Rõ tiêu chí để tránh “lợi ích nhóm”

Theo ĐBQH Trần Văn Lâm (Bắc Giang), hệ thống pháp luật bộc lộ những hạn chế, bất cập, song không thể sửa một lúc tất cả các hạn chế, bất cập này; việc sửa đổi cũng cần có thời gian.

Do đó, việc đưa ra một cơ chế để giải quyết tức thời các điểm nghẽn mang tính cấp bách là cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang muốn mở ra những điều kiện để tăng tốc, bứt phá trong năm nay và những năm tiếp theo.

“Tôi đồng tình, ủng hộ Quốc hội ban hành Nghị quyết này”, đại biểu Trần Văn Lâm phát biểu.

Tuy vậy, theo đại biểu, sẽ phát sinh vấn đề. Đó là, Nghị quyết của Chính phủ (để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội - PV) từ khi ban hành cho đến khi sửa luật có khi chỉ 3 – 4 tháng, nhưng nghị quyết lại chứa đựng các quy phạm pháp luật có thể tác động đến những vấn đề, những sự việc mà hậu quả của nó sẽ kéo dài.

Ví dụ, quyết định một chủ trương để áp dụng với 1 dự án, song dự án đó không phải chỉ có 3 – 4 tháng mới kết thúc, mà kéo dài 10 – 20 năm, thậm chí tới 99 năm. “Nếu như Chính phủ ra nghị quyết để làm khác luật, sau đó được Quốc hội chấp thuận sửa luật thì sẽ không có vấn đề gì. Song, trong trường hợp Quốc hội không đồng tình sửa luật thì hậu quả đó sẽ kéo dài đến nhiều chục năm sau thì giải quyết thế nào?”, đại biểu Trần Văn Lâm đặt câu hỏi.

Dự thảo Nghị quyết quy định: “Người đứng đầu cơ quan, đơn vị, người tham gia xây dựng Nghị quyết này và tham gia xác định, xử lý các khó khăn, vướng mắc theo quy định tại Nghị quyết này được xem xét loại trừ, miễn trách nhiệm trong trường hợp đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, quy định liên quan và không vụ lợi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhưng vẫn để xảy ra thiệt hại”.

Đại biểu Trần Văn Lâm đặt câu hỏi: “Liệu điều này có bảo đảm thực sự an toàn để không xảy ra hậu quả kéo dài như vậy hay không?”.

Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, có cơ chế, giải pháp ngăn ngừa tình trạng này, “không phải để xảy ra việc làm trái luật được quyết, sau đó hậu quả kéo dài tới mấy chục năm sau”.

Chia sẻ với ý kiến trên, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) bổ sung, dự thảo Nghị quyết xác định miễn trừ trách nhiệm trong trường hợp đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, quy định liên quan và không vụ lợi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhưng vẫn để xảy ra thiệt hại.

"Trách nhiệm của Chính phủ là phải thận trọng, khách quan, cụ thể, bởi không khéo luật quy định như này mà anh làm khác có nguyên nhân từ lợi ích nhóm. Do đó, về tiêu chí xác định để sửa luật, cơ bản, cốt lõi là Bộ Tư pháp phải thẩm định cho cụ thể, để tránh lợi ích nhóm”, đại biểu Phạm Văn Hòa đề nghị.

Tán thành với ý kiến trên, ĐBQH Trần Văn Tuấn (Bắc Giang) cũng cho rằng, cần làm rõ tiêu chí như thế nào để xác định văn bản quy phạm pháp luật nào đang có khó khăn, vướng mắc làm cơ sở cho Chính phủ, các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật để sửa đổi, bổ sung quy định có liên quan, cũng như làm cơ sở để hội đồng thẩm định tiến hành thẩm định cho chặt chẽ, khách quan. “Điều này thực sự cần thiết”, đại biểu nhấn mạnh.

Cũng theo đại biểu Trần Văn Tuấn, Nghị quyết này nếu được Quốc hội thông qua sẽ có hiệu lực chưa đầy 2 năm. Thực hiện Nghị quyết này, sẽ có những văn bản quy phạm pháp luật được ban hành để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong các quy định pháp luật, nhưng sau đó có thể chính nó lại gây khó khăn, vướng mắc thì hậu quả xử lý thế nào?

“Chúng ta cần lường trước vấn đề này có thể xảy ra và có giải pháp để xử lý bảo đảm chặt chẽ. Đây cũng chính là kiểm soát quyền lực khi thực hiện Nghị quyết này”, đại biểu Trần Văn Tuấn đề nghị.

Về nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc, đại biểu Phạm Văn Hòa lưu ý, phải bảo đảm tính hợp pháp, hợp hiến, thống nhất các bộ luật với nhau. Điều này đặt ra trách nhiệm cho cơ quan thẩm định, bảo đảm việc thẩm định khách quan, công tâm để bảo đảm nguyên tắc xử lý trong thời điểm này cho phù hợp.