Tân Tổng thống Hàn Quốc đứng trước một nhiệm kỳ "cam go"

Sinh ra trong một gia đình nghèo ở Andong, ông Lee Jae Myung từng làm công nhân nhà máy sau khi hoàn thành tiểu học và chịu tổn thương nghiêm trọng do tai nạn lao động. Không lùi bước trước khó khăn, ông tiếp tục học tập, tốt nghiệp trung học cơ sở và trung học phổ thông, trước khi theo học ngành luật tại Đại học Chung Ang và nhận bằng cử nhân vào năm 1986.

Kết quả Ủy ban Bầu cử Quốc gia công bố cho thấy, ứng viên Đảng Dân chủ Hàn Quốc Lee Jae Myung giành được 49,42% phiếu bầu, trong khi ứng viên Đảng Nhân dân cầm quyền Kim Moon-soo giành 41,15% phiếu bầu. Đây cũng là cuộc bầu cử Tổng thống có tỷ lệ cử tri đi bầu cao nhất kể từ năm 1997.

Với kết quả này, ông Lee Jae Myung chính thức trở thành Tổng thống Hàn Quốc và bắt đầu nhiệm kỳ 5 năm ngay lập tức mà không cần thời gian chuyển giao, vì cuộc bầu cử bất thường được tổ chức hôm 3/6 để thay thế cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol; ông Lee cũng sẽ đảm nhận cả vai trò tổng tư lệnh từ quyền Tổng thống Lee Ju Ho.

Hành trình từ nghèo khó đến chính trường

Ông bước vào con đường chính trị từ năm 2005, được bầu làm Thị trưởng Seongnam năm 2010 và tái đắc cử năm 2014; năm 2018, ông trở thành Thống đốc tỉnh Gyeonggi.

Vào năm 2022, ông nhận được đề cử của đảng để chạy đua vào chức Tổng thống, nhưng đã thất bại sít sao trước đối thủ Yoon Suk Yeol. Vào tháng 11/2024, ông Lee bị kết tội vi phạm Đạo luật bầu cử công chức. Tuy nhiên, phán quyết này bị hủy sau khi ông kháng cáo thành công, mở đường cho ông Lee tiếp tục tham gia tranh cử.

Trong cuộc khủng hoảng thiết quân luật năm 2024 tại Hàn Quốc, ông Lee gây chú ý trên toàn cầu khi vượt qua hàng rào Quốc hội và phát sóng trực tiếp sự kiện này; ông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo quá trình luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol. Sau khi Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc chấm dứt nhiệm kỳ của ông Yoon, ông Lee chính thức tuyên bố tranh cử Tổng thống vào ngày 10/4.

Cuộc chiến trên mặt trận kinh tế

Theo các chuyên gia, nhiệm kỳ 5 năm sắp tới của tân Tổng thống Hàn Quốc sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức.

Trên mặt trận kinh tế, Hàn Quốc đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng chậm lại, thị trường lao động trì trệ và khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng. Tỷ lệ thất nghiệp ở giới trẻ đang ở mức báo động, trong khi chi phí sinh hoạt tiếp tục leo thang khiến đời sống của tầng lớp trung lưu và thu nhập thấp ngày càng khó khăn. Cải cách bất động sản, vốn là một chủ đề gây tranh cãi trong các cuộc tranh luận bầu cử, sẽ là bài toán nan giải cho chính quyền mới. Ngoài ra, Hàn Quốc còn phải đối mặt với áp lực duy trì năng lực cạnh tranh trong các ngành công nghiệp chủ lực như công nghệ bán dẫn, ô tô và điện tử tiêu dùng trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang biến động mạnh sau đại dịch.

Trong bối cảnh nền kinh tế Hàn Quốc trì trệ, tân Tổng thống Lee Jae Myung đã đưa ra một định hướng chính sách kinh tế tham vọng có tên “Tăng trưởng chuyển đổi và công bằng” - một chiến lược nhằm kết hợp giữa đổi mới, công bằng xã hội và cải cách thể chế. Theo ông Lee, nền kinh tế Hàn Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức do tốc độ tăng trưởng thấp, khiến cơ hội dành cho thế hệ trẻ thu hẹp, dẫn đến cạnh tranh khốc liệt và bất ổn xã hội.

Chiến lược kinh tế nêu trên bao gồm chính sách công nghiệp xanh, chuyển đổi số, cải cách giáo dục, thúc đẩy công bằng thị trường, cạnh tranh lành mạnh và mở rộng mạng lưới an sinh xã hội nhằm giảm thiểu rủi ro trong quá trình chuyển đổi. Dù có xu hướng nghiêng về chủ nghĩa tự do xã hội và tiến bộ ôn hòa, ông Lee cũng thể hiện lập trường cởi mở với các chính sách tự do kinh tế như cắt giảm thuế bất động sản và nới lỏng quy định đối với doanh nghiệp.

Các chuyên gia nhận định, chiến lược của ông Lee mang đậm dấu ấn cải cách cấu trúc và đổi mới thể chế. Tuy nhiên, ông sẽ phải đối mặt với thách thức cân bằng giữa các lực lượng chính trị đối lập, giới doanh nghiệp lo ngại siết kiểm soát, trong khi tầng lớp lao động kỳ vọng nhiều vào các cải cách an sinh thực chất.

Thách thức đối ngoại và thương mại

Về đối ngoại, một trong những thách thức cấp bách là việc duy trì quan hệ ổn định với Mỹ - đồng minh chiến lược quan trọng nhất - trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump đang thực hiện chính sách "Nước Mỹ trên hết" một cách mạnh mẽ hơn trong nhiệm kỳ thứ hai; ông Lee khẳng định liên minh với Mỹ là nền tảng của chính sách đối ngoại Hàn Quốc, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì quan hệ an ninh ba bên giữa Seoul, Washington và Tokyo.

Giới quan sát nhận định, các cuộc đàm phán thương mại song phương giữa Seoul và Washington dự kiến sẽ gặp nhiều sóng gió khi phía Mỹ yêu cầu Hàn Quốc nhượng bộ nhiều hơn trong các lĩnh vực tiếp cận thị trường nông sản, sản phẩm công nghiệp và chia sẻ chi phí quốc phòng. Tổng thống Donald Trump từng nhiều lần chỉ trích thâm hụt thương mại giữa hai nước và cảnh báo sẽ áp dụng biện pháp trừng phạt thuế quan nếu không đạt được một thỏa thuận “công bằng hơn”.

Nói về chiến lược đàm phán thương mại, ông Lee cho rằng các nhà hoạch định chính sách không nên vội vàng ký thỏa thuận với Mỹ. Tuy nhiên, xuất khẩu đóng góp khoảng 40% GDP của Hàn Quốc, do đó, các chính sách bảo hộ của tân Tổng thống được dự báo sẽ được điều chỉnh theo hướng nhẹ nhàng hơn để giành được sự nhượng bộ từ Washington.

Ngoài thương mại, chính quyền mới còn phải điều phối khéo léo giữa quan hệ với hai đối tác kinh tế lớn Mỹ và Trung Quốc, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa hai siêu cường ngày càng căng thẳng. Đây sẽ là bài toán ngoại giao hóc búa, đặc biệt khi lợi ích kinh tế và an ninh đang ngày càng mâu thuẫn. Thêm vào đó, chính sách đối với Triều Tiên cũng sẽ đòi hỏi sự cân bằng tinh tế giữa cứng rắn và đối thoại, đặc biệt trong bối cảnh chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Những rắc rối pháp lý

Dù giành được vị trí lãnh đạo cao nhất tại Hàn Quốc, Tổng thống Lee Jae Myung không bước vào nhiệm kỳ của mình với ánh hào quang tuyệt đối, mà là dưới cái bóng nặng nề của các vụ kiện cáo pháp lý kéo dài. Trong bối cảnh chính trường Hàn Quốc bị phân cực sâu sắc và xã hội bị chia rẽ bởi những căng thẳng chính trị, ông Lee đang phải đối mặt với một nhiệm kỳ đầy mâu thuẫn giữa hy vọng cải cách và nguy cơ bị tê liệt vì các rắc rối pháp lý.

Ông Lee hiện đang là bị cáo trong 5 phiên tòa hình sự với các cáo buộc về tham nhũng cùng nhiều cáo buộc khác. Trong một bước ngoặt hồi tháng 3, ông Lee đã tạm thời “giải tỏa” được một phần áp lực khi Tòa án Cấp cao Seoul hủy bản án tù treo vì vi phạm luật bầu cử trong chiến dịch tranh cử năm 2022. Tuy nhiên, hy vọng này nhanh chóng tiêu tan vào tháng 5 khi Tòa án Tối cao đảo ngược quyết định và yêu cầu xét xử lại, với lý do có “khả năng cao là bị cáo có tội”. Nếu bị kết án ông Lee có thể bị tước bỏ chức vụ Tổng thống.

Dù vậy, tiến trình xét xử có thể bị đình chỉ do Hiến pháp Hàn Quốc quy định Tổng thống đương nhiệm không thể bị truy tố đối với phần lớn các tội danh trong nhiệm kỳ. Tuy nhiên, điều khoản này không làm rõ liệu các cáo buộc phát sinh trước khi nhậm chức có thuộc phạm vi đình chỉ hay không - điều đang gây tranh cãi trong giới pháp lý và công luận. Tranh cãi càng gia tăng khi đảng Dân chủ, hiện chiếm đa số tại Quốc hội, đã thúc đẩy sửa đổi Luật Tố tụng hình sự nhằm tạm dừng các phiên tòa hình sự đối với Tổng thống đương nhiệm cho đến khi mãn nhiệm.

Với việc Đảng Dân chủ vẫn chiếm đa số tại Quốc hội, ông Lee Jae Myung có lợi thế lập pháp rõ ràng so với người tiền nhiệm. Nhiều dự luật từng bị chính quyền ông Yoon Suk Yeol chặn lại như tăng quyền bảo vệ cho công đoàn, hỗ trợ nông dân trong biến động giá nông sản, hay cải tổ cơ quan công tố, có thể nhanh chóng được thông qua. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo rằng nếu ông Lee Jae Myung sử dụng đa số Quốc hội để thúc đẩy các sửa đổi pháp lý phục vụ mục tiêu chính trị cá nhân, đặc biệt là nhằm bảo vệ bản thân khỏi truy tố, uy tín và sự chính danh của ông sẽ sớm bị xói mòn.

Các chuyên gia nhận định, trong bối cảnh đất nước đang đứng trước nhiều ngã rẽ quan trọng, liệu tân Tổng thống Lee Jae Myung có thể trở thành người mở đường cho cải cách thể chế toàn diện, dẫn dắt Hàn Quốc vượt qua giai đoạn thử thách, khôi phục niềm tin xã hội hay trở thành trung tâm của một cuộc khủng hoảng hiến pháp mới? Đây là câu hỏi không chỉ người dân Hàn Quốc mà cả cộng đồng quốc tế đang chờ đợi câu trả lời.