Siết chặt kiểm soát, quyết liệt chống khai thác IUU

Các địa phương tích cực chống khai thác IUU

Trước yêu cầu khẩn trương gỡ bỏ "thẻ vàng" từ Ủy ban châu Âu (EC), nhiều địa phương ven biển trên cả nước đang nỗ lực thực hiện đồng bộ các giải pháp chống khai thác IUU . Những hành động quyết liệt bước đầu đã mang lại kết quả tích cực.

Từ đầu năm 2025 đến nay, Quảng Ninh liên tục tổ chức các đợt cao điểm kiểm tra, kiểm soát và xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác thủy sản trên vùng biển thuộc địa bàn. Riêng trong tháng 4 và 5, lực lượng chức năng đã phát hiện tới 212 vụ vi phạm, xử phạt trên 2 tỷ đồng - tăng 40 vụ và 286 triệu đồng tiền phạt so với quý I.

Từ ngày 26/5 đến 15/6, địa phương tiếp tục phối hợp liên ngành tổ chức tuần tra trên diện rộng tại vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long - những khu vực có hoạt động khai thác sôi động nhất; từ nay đến hết tháng 9, các đợt cao điểm kiểm soát sẽ được duy trì liên tục, đặc biệt tại vùng ven bờ, khu bảo tồn và các vùng cấm khai thác có thời hạn.

Đáng chú ý, Quảng Ninh đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong giám sát tàu cá như flycam và hệ thống giám sát hành trình (VMS). Mục tiêu là bảo đảm 100% tàu hoạt động trên biển được kết nối, cập cảng và bốc dỡ đúng quy định, qua đó nâng cao tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc sản phẩm thủy sản.

Xác định rõ nhiệm vụ then chốt trong lộ trình gỡ “thẻ vàng”, tỉnh Nghệ An đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng hỗ trợ ngư dân, từ kinh phí lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, thuê bao định kỳ đến trợ cấp nhiên liệu cho tàu khai thác vùng khơi.

Đến nay, 100% tàu cá loại “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép) đã được đưa vào quản lý, hoàn tất đăng ký, cập nhật lên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia. Tỷ lệ lắp thiết bị giám sát hành trình đạt 99,43%; đăng kiểm tàu đạt 94,8%; giấy phép khai thác và chứng nhận an toàn thực phẩm lần lượt đạt 95,66% và 93,3%.

Thời gian tới, tỉnh tiếp tục huy động nguồn lực để điều tra, xác minh và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm liên quan đến thiết bị VMS; đồng thời, danh sách tàu có nguy cơ vi phạm IUU sẽ được lập và cập nhật hàng tuần, bảo đảm kiểm soát chặt chẽ và phân công rõ ràng trách nhiệm quản lý từng tàu.

Tại Quảng Ngãi, công tác chống khai thác IUU được triển khai đồng bộ trên nhiều mặt trận, từ tuyên truyền, quản lý đội tàu đến kiểm soát tại cảng và xử lý các vi phạm nghiêm trọng; tỉnh đặc biệt chú trọng ngăn chặn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, xử lý việc tắt thiết bị giám sát hành trình và siết chặt truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Địa phương đang triển khai đồng bộ hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT), nhằm bảo đảm mọi lô hàng thủy sản xuất khẩu đều hợp pháp, truy xuất được nguồn gốc; việc tăng cường kiểm tra tại cảng cá, nhà máy chế biến và cả các container thủy sản nhập khẩu cũng được đặt ra như một yêu cầu bắt buộc.

Chuẩn bị kỹ lưỡng cho đợt thanh tra lần thứ 5 của EC

Ủy ban châu Âu đã thông báo lùi thời gian thanh tra lần thứ 5 do một số khuyến nghị chưa được Việt Nam thực hiện đầy đủ. Theo Tổng vụ các vấn đề về Biển và Hải sản (DG-MARE), Việt Nam cần gửi báo cáo tiến độ khắc phục trước ngày 15/9/2025; nếu kết quả tích cực, đoàn EC sẽ sang kiểm tra thực địa vào tháng 10/2025.

Để chuẩn bị cho đợt thanh tra này, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đang tập trung triển khai nhiều nhiệm vụ trọng tâm, từ hoàn tất định danh tàu cá trên VNeID, đồng bộ dữ liệu với VNFishbase và VMS, đến cập nhật đầy đủ thông tin chủ tàu và siết chặt việc chuyển nhượng tàu cá; những tàu không đủ điều kiện hoạt động sau ngày 31/12/2024 sẽ bị giải bản (chuyển sang nghề khác) đồng thời có chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề phù hợp.

Lực lượng kiểm ngư sẽ tăng cường tuần tra, đặc biệt ở các vùng biển nhạy cảm, lập danh sách và theo dõi sát các tàu có nguy cơ cao vi phạm IUU. Các hành vi như ngắt thiết bị VMS, vượt ranh giới, xâm phạm vùng biển nước ngoài sẽ bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về chống khai thác IUU mới đây, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: "Bằng mọi biện pháp, phải giảm tối đa tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Vi phạm phải được xử lý nghiêm, không có ngoại lệ".

Thứ trưởng yêu cầu các địa phương rà soát kỹ lưỡng và quản lý chặt chẽ đội tàu. 100% tàu khai thác trên biển phải đáp ứng đủ điều kiện như có thiết bị giám sát hành trình, ghi nhật ký khai thác, duy trì kết nối tín hiệu cả khi không ra khơi. Việc xác nhận nguồn gốc thủy sản phải được thực hiện ngay tại cảng, minh bạch và đúng quy định.

Đây là thời điểm mang tính quyết định. Nếu Việt Nam thực hiện quyết liệt và đồng bộ các giải pháp, cơ hội gỡ bỏ “thẻ vàng” IUU - từ đó mở rộng thị trường xuất khẩu thủy sản sang châu Âu và các nước phát triển, sẽ trở thành hiện thực trong thời gian tới.