Tạo đòn bẩy thị trường vốn để công nghệ Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số

Tham dự có: Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phạm Thúy Chinh; Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh; Viện trưởng IDS Trần Văn; Viện trưởng Phát triển Kinh tế TP. Hồ Chí Minh Trương Minh Huy Vũ; Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện IDS, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn của Thủ tướng Nguyễn Đức Kiên; các chuyên gia, đại diện Quỹ đầu tư trong nước và quốc tế, đại diện một số doanh nghiệp công nghệ.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Tổng Biên tập Báo Nhân dân Lê Quốc Minh nêu rõ, kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển cho thấy, sau thời gian đầu ươm tạo, các doanh nghiệp công nghệ lớn trong nước đều giữ vị trí then chốt trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Chính vì vậy, cuộc tọa đàm sẽ tập trung thảo luận về vai trò của thị trường vốn trong việc hỗ trợ sự phát triển và đổi mới cho các công ty công nghệ tại Việt Nam; các xu hướng hiện tại trong đầu tư mạo hiểm và đầu tư tư nhân vào lĩnh vực công nghệ tại Việt Nam và Đông Nam Á cũng như kỳ vọng của các nhà đầu tư.

Theo Tổng Biên tập Báo Nhân dân, các quốc gia dẫn đầu về công nghệ như Hoa Kỳ, Trung Quốc hay Singapore đều sở hữu thị trường vốn phát triển, cho phép các start-up công nghệ huy động vốn công chúng thông qua chào bán công khai lần đầu (IPO), từ đó tạo ra những “kỳ lân” - các công ty định giá hơn 1 tỷ USD.

Tại nước ta, dù hệ sinh thái khởi nghiệp đã phát triển mạnh mẽ, số lượng “kỳ lân” vẫn còn hạn chế do những vướng mắc trong cơ chế hỗ trợ, đặc biệt là việc khơi thông dòng vốn. Tính đến cuối năm 2021, Việt Nam có 4 "kỳ lân" công nghệ được công nhận: VNG, MoMo, VNLife (VNPay) và Sky Mavis - đưa Việt Nam đứng thứ 3 ở Đông Nam Á, sau Singapore và Indonesia.

Viện Chiến lược phát triển kinh tế số (IDS) nhận định, hiện nay Việt Nam đã có một số công ty công nghệ có tiềm năng cạnh tranh trên trường quốc tế, song các doanh nghiệp này không thể lớn do gặp rào cản về huy động vốn để phát triển quy mô.

Cụ thể, theo quy định của Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14 năm 2019, để thực hiện IPO trên sàn chứng khoán Việt Nam, doanh nghiệp cần bảo đảm có lợi nhuận trong 2 năm liên tiếp trước khi đăng ký IPO và không có lỗ lũy kế. Quy định này là rất khó thực hiện đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, bởi giai đoạn đầu tư ban đầu thường kèm theo thua lỗ tạm thời, do chi phí đầu tư cao cho nghiên cứu và phát triển.

“Để đưa Việt Nam trở thành trung tâm phát triển công nghiệp công nghệ số, với ít nhất 5 doanh nghiệp công nghệ số đạt tầm cỡ quốc tế đến năm 2030 như Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đặt ra, tọa đàm tập trung gợi mở các vấn đề vướng mắc từ chính thực tiễn, qua đó đề xuất các giải pháp cụ thể và có thể tiến hành được ngay”, Tổng Biên tập Báo Nhân dân nhấn mạnh.

Tại Tọa đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phạm Thúy Chinh cho biết, theo mục tiêu của Nghị quyết số 57-NQ/TW, đến năm 2030, quy mô kinh tế quốc tế số đạt tối thiểu 30% GDP. Kinh phí dành cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2% GDP, trong đó kinh phí xã hội sẽ chiếm tới 60%.

Thể chế hóa quan điểm trên, tại Kỳ họp bất thường lần thứ Chín vừa qua, Quốc hội đã thông qua nhiều nghị quyết nhằm tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế. Đặc biệt, Nghị quyết số 193/2025/QH15 về chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo đã thể chế hóa Nghị quyết 57- NQ/TW một cách cụ thể với nhiều chính sách quan trọng.

Trong dự kiến chương trình lập pháp của Kỳ họp thứ Chín tới đây, Quốc hội sẽ tiếp tục hoàn thiện các luật như Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Khoa học và Công nghệ. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho biết, khi cho ý kiến với các dự luật này, vấn đề huy động nguồn lực tài chính của xã hội cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, và chuyển đổi số sẽ được quan tâm, xem xét.

Với kết quả của cuộc tọa đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính hy vọng, cùng với sự chủ động và quyết tâm của các nhà khoa học, chuyên gia sẽ có nhiều đóng góp cho công tác hoàn thiện thể chế, tạo đòn bẩy cho thị trường vốn, và hiện thực hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, và chuyển đổi số quốc gia.

Phát biểu kết luận Tọa đàm, Tổng Biên tập Báo Nhân dân Lê Quốc Minh nêu rõ, qua thảo luận, các đại biểu đều thống nhất vai trò của thị trường vốn trong phát triển khoa học, công nghệ cùng với đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là rất quan trọng. Tuy nhiên, thị trường vốn nước ta hiện nay còn phát triển chưa đều, chưa tương xứng với tiềm năng và chưa đủ sức tài trợ, đồng hành với định hướng phát triển dài hạn của cộng đồng doanh nghiệp công nghệ tại nước ta.

Bên cạnh những giải pháp mang tính dài hạn để nâng cao sức mạnh của thị trường vốn, như nâng hạng thị trường chứng khoán, hay xây dựng một sàn chứng khoán riêng cho các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, nhiều ý kiến cho rằng, việc mở rộng thị trường vốn thông qua IPO kết hợp với một cơ chế thanh khoản cao được xem là yếu tố then chốt thúc đẩy sự phát triển của các công ty công nghệ tại Việt Nam.

“Một hệ thống niêm yết linh hoạt, bảo đảm tính thanh khoản không chỉ giúp thu hút dòng vốn dài hạn từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước, mà còn tạo động lực cho đổi mới sáng tạo. Điều này góp phần đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh và gia tăng sức mạnh của doanh nghiệp nước ta trên thị trường khu vực và quốc tế”, Tổng Biên tập Báo Nhân dân nói.

Tổng Biên tập Báo Nhân dân cho biết, với các mục tiêu của Nghị quyết 57- NQ/TW đặt ra khá cao và thách thức, để đạt được kết quả đột phá thì cũng cần giải pháp đột phá. Đây là thời điểm để các cơ quan quản lý nhà nước lắng nghe ý kiến phản ánh từ thực tiễn để đề ra các giải pháp phù hợp với bối cảnh mới, tình hình phát triển mới.