Cơ hội từ nỗi cô đơn

Sinh viên Xiaoyun, 20 tuổi, chuyên ngành tâm lý học tại một trường đại học ở tỉnh Tứ Xuyên, phía tây nam Trung Quốc, bắt đầu làm việc bán thời gian với tư cách là "pei liao" (có nghĩa là người trò chuyện) vào tháng 4.2023, vài tháng sau khi Trung Quốc dỡ bỏ các hạn chế nghiêm ngặt do Covid-19 áp dụng từ tháng 12.2022.

Cô tình cờ biết đến công việc bán thời gian trực tuyến này sau khi nhận thấy nhiều người xung quanh cô bị mất ngủ vì chính sách đột ngột thay đổi của Trung Quốc đối với đại dịch.

Cô Xiaoyun chia sẻ với tờ The Straits Times rằng việc dỡ bỏ đột ngột các hạn chế đã khiến nhiều bạn bè của cô, những người đã bắt đầu cuộc sống đại học trong môi trường không có Covid-19 theo các biện pháp nghiêm ngặt, gặp khó khăn trong việc thích nghi với cuộc sống hậu đại dịch.

"Tôi nghĩ rằng trở thành “người trò chuyện” là một cách tốt để thử nghiệm các lý thuyết tư vấn mà tôi đã học ở trường và thực hành sự đồng cảm", cô nói thêm. Cô Xiaoyun kiếm được từ 600 đến 2.000 nhân dân tệ một tháng, tùy thuộc vào loại gói mà khách hàng của cô đăng ký. Số tiền này không bao gồm 20% mà cô phải trả cho ứng dụng cô làm việc.

Cô Xiaoyun là một phần của nền kinh tế "pei ban jing ji" - nền kinh tế bạn đồng hành - một thuật ngữ mới đang phát triển ở Trung Quốc do lối sống ngày càng cô đơn và tự thu mình với các tiếp xúc xã hội của người Trung Quốc. Theo báo cáo của công ty đầu tư nhà nước Sinolink Securities, ước tính nền kinh tế này sẽ có giá trị 50 tỷ nhân dân tệ vào năm 2025.

Nền kinh tế bạn đồng hành đã xuất hiện khi ngày càng nhiều người sống độc thân, từ bỏ con đường truyền thống là kết hôn và sinh con, trong bối cảnh kinh tế suy thoái và dân số ngày càng có trình độ học vấn cao.

Trong thập kỷ qua, số lượng các cuộc hôn nhân ở Trung Quốc đã có xu hướng giảm từ mức đỉnh điểm là 13,47 triệu cuộc kết hôn vào năm 2013 xuống còn 6,84 triệu vào năm 2022. Chính sách một con trước đây của Trung Quốc cũng khiến cho thế hệ trẻ Trung Quốc hiện nay được gọi là “thế hệ cô đơn”.

Trên nền tảng truyền thông xã hội Xiaohongshu, nhiều công ty đã bắt đầu khai thác “sự cô đơn” ở đất nước này và gọi đó là cơ hội lớn về kinh doanh trong kỷ nguyên hiện nay.

Ngành kinh tế mới cần được chuyên nghiệp hóa

Nền kinh tế đồng hành, gồm các dịch vụ như: người đi mua sắm chung, người trò chuyện và chơi game cùng, đầu tiên xuất hiện như một xu hướng đang gia tăng vào năm 2019, khi báo cáo Sinolink được công bố.

Phong trào này đã trở thành tâm điểm chú ý trong xã hội từ cuối năm 2023 khi các hãng truyền thông nhà nước như Tân Hoa Xã và Nhân dân Nhật báo đưa tin về nhu cầu chuyên nghiệp hóa lĩnh vực này.

Ông Zhang Yi, nhà phân tích tại iiMedia Research Group ở Quảng Châu, chuyên về xu hướng kinh tế xã hội, cho biết nhiều lĩnh vực mới nổi thuộc nền kinh tế bạn đồng hành của Trung Quốc có "tiềm năng to lớn để trở nên chuyên nghiệp hơn".

Ví dụ, “pei gou” hay “bạn cùng mua sắm” có thể trở thành chuyên gia tư vấn hình ảnh (stylist) và hướng dẫn khách hàng cách chọn màu sắc phù hợp với tông màu da cũng như tư vấn phong cách để giúp khách hàng ăn mặc đẹp hơn.

“Nhưng nền tảng của ngành công nghiệp này là đáp ứng nhu cầu tình cảm và tâm lý, vì thế hệ trẻ Trung Quốc không quan tâm nhiều đến nhu cầu sinh lý như thực phẩm và nhà ở so với thế hệ cũ”, ông nói thêm.

Ông cho biết: “Sự phát triển của nền kinh tế bạn đồng hành là dấu hiệu cho thấy sự phát triển của Trung Quốc và nhu cầu sẽ chỉ tăng lên khi những người Trung Quốc trẻ tuổi này già đi”.

Ông Zhang dự đoán rằng khi đất nước già hóa, người cao tuổi càng cần nhiều người đồng hành chuyên nghiệp hơn, chẳng hạn như đi cùng họ để kiểm tra sức khỏe, bao gồm cả đi khám bác sĩ và vật lý trị liệu.

Ngoài những người bạn đồng hành trong các hoạt động này, nhu cầu về “pei liao” cũng sẽ tăng lên vì những người Trung Quốc độc thân sẽ cần có người để chia sẻ và tâm sự khi tuổi xế chiều ập đến.

Ông Zhang cho biết, một trong những nguyên nhân là do thế hệ trẻ có xu hướng rời xa quê hương đến những thành phố lớn, xa lạ, nơi họ không có sự hỗ trợ mạnh mẽ.

Kiểm tra trên công cụ tìm kiếm Baidu của Trung Quốc cho thấy có ít nhất 20 ứng dụng cung cấp dịch vụ bạn đồng hành, trong đó hầu hết các nền tảng đều cung cấp bạn chơi game và bạn trò chuyện, chẳng hạn như Mitangpeiliao, Uki và Lieyou.

Những người làm nghề tự do có thể quảng cáo dịch vụ của họ trên Douyin, TikTok và Xiaohongshu, với chi phí cho dịch vụ bạn đồng hành đi cùng khách hàng đến gặp bác sĩ là 200 nhân dân tệ/nửa ngày làm việc.

Báo cáo của Sinolink về nền kinh tế bạn đồng hành cho thấy giới trẻ Trung Quốc đã quen với cuộc sống trực tuyến khi họ chuyển sang sử dụng ứng dụng để đáp ứng các nhu cầu hàng ngày như thực phẩm, phương tiện đi lại và giao hàng tạp hóa.

Báo cáo được tiến hành trên cơ sở khảo sát 76.728 người sinh từ năm 1995 đến năm 2005, cho biết: "Giới trẻ Trung Quốc cũng có xu hướng tìm kiếm trực tuyến để tìm bạn đồng hành, bạn cùng tham gia các hoạt động hoặc những người có cùng sở thích với họ".

Ngăn chặn biến tướng

Nhưng có lo ngại rằng dịch vụ bạn đồng hành có thể bị lạm dụng ở Trung Quốc, nơi mại dâm là bất hợp pháp. Để ngăn chặn nguy cơ này, nhiều nền tảng đã có các biện pháp bảo vệ người cung cấp dịch vụ cũng như khách hàng của họ. Chẳng hạn trên Xianyu, một chợ đồ cũ có 500 triệu người dùng, những người tìm kiếm “pei ban jing ji” (nền kinh tế bạn đồng hành) sẽ được chuyển hướng đến một trang khuyến khích họ tìm đến các chuyên gia nếu họ cần ai đó lắng nghe hoặc yêu cầu dịch vụ tư vấn hình ảnh. Trang web cho biết: "Các dịch vụ bầu bạn tiềm ẩn những rủi ro nghiêm trọng về an toàn và để bảo vệ người tiêu dùng, Xianyu đã cấm các dịch vụ như vậy trên ứng dụng của mình".

Bên cạnh đó, sự xuất hiện của một ngành kinh tế quá mới lạ cũng kèm theo sự kỳ thị của xã hội đối với ngành này, vốn được coi là bình phong cho các dịch vụ tình dục. Điều này khiến nhiều người, bao gồm cả người sử dụng dịch vụ và người cung cấp dịch vụ chẳng hạn như cô Xiaoyun, người bạn đồng hành trong cuộc trò chuyện, từ chối cung cấp tên đầy đủ cho tờ The Straits Times.

Những người thuê bạn đồng hành để chơi game và trò chuyện có nhiều phản ứng trái chiều về dịch vụ này. Vào tháng 5.2023, anh He, 38 tuổi, đã thuê một người bạn chơi Honor Of Kings, một trò chơi trực tuyến phổ biến, vì tò mò. Nhà thiết kế đồ họa tự do, sống tại Bắc Kinh, đã trả khoảng 300 nhân dân tệ cho một buổi chơi game kéo dài hai giờ. “Tôi đã không tiếp tục sau khi dùng thử dịch vụ này vì tôi cảm thấy nó không khiến việc chơi game trở nên thú vị hơn đối với tôi”, anh nói.

Nhân viên bán hàng Yang, 32 tuổi, đến từ Bắc Kinh, cho biết anh đã nói chuyện với một "pei liao" ba lần - bất cứ khi nào anh bị mất ngủ - trong nửa năm qua. “Tôi thực sự thích nói chuyện với “người bạn đồng hành” của mình vì cô ấy là người lạ, hoàn toàn không biết gì về tôi hay cuộc sống của tôi", anh Yang, làm việc tại một tiệm làm tóc, cho biết. Anh nói rằng, việc tâm sự với người ta khiến anh dễ dàng chia sẻ các vấn đề của mình hơn. Anh chi khoảng 35 nhân dân tệ cho một cuộc trò chuyện kéo dài 30 phút. Anh Yang cho biết việc anh tìm đến “dịch vụ bạn trò chuyện” là cách anh trốn tránh thực tại và “trong khoảnh khắc ngắn ngủi đó, nó thực sự rất thú vị”.

"Tôi cảm thấy bớt cô đơn khi ở một thành phố xa lạ", anh Yang, quê ở Cáp Nhĩ Tân thuộc tỉnh Hắc Long Giang, một tỉnh cực bắc của Trung Quốc, cho biết. "Tôi thực sự thấy không có gì sai trái về dịch vụ này, tôi chắc chắn sẽ thường xuyên sử dụng dịch vụ", anh nói thêm.