số chương), lược bỏ 48 điều, giữ nguyên 1 điều, hợp nhất 131 điều thành 80 điều và bổ sung 15 điều so với Luật Thi hành án dân sự hiện hành.

Dự thảo Luật hoàn thiện các quy định về quyền, nghĩa vụ của đương sự, người có quyền, nghĩa vụ liên quan; xã hội hóa hoạt động thi hành án dân sự. Trong đó, dự thảo Luật đã dành Chương III (là một chương mới) quy định về Thừa hành viên và Văn phòng thi hành án dân sự. Đồng thời, hoàn thiện tổ chức, hoạt động; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án dân sự, người có thẩm quyền trong thi hành án dân sự, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan trong hoạt động thi hành án dân sự.

Dự thảo Luật cũng hoàn thiện quy định về trình tự, thủ tục, rút ngắn thời gian, giảm thiểu chi phí, nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự theo yêu cầu của Nghị quyết số 27-NQ/TW; đồng thời, sửa đổi, bổ sung các quy định về trình tự, thủ tục thi hành án dân sự nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế, vướng mắc, bất cập từ thực tiễn công tác thi hành án dân sự.

Tại phiên họp, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành việc ban hành Luật nhằm khắc phục các tồn tại, vướng mắc trong tổ chức thi hành án dân sự; thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, đẩy mạnh xã hội hóa một số hoạt động và ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong công tác này. Việc ban hành Luật là cần thiết nhằm hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và bảo đảm quyền con người, quyền công dân

Về phạm vi điều chỉnh, dự thảo Luật cơ bản giữ phạm vi điều chỉnh của Luật hiện hành, đồng thời bổ sung quy định về Văn phòng Thi hành án dân sự, Thừa hành viên để thể chế hóa chủ trương xã hội hóa. Tuy nhiên, các ý kiến cho rằng, cần quy định rõ hơn về loại bản án, quyết định được thi hành.

Dự thảo Luật thiết kế hệ thống thi hành án gồm hai mô hình: công lập (cơ quan nhà nước) và tư nhân (xã hội hóa). Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, việc tổ chức cơ quan thi hành án dân sự một cấp (cấp tỉnh) được đánh giá là đột phá, song cần cân nhắc mô hình cấp khu vực để tránh quá tải cho cấp tỉnh.

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc tên gọi “Văn phòng Thi hành án dân sự” để bảo đảm tính kế thừa và phù hợp bản chất hoạt động của tổ chức này; quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Văn phòng này trong dự thảo Luật.

Phát biểu kết luận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản thống nhất với nhiều nội dung trong Tờ trình của Chính phủ; ghi nhận và đánh giá cao Bộ Tư pháp đã làm việc với tinh thần rất khẩn trương, trách nhiệm khi nghiên cứu, xây dựng dự án Luật; bám sát yêu cầu, chủ trương của Đảng để đề xuất những nội dung mới, giải quyết vướng mắc, bất cập trong thực tiễn.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị, nhóm nghiên cứu của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp trên cơ sở ý kiến tại phiên họp tiếp tục tiếp thu, hoàn thiện Báo cáo thẩm tra.

Bên cạnh đó, đề nghị Bộ Tư pháp tiếp tục rà soát, chủ động nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của các cơ quan để phục vụ công tác tiếp thu, báo cáo, giải trình tại Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Lưu ý bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các quy định trong dự thảo Luật với những nội dung có liên quan trong các luật khác; đề xuất các giải pháp, cụ thể khả thi nhằm tháo gỡ vướng mắc, bất cập, để Luật sau khi được thông qua sớm đi vào cuộc sống.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng đề nghị, cơ quan soạn thảo nghiên cứu, làm rõ tính phù hợp, khả thi của việc đẩy mạnh xã hội hóa với yêu cầu đã nêu trong Nghị quyết 27-NQ/TW của Bộ Chính trị.