Tăng sức cạnh tranh cho doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh

Áp lực cạnh tranh ngày càng lớn

Ngày 25/6, tại Hà Nội, Báo Công Thương phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức hội thảo “Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm trong bối cảnh chuyển đổi số và thương mại đa kênh”. Tại sự kiện, các chuyên gia và nhà quản lý đã phân tích những cơ hội, thách thức của ngành hàng tiêu dùng nhanh trong kỷ nguyên số.

Theo Bộ Công Thương, ngành hàng tiêu dùng nhanh đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế - xã hội, cung cấp các sản phẩm thiết yếu như thực phẩm, đồ uống, hàng vệ sinh cá nhân, chăm sóc sức khỏe. Đây cũng là một trong những lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng nhanh và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của người dân.

Giai đoạn 2021 - 2024, tổng mức bán lẻ ngành hàng tiêu dùng nhanh tăng trung bình 10% mỗi năm. Trong khi đó, GDP năm 2024 ước tăng 7,09% và dự báo năm 2025 đạt khoảng 8%. Đặc biệt, thị trường tiêu dùng đang dịch chuyển mạnh theo hướng “xanh, sạch và lành mạnh”, ngày càng quan tâm tới nguồn gốc, quy trình sản xuất và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.

Cùng với đó, hệ thống phân phối hiện đại, thương mại điện tử và các nền tảng bán hàng trực tuyến phát triển nhanh chóng. Năm 2024, thương mại điện tử dự kiến tăng trưởng trên 22% và có thể chiếm 10% tổng mức bán lẻ vào năm 2025. Đây là cơ hội lớn cho doanh nghiệp hàng tiêu dùng nhanh nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức mới về cạnh tranh, quản trị và chuyển đổi công nghệ.

Cần một nền tảng chính sách đồng bộ

Bà Trần Diệu Hương, đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, nhiều chính sách phát triển ngành hàng tiêu dùng nhanh đã được ban hành như Chiến lược phát triển thương mại trong nước đến năm 2030, tầm nhìn 2045 (theo Quyết định số 1163/QĐ-TTg); gần đây là các Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW. Đây là những nền tảng quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong ngành.

Tuy nhiên, bà Hương cũng thẳng thắn nhìn nhận, doanh nghiệp ngành hàng tiêu dùng nhanh, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh gay gắt cả về giá, chất lượng, dịch vụ và thị phần. Thiếu vốn, thiếu nhân lực công nghệ, hạ tầng chưa phát triển đồng bộ và yêu cầu cao về truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm đang là những rào cản lớn.

Trong khi đó, khung pháp lý hiện hành còn nhiều điểm chưa theo kịp với thực tế chuyển đổi nhanh chóng của ngành. Ví dụ, với Nghị định số 98/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại, việc xử lý gian lận thương mại trên các nền tảng số, hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn gặp khó, nhất là với nhóm hàng tiêu dùng thiết yếu

Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp ngành hàng tiêu dùng nhanh, theo các chuyên gia, cần một giải pháp tổng thể và đồng bộ từ thể chế, hạ tầng đến hỗ trợ doanh nghiệp.

Thứ nhất, cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho các mô hình kinh doanh kết hợp như bán hàng trực tiếp và trực tuyến (O2O), livestream, thương mại điện tử đa nền tảng; khung pháp lý phải rõ ràng, minh bạch, vừa bảo vệ người tiêu dùng, vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển bền vững.

Thứ hai, đầu tư mạnh vào hệ thống logistics hiện đại, kho lạnh và kết nối chuỗi cung ứng từ sản xuất đến tiêu dùng, đặc biệt với hàng hóa tươi sống; đây là yếu tố cốt lõi giúp phát triển thương mại điện tử nội địa, giảm chi phí vận hành và rút ngắn thời gian giao hàng.

Thứ ba, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận tín dụng ưu đãi, giảm thuế, nâng cao năng lực nhân sự. Cần có các chương trình đào tạo kỹ năng công nghệ số, quản trị doanh nghiệp, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), internet vạn vật (IoT) để tối ưu vận hành và quản lý thị trường.

Bà Đoàn Trang Hà Thanh, Giám đốc Vận hành Lazada Việt Nam, cho biết: “Chuyển đổi số trong phân phối và vận hành là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thực phẩm và ngành hàng tiêu dùng nhanh tối ưu hiệu quả kinh doanh. Doanh nghiệp nên đầu tư vào nền tảng số, số hóa logistics và mở rộng hoạt động bán hàng livestream, không chỉ để tăng doanh số mà còn nâng cao trải nghiệm khách hàng và khả năng cạnh tranh trên môi trường số”.

Bà Thanh cũng cho rằng, cần sự đồng hành từ phía Nhà nước thông qua các chính sách hỗ trợ thương mại điện tử xuyên biên giới, đặc biệt trong lĩnh vực nông sản và thực phẩm. Bên cạnh đó, thúc đẩy truyền thông số, tư vấn và ưu đãi công nghệ cho doanh nghiệp chuyển đổi số là một nhiệm vụ chiến lược.

Trong xu thế toàn cầu hóa và chuyển đổi số sâu rộng, nếu không nhanh chóng thích ứng, doanh nghiệp ngành hàng tiêu dùng nhanh có thể bị tụt hậu; nhưng nếu có chiến lược bài bản, cùng với sự hỗ trợ hiệu quả từ Nhà nước và đồng hành của các nền tảng thương mại số, doanh nghiệp trong ngành sẽ có cơ hội bứt phá mạnh mẽ.

“Với sự hợp lực từ khu vực tư nhân, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý, ngành hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên một tầm cao mới không chỉ ở thị trường nội địa mà còn hiện diện vững chắc trên bản đồ khu vực và thế giới”, bà Đoàn Trang Hà Thanh nhấn mạnh.