Tân tổng thống Hàn Quốc trước cơ hội "né" mọi rắc rối pháp lý?

Tranh cãi về quyền miễn trừ tư pháp

Hồi tháng 5, trước khi ông Lee Jae-myung đắc cử Tổng thống Hàn Quốc, Tòa án Tối cao nước này đã ra phán quyết rằng ông Lee đã vi phạm Luật Bầu cử khi công khai đưa ra "tuyên bố sai sự thật" trong quá trình tranh cử năm 2022 và chuyển vụ việc trở lại tòa phúc thẩm để xem xét thêm.

Tòa án cấp cao Seoul đã lên lịch xét xử vào ngày 18/6 tới nhưng sáng 9/6, tòa án này xác nhận phiên tòa sẽ bị hoãn vô thời hạn, không ấn định bất kỳ thời hạn xét xử mới nào. Văn phòng của Tổng thống không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận.

Tòa án cấp cao Seoul trích dẫn “Điều 84 Hiến pháp” là lý do hoãn phiên tòa mà không giải thích thêm. Điều 84 Hiến pháp Hàn Quốc quy định rằng tổng thống đương nhiệm “không bị truy tố hình sự khi đang tại nhiệm” đối với hầu hết các tội danh.

Trong khi đó, các chuyên gia pháp lý đang tranh cãi về việc liệu Điều 84 của Hiến pháp nhằm bảo đảm quyền miễn trừ tư pháp của tổng thống, có áp dụng đối với các phiên tòa được bắt đầu trước khi tổng thống nhậm chức hay không. Cơ quan quản lý Tòa án quốc gia trực thuộc Tòa án Tối cao đã thông báo vào tháng 5 rằng các thẩm phán tại mỗi tòa án xử lý các vụ án của ông Lee sẽ phải quyết định có nên đình chỉ hay tiếp tục các phiên tòa hay không.

Luật Tố tụng hình sự sẽ được sửa đổi?

Trong khi đó, theo Đài truyền hình KBS, Đảng Dân chủ cầm quyền của Tổng thống Lee Jae-myung, hiện đang kiểm soát Quốc hội, đang thúc đẩy thông qua một dự luật trong tuần này nhằm sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự, cho phép đình chỉ các phiên tòa đang diễn ra nhằm vào tổng thống đương nhiệm.

Nếu được thông qua, nhiệm kỳ của Tổng thống Lee Jae-myung có thể sẽ không bị ảnh hưởng bởi các phiên tòa hình sự mà ông đang phải đối mặt. Hiện ông Lee đang phải đối mặt với 5 phiên tòa hình sự khác nhau, đặt ra những thách thức lớn cho ông Lee trong chiến dịch tranh cử tổng thống, khiến các ứng cử viên khác đặt câu hỏi liệu ông Lee có thực sự đủ tiêu chuẩn để lãnh đạo đất nước hay không.

Một số người trong giới luật sư dự đoán rằng, các phiên tòa sẽ vẫn là rào cản đối với ông Lee ngay cả sau cuộc bầu cử vì Điều 84 của Hiến pháp - quy định rằng tổng thống không thể bị truy tố hình sự khi đang tại nhiệm, ngoại trừ các trường hợp nổi loạn hoặc phản quốc - không làm rõ liệu quyền miễn trừ này có mở rộng sang các phiên tòa đang diễn ra bắt đầu trước khi tổng thống nhậm chức hay không.

Trong bối cảnh đó, Ủy ban Lập pháp và Tư pháp của Quốc hội, do Đảng Dân chủ nắm quyền kiểm soát, đã phê duyệt sửa đổi Bộ luật Tố tụng Hình sự vào đầu tháng 5 và sẽ thúc đẩy thông qua tại phiên họp toàn thể của Quốc hội vào ngày 12/6 tới.

“Hiến pháp đảm bảo quyền miễn trừ truy tố của tổng thống nhằm đảm bảo sự quản lý ổn định. Đạo luật tố tụng hình sự cũng nêu rõ rằng các phiên tòa hình sự nằm trong định nghĩa về truy tố”, Dân biểu đảng Dân chủ Jeon Hyun-heui phát biểu trong cuộc họp Hội đồng tối cao của đảng cầm quyền hôm 9/6, tuyên bố rằng toàn bộ vụ án cần phải bị đình chỉ bất kể nó bắt đầu trước hay sau khi tổng thống nhậm chức.

Đảng Dân chủ cho biết thêm rằng sửa đổi này là một giải thích mang tính lập pháp được đưa ra nhằm tránh mọi xung đột giữa quyền miễn trừ theo hiến pháp và quy trình tư pháp thực tế.

Trong khi đó, đảng Quyền lực Nhân dân đối lập đã lên án quyết định sửa đổi luật của đảng tự do, gọi nỗ lực này là "hành vi chống đạn", một biện pháp vì lợi ích cá nhân nhằm mục đích trao quyền miễn trừ cho tổng thống.

“Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Chức tổng thống không phải là vị trí có thể thoát khỏi các phiên tòa đã bắt đầu trước khi nhậm chức”, lãnh đạo lâm thời của Đảng Quyền lực Nhân dân Kim Yong-tae cho biết trong một cuộc họp báo được tổ chức hôm 8/6. Ông Kim chỉ trích các dự luật được đề xuất, bao gồm Bộ luật Tố tụng hình sự sửa đổi và đề xuất mở rộng Tòa án tối cao mà ông cho rằng đảng cầm quyền đang cố gắng thông qua chỉ vì lợi ích của tổng thống hiện tại.

Các chuyên gia pháp lý cho biết, Tòa án Hiến pháp có thể được yêu cầu phán quyết về tính hợp hiến của dự luật được đề xuất.