Tân Thủ tướng Lebanon: Lời hứa tái thiết và hòa giải

Trong vòng chưa đầy một tuần, Lebanon đã bầu được Tổng thống mới và lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại chỉ định một Thủ tướng nằm ngoài giới tinh hoa cầm quyền - Chánh án Tòa án Công lý Quốc tế Nawaf Salam. Sự xuất hiện của Thủ tướng mới ở Lebanon được xuất hiện nhiều thứ hai trong các bản tin Trung Đông sau chiến dịch quân sự của Israel, khiến dư luận thế giới đặc biệt quan tâm.

Thẩm phán Nawaf Salam - Chánh án Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) đã được Tổng thống Lebanon Joseph Aoun bổ nhiệm làm Thủ tướng và chỉ định thành lập Chính phủ mới. Trước đó cùng ngày, trong những cuộc tham vấn do Tổng thống Aoun triệu tập, ông Salam đã giành được 84 phiếu ủng hộ tại Quốc hội, trong khi cựu Thủ tướng lâm thời Najib Mikati, người được Hezbollah hậu thuẫn, chỉ nhận được 9 phiếu ủng hộ. 34/128 nghị sĩ Quốc hội đã bỏ phiếu trắng.

j3.jpg
Thủ tướng được chỉ định của Lebanon Nawaf Salam phát biểu ngày 14.1. Ảnh: Reuters

Theo hệ thống chia sẻ quyền lực bất thành văn của Lebanon, chức vụ Tổng thống thường được dành cho chính khách theo Cơ đốc giáo dòng Maronite, Chủ tịch Quốc hội là tín đồ Hồi giáo dòng Shi’ite và vị trí Thủ tướng thuộc về chính khách theo đạo Hồi dòng Sunni. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên trong lịch sử, cả Tổng thống Joseph Aoun và Thủ tướng Nawaf Salam đều không thuộc giới tinh hoa chính trị truyền thống của Lebanon.

Trước khi ông Salam được bổ nhiệm, Lebanon nằm dưới sự điều hành của Chính phủ tạm quyền do ông Mikati đứng đầu suốt hơn 2 năm, và Tổng thống Aoun đã được bầu sau 26 tháng vị trí này bỏ trống.

Tân Thủ tướng Lebanon là ai?

Sinh năm 1953, ông Salam xuất thân từ một gia đình Hồi giáo Sunni nổi tiếng ở Beirut với lịch sử lâu dài trong hoạt động chính trị. Ông Salam nhận bằng tiến sĩ khoa học chính trị của trường đại học danh tiếng Sciences Po của Pháp cũng như bằng tiến sĩ lịch sử từ Đại học Sorbonne của Pháp. Ngoài ra, ông còn nhận bằng Thạc sĩ Luật của trường Harvard. Với kiến thức uyên thâm, ông từng giảng dạy tại một số trường đại học, bao gồm Đại học Hoa Kỳ tại Beirut.

Năm 2007, ông được bổ nhiệm làm Đại sứ Lebanon tại Liên Hợp Quốc, nơi ông phục vụ trong 10 năm. Năm 2018, ông Salam được bầu làm thẩm phán của ICJ và vào tháng 2.2024, ông được bầu làm Chánh án ICJ, trở thành công dân Lebanon đầu tiên giữ chức vụ này.

Ông Salam kết hôn với nhà báo Sahar Baasiri - chuyên gia viết bài cho tờ báo hàng đầu An-Nahar của Lebanon trong nhiều năm. Baasiri đã làm việc từ năm 2018 với tư cách là Đại sứ của Lebanon tại UNESCO.

Gia đình ông cũng rất nổi tiếng với người chú Saeb - từng là Thủ tướng Lebanon nhiều nhiệm kỳ trong giai đoạn 1950 - 1975. Ông được coi là nhân vật chủ chốt trong Hiệp định Taif, hiệp định chấm dứt cuộc nội chiến kéo dài 15 năm ở Lebanon. Một người chú khác của Nawaf Salam, Tammam, cũng là Thủ tướng Lebanon từ năm 2014 - 2016 và là một cựu bộ trưởng.

Khi còn trẻ, Nawaf Salam, giống như nhiều người Ảrập khác, tham gia tích cực vào các phong trào và hoạt động ủng hộ Palestine.

Trong thời gian làm việc tại Liên Hợp Quốc, Nawaf Salam là kiến ​​trúc sư chủ chốt đằng sau việc thành lập Tòa án Đặc biệt về Lebanon (STL), tòa án này đã lên án Hezbollah đứng sau vụ ám sát cựu Thủ tướng Lebanon Rafik Hariri.

Ông Nawaf Salam cũng đóng vai trò quan trọng trong Nghị quyết 1701 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, chấm dứt cuộc chiến tranh tháng 7.2006 giữa Hezbollah và Israel; kêu gọi tất cả các tác nhân phi nhà nước từ bỏ vũ khí.

Kế hoạch 3R

Phát biểu tại Cung điện Baabda ở thủ đô Beirut ngày 14.1 lần đầu tiên trên cương vị Thủ tướng, ông Nawaf Salam nhấn mạnh, đã đến lúc đưa Lebanon bước sang trang mới dựa trên công lý, an ninh, tiến bộ và cơ hội để trở thành quốc gia tự do, bảo đảm quyền bình đẳng cho công dân.

Ông cam kết thúc đẩy một kế hoạch 3R gồm Rescue - Reform - Rebuild (giải cứu, cải cách và tái thiết) một quốc gia đang chìm trong khủng hoảng.

Tân Thủ tướng cho biết, một bộ phận lớn người dân Lebanon vẫn sống trong cảnh nhà cửa bị phá hủy, các cơ sở hạ tầng bị hư hại. Do đó cần thực hiện các nỗ lực tái thiết các ngôi làng ở khu vực Bekaa, phía Nam và thủ đô Beirut sau cuộc xung đột đẫm máu kéo dài gần 14 tháng qua giữa Israel và lực lượng Hezbollah.

Tân Thủ tướng Salam nhấn mạnh tầm quan trọng của cải cách nền hành chính hiện nay của Lebanon vốn phụ thuộc vào sự bảo trợ từ bên ngoài; ủng hộ áp dụng phân cấp hành chính mở rộng.

Ở một đất nước đang vật lộn với cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất kể từ năm 2019, ông đã cam kết sẽ nỗ lực thành lập một chính phủ có thể xây dựng một nền kinh tế hiện đại và hiệu quả, tạo nhiều cơ hội việc làm cho các thế hệ tương lai. Ông cũng kêu gọi sớm thực thi công lý vì các nạn nhân của 2 vụ nổ ở cảng Beirut năm 2020 khiến hơn 200 người thiệt mạng, hơn 7.500 người bị thương, hơn 300.000 người mất nhà cửa và gây thiệt hại khoảng 15 tỷ USD.

Được biết đến là những nhân vật thân phương Tây, cả Tổng thống Aoun và Thủ tướng Salam được kỳ vọng sẽ giúp khơi thông dòng tiền từ các quốc gia Ảrập giàu dầu mỏ và phương Tây đổ vào Lebanon để hỗ trợ quá trình tái thiết. Hàng chục nghìn người dân Lebanon đã mất hết tiền tiết kiệm kể từ khi ngành ngân hàng của đất nước sụp đổ do cuộc khủng hoảng kinh tế.

Cả ông Aoun và ông Salam đều không được coi là thành viên của tầng lớp chính trị trước kia, lực lượng bị coi là đã điều hành một đất nước tham nhũng và quản lý yếu kém tràn lan trong nhiều thập kỷ qua, dẫn đến một trong những cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất thế giới trong hơn một thế kỷ vào tháng 10.2019.

Cành oliu cho tất cả

Trong bài phát biểu của mình, tân Thủ tướng cũng đặc biệt nhấn mạnh đến sự đoàn kết khi khẳng định ủng hộ sự hòa hợp, thống nhất giữa các dân tộc, kêu gọi tất cả các bên cùng nhau đề xuất đường hướng cải cách. Ông cho rằng ông đã tiếp cận được toàn bộ “quang phổ chính trị” sau khi giành được sự ủng hộ của hơn một nửa số nghị sĩ Quốc hội Lebanon.

Ông cũng chìa cành ô liu cho lực lượng Hezbollah dù lực lượng này không ủng hộ việc đề cử ông làm Thủ tướng. “Tôi dang rộng vòng tay chào đón tất cả mọi người cùng nhau thực hiện sứ mệnh này”, ông Salam cho biết. “Tôi muốn mang đến sự đoàn kết thay vì sự chia rẽ”, ông nói và kêu gọi mở ra một “chương mới” cho Lebanon.

Tuy nhiên, ông Nawaf Salam cho biết ông sẽ “mở rộng quyền hạn của nhà nước Lebanon trên toàn bộ lãnh thổ” và “làm việc nghiêm túc để thực hiện đầy đủ Nghị quyết 1701 của LHQ”, trong đó kêu gọi Hezbollah rút khỏi miền nam Lebanon.

Trên thực tế, việc đề cử Salam cho thấy vị thế suy yếu của Hezbollah trong Quốc hội Lebanon sau cuộc chiến tàn khốc với Israel và sự sụp đổ của đồng minh của lực lượng này là Tổng thống Syria Bashar al-Assad vào tháng trước. Hezbollah là lực lượng ủng hộ Thủ tướng lâm thời Najib Mikati tiếp tục tại vị, song ông Mikati chỉ nhận được 9 phiếu.

Về Israel, ông Nawaf Salam cho biết, sẽ nỗ lực để “buộc kẻ thù phải rút lui hoàn toàn khỏi tấc đất cuối cùng của Lebanon mà kẻ thù chiếm đóng”, ám chỉ Nghị quyết 1701 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, buộc Israel rút quân hoàn toàn khỏi Lebanon.

Ông đã trở lại Beirut vào ngày 14.1 để bắt đầu tham vấn với các phe phái và nhà lập pháp Lebanon nhằm thành lập Chính phủ mới. Ông Nawaf Salam cho biết, ông đang tiếp cận mọi tầng lớp chính trị để ủng hộ Hezbollah, tổ chức phản đối đề cử ông.

Ở đất nước Lebanon có nhiều tôn giáo khác nhau, việc đề cử một Thủ tướng không bảo đảm rằng một Chính phủ mới sẽ được thành lập ngay lập tức. Quá trình này trước đây có thể mất nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng do những chia rẽ chính trị sâu sắc và sự mặc cả.

Tuy nhiên, quan điểm cứng rắn của ông đối với Israel cũng khiến các nước phương Tây lo ngại. Khi còn giữ vị trí Đại sứ của Lebanon tại Liên Hợp Quốc, bao gồm hai năm làm thành viên không thường trực tại HĐBA, ông Nawaf Salam đã chỉ trích Israel hàng chục lần trong các bài phát biểu. Với tư cách là Chánh án Tòa án Công lý Quốc tế, vào năm 2024, ông chủ trì cáo buộc Israel phạm tội diệt chủng ở Gaza, một quyết định hiện vẫn gây tranh cãi. Điều này khiến nhiều chuyên gia lo ngại liệu ông có thể để lãnh đạo quá trình giải giáp Hezbollah, hay có thể đưa Lebanon trở lại thỏa thuận ngừng bắn năm 1949 với nhà nước Do Thái hay không, chứ chưa nói đến việc đấu tranh cho hòa bình và bình thường hóa quan hệ.

Thế giới 24h

Hội nghị Thượng đỉnh AI 2025: Phát triển AI có trách nhiệm, vì lợi ích cộng đồng
Thế giới 24h

Hội nghị Thượng đỉnh AI 2025: Phát triển AI có trách nhiệm, vì lợi ích cộng đồng

Paris là nơi tổ chức Hội nghị thượng đỉnh hành động AI năm 2025, quy tụ các nhà lãnh đạo thế giới và các chuyên gia công nghệ để vạch ra lộ trình phát triển trí tuệ nhân tạo toàn cầu. Pháp sẽ chứng kiến ​​109 tỷ euro được đầu tư vào các dự án AI trong những năm tới, Tổng thống Emmanuel Macron tuyên bố ngay trước lễ khai mạc sự kiện kéo dài hai ngày này.

Indonesia cắt giảm 80% ngân sách Bộ Công chính
Thế giới 24h

Indonesia cắt giảm 80% ngân sách Bộ Công chính

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Công chính Indonesia, ông Dody Hanggodo, cho biết, ngân sách của bộ sẽ bị cắt giảm 80% trong năm 2025, từ 110,95 nghìn tỷ IDR (6,6 tỷ USD) vào năm 2024 xuống còn 29,57 nghìn tỷ IDR. Quyết định này là một phần trong chiến lược cắt giảm tổng cộng 306,7 nghìn tỷ IDR (tương đương 18,8 tỷ USD), tương đương khoảng 8% tổng ngân sách nhà nước đã được phê duyệt cho năm 2025, theo chỉ đạo của Tổng thống Prabowo Subianto.

Cúm mùa bùng phát tại Nhật Bản
Thế giới 24h

Cúm mùa bùng phát tại Nhật Bản

Nhật Bản đang phải vật lộn với một trong những đợt bùng phát cúm tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ, với số ca nhiễm đạt mức cao kỷ lục kể từ khi có dữ liệu so sánh vào năm 1999. Đợt bùng phát này đang gây ra sự gián đoạn đáng kể cho các trường học, bệnh viện trên toàn quốc và ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế của nước này.

Những luật lệ độc đáo, thú vị
Thế giới 24h

Những luật lệ độc đáo, thú vị

Trên thế giới có không ít những luật lệ, quy định có thể khiến ta không khỏi bật cười vì tính chất kỳ lạ, vui nhộn của chúng. Những chính sách này không chỉ làm cho cuộc sống thêm phần thú vị, mà còn phản ánh nét đặc trưng văn hóa và xã hội của từng quốc gia, đồng thời cho thấy các Chính phủ quan tâm để điều chỉnh cả những vấn đề dân sinh nhỏ nhất.

Thụy Sĩ ban hành quy định yêu cầu nguồn gốc của các loại bánh
Thế giới 24h

Thụy Sĩ ban hành quy định yêu cầu nguồn gốc của các loại bánh

Bạn có bao giờ tự hỏi bánh mì và các mặt hàng bánh nướng khác mà bạn mua ở Thụy Sĩ đến từ đâu chưa? Kể từ đầu tháng 2, người tiêu dùng không còn phải đoán nữa. Thụy Sĩ đã ban hành sắc lệnh liên bang mới yêu cầu tất cả các loại bánh nướng được bán trong nước phải ghi rõ nguồn gốc, cho dù được mua tại cửa hàng hay được phục vụ tại nhà hàng.

Tổng thống Mỹ muốn tiếp quản Gaza: Phản ứng từ đồng minh lẫn đối thủ
Thế giới 24h

Tổng thống Mỹ muốn tiếp quản Gaza: Phản ứng từ đồng minh lẫn đối thủ

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đề xuất sẽ tái định cư cho những Palestine phải di dời khỏi Gaza ở bên ngoài lãnh thổ và Hoa Kỳ sẽ tiếp quản Gaza cũng như phụ trách tái thiết khu vực này. Đề xuất được đánh giá là phi lý của Trump có nguy cơ làm xáo trộn giai đoạn đàm phán tiếp theo giữa Israel và Hamas; đồng thời đang nhận về cơn mưa chỉ trích từ cả đồng minh và đối thủ của Mỹ.

Thượng viện Mỹ xác nhận nhiều đề cử Nội các
Thế giới 24h

Thượng viện Mỹ xác nhận nhiều đề cử Nội các

Thượng viện Mỹ đã thông qua đề cử một loạt vị trí Nội các của Tổng thống Donald Trump, trong đó, Pam Bondi sẽ trở thành Bộ trưởng Tư pháp mới của nước này, vào thời điểm Tổng thống Donald Trump đang có những bước đầu trong việc tái cấu trúc bộ máy chính phủ, đặc biệt là tại Bộ Tư pháp. Với quyết định phê chuẩn mới nhất, Thượng viện đã thông qua tổng số 11 trên 22 đề cử Nội các của ông Trump.

Thái Lan thành lập trung tâm đối phó tội phạm có tổ chức
Thế giới 24h

Thái Lan thành lập trung tâm đối phó tội phạm có tổ chức

Nhằm tăng cường an ninh quốc gia và bảo đảm an toàn cho người dân, Thái Lan đã chính thức thành lập một trung tâm chuyên trách để đối phó với tội phạm có tổ chức, các nhân vật xã hội đen có thế lực và các mạng lưới tội phạm lớn. Sáng kiến này, do Tổng cục trưởng Cảnh sát Hoàng gia Thái Lan, Đại tướng Kitrat Phanphet, dẫn đầu, đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực của quốc gia này nhằm triệt phá các băng nhóm tội phạm có tổ chức, vốn đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến cộng đồng trong thời gian dài.