Stablecoin - nhân tố mở rộng sự thống trị của đồng đô la Mỹ?

Trong khi chính quyền Tổng thống Donald Trump tìm cách tận dụng stablecoin thông qua khung pháp lý để tăng cường ảnh hưởng tiền tệ, các đồng tiền kỹ thuật số ngoài vòng kiểm soát vẫn tiếp tục lưu thông toàn cầu. Phản ứng quốc tế đối với stablecoin rất khác nhau: Liên minh châu Âu tìm cách bảo vệ chủ quyền tiền tệ, trong khi Singapore và Hong Kong (Trung Quốc) lại ủng hộ sự phát triển có kiểm soát. Trong một hệ thống tài chính toàn cầu ngày càng phân mảnh, stablecoin có thể trở thành động lực duy trì vai trò thống trị của đồng đô la Mỹ.

Khi stablecoin đang trở thành đồng đô la kỹ thuật số

Stablecoin là token kỹ thuật số được neo giá vào một tài sản khác, thường là tiền pháp định. Stablecoin neo giá vào đô la Mỹ, chủ yếu là USDT của Tether và tiếp theo là USDC của Circle, được hỗ trợ theo tỷ lệ 1-1 bằng đô la hoặc tài sản đô la thanh khoản và có thể quy đổi theo mệnh giá, ngay cả khi thỉnh thoảng giá trị của chúng chênh lệch đôi chút so với giá trị neo.

Chúng hoạt động như các loại tiền tệ tương đương gần như “tiền mặt kỹ thuật số”, có thể lập trình, chuyển nhượng và truy cập toàn cầu. Chúng đang được sử dụng rộng rãi để thanh toán các giao dịch tài sản tiền điện tử, hỗ trợ tài chính phi tập trung, tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển tiền quốc tế và và thậm chí trở thành lựa chọn thay thế cho đồng đô la tại một số nền kinh tế đang phát triển. Khả năng chuyển nhượng 24/7, thanh toán gần như tức thì và chi phí giao dịch thấp cũng khiến chúng trở nên hấp dẫn đối với giao dịch ngoại hối và thanh toán xuyên biên giới, đặc biệt là ở các thị trường có khả năng tiếp cận hạn chế với hệ thống ngân hàng Mỹ.

Thị trường 250 tỷ USD và những rủi ro tiềm ẩn

Hiện quy mô thị trường stablecoin đạt khoảng 250 tỷ USD, trong đó có tới 180 tỷ USD được bảo chứng bằng trái phiếu kho bạc Mỹ và các tài sản ngắn hạn. Cấu trúc này tương đồng với các quỹ thị trường tiền tệ của Mỹ, vốn cũng nắm giữ trái phiếu chính phủ.

Ưu điểm của stablecoin là bất kỳ ai có điện thoại thông minh đều có thể giao dịch bằng “USD số” mà không cần qua ngân hàng Mỹ. Điều này mở rộng ảnh hưởng toàn cầu của đồng bạc xanh, nhưng cũng đi kèm rủi ro.

Khác với quỹ thị trường tiền tệ được kiểm soát chặt chẽ và nằm trong khung chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), nhiều stablecoin, đặc biệt là USDT, lại hoạt động ngoài phạm vi quản lý trực tiếp của Mỹ. Chúng di chuyển trên các blockchain phi tập trung, được nắm giữ bởi người dùng ẩn danh và nhiều khi được bảo chứng bằng tài sản ngoài nước Mỹ.

Trường hợp USDC là ngoại lệ một phần, khi Circle chịu sự quản lý ở cấp bang với các quy định về dự trữ và minh bạch. Nhưng nhìn chung, tính tự chủ của các tổ chức phát hành stablecoin làm dấy lên lo ngại đối với việc truyền dẫn chính sách tiền tệ.

Trong tình huống khủng hoảng, việc rút vốn ồ ạt có thể dẫn đến bán tháo trái phiếu kho bạc Mỹ, gây bất ổn cho thị trường tài chính ngắn hạn và làm suy yếu công cụ chính sách của Fed.

Khung pháp lý mới của Mỹ: Đạo luật GENIUS

Nhận thức được những rủi ro trên, Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật GENIUS vào tháng 7/2025, dự kiến có hiệu lực từ đầu năm 2027.

Đạo luật này thiết lập khung quản lý thống nhất cho tất cả các stablecoin neo theo đồng đô la, yêu cầu mọi tổ chức phát hành, bao gồm cả các công ty nước ngoài, phải bảo chứng 100% bằng trái phiếu kho bạc ngắn hạn hoặc tiền mặt, đồng thời công bố báo cáo dự trữ hàng tháng.

Động thái này cho thấy Washington coi stablecoin không chỉ là công cụ tài chính, mà còn là đòn bẩy chiến lược nhằm duy trì ảnh hưởng toàn cầu của đồng USD. Nếu thành công, stablecoin “chuẩn Mỹ” sẽ được chấp nhận rộng rãi, củng cố vị thế của USD như đồng tiền dự trữ số một thế giới.

Tuy nhiên, các stablecoin phi pháp lý vẫn sẽ tiếp tục tồn tại và lưu thông qua ví cá nhân, nền tảng ngang hàng (P2P) hay các mạng lưới OTC - vượt ngoài tầm với trực tiếp của nhà chức trách Mỹ.

Châu Âu phòng thủ, châu Á cởi mở

Phản ứng của quốc tế trước stablecoin có sự khác biệt rõ rệt. Liên minh châu Âu (EU) áp dụng khung MiCA (Markets in Crypto-Assets), coi các stablecoin không neo theo đồng euro là mối đe dọa đối với chủ quyền tiền tệ, và hạn chế lưu hành trong khối.

Ngược lại, Singapore và Hong Kong chọn cách tiếp cận cởi mở hơn. Cả hai đã ban hành cơ chế cấp phép, nhấn mạnh đến yêu cầu về chất lượng dự trữ, minh bạch và tuân thủ AML/KYC, đồng thời khuyến khích đổi mới. Cụ thể, Singapore trước mắt tập trung vào stablecoin neo theo các đồng tiền G10 và đô la Singapore. Trong khi đó, Hong Kong áp dụng quy định cho tất cả các stablecoin neo theo một đồng tiền pháp định.

Việc Mỹ triển khai đạo luật GENIUS có thể gián tiếp ảnh hưởng tới chính sách của các nước châu Á. Singapore và Hồng Kông nhiều khả năng sẽ điều chỉnh theo chuẩn Mỹ để hỗ trợ việc sử dụng xuyên biên giới của các stablecoin tuân thủ quy, điều này càng củng cố thêm sức mạnh của đồng đô la.

Trung Quốc thay đổi cách tiếp cận chiến lược

Mới đây, Chính phủ Trung Quốc đang cân nhắc việc cho phép sử dụng một loại stablecoin (đồng tiền ổn định) được neo giá bằng đồng Nhân dân tệ, đánh dấu bước chuyển đáng kể trong quan điểm của nước này đối với tài sản kỹ thuật số với mục tiêu không để Nhân dân tệ (NDT) bị tụt hậu trong cuộc đua tiền tệ kỹ thuật số.

Chính phủ Trung Quốc sẽ xem xét và phê duyệt lộ trình cho phép các tổ chức phát hành stablecoin vào cuối tháng này. Lộ trình này sẽ đặt ra các định hướng cụ thể nhằm gia tăng việc sử dụng đồng NDT trên thị trường quốc tế, bao gồm cả việc bắt kịp với các bước tiến trong lĩnh vực stablecoin tại Mỹ.

Theo nguồn tin tiết lộ với Reuters: “Kế hoạch dự kiến bao gồm các mục tiêu xác định rõ vai trò và trách nhiệm của các cơ quan quản lý trong nước, đồng thời đưa ra các nguyên tắc kiểm soát rủi ro nhằm bảo đảm tính ổn định tài chính".

Một nguồn tin khác cho biết, các nhà lãnh đạo cấp cao nhất của Trung Quốc dự kiến sẽ họp để thảo luận về việc này sớm nhất vào cuối tháng 8, trong đó tập trung bàn thảo về việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ và stablecoin.

Nếu được thông qua, đây sẽ là lần đầu tiên Trung Quốc chính thức hỗ trợ triển khai stablecoin nội tệ. Trước đó, nước này đã cấm giao dịch và khai thác tiền điện tử vào năm 2021 do lo ngại về các rủi ro đối với hệ thống tài chính. Việc chuyển hướng sang thử nghiệm stablecoin phản ánh sự thay đổi trong cách tiếp cận, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu ngày càng số hóa.

Stablecoin sẽ củng cố hay phân mảnh quyền lực tiền tệ?

Stablecoin neo theo đô la Mỹ không chỉ là “phiên bản số” của tiền mặt, mà còn đang mở ra kênh mới cho tài chính xuyên biên giới, đồng thời thách thức các mô hình quản lý hiện hành. Tương lai có thể chứng kiến hai kịch bản: Một hệ sinh thái stablecoin đa tiền tệ, phân mảnh hoặc sự thống trị của đồng đô la được củng cố mạnh mẽ hơn.

Dù theo hướng nào, stablecoin đã trở thành điểm giao thoa giữa đổi mới công nghệ và chủ quyền tiền tệ. Chúng mang lại hiệu quả và mở rộng tài chính toàn diện, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nguy cơ gia tăng biến động trên thị trường toàn cầu. Cán cân cuối cùng giữa sự thống trị của đồng đô la và một trật tự tài chính phân mảnh vẫn còn bỏ ngỏ.