Quyền trẻ em

Trong một tiết học nhằm giúp các con tìm hiểu về quê hương, đất nước của nhau, con tôi đã nhận được câu hỏi rằng, Việt Nam đã ký vào công ước quyền trẻ em hay chưa, trẻ em có được đến trường, có được quan tâm hay không?

Tất nhiên câu trả lời của con tôi là “Có”.

Thế nhưng hàng ngày, đọc những tin tức, câu chuyện đau lòng ngay trong môi trường giáo dục ở ta, mà gần đây nhất là chuyện cô giáo bắt học sinh súc miệng bằng nước giặt giẻ lau bảng, lại càng thấy day dứt về 3 chữ đó: Quyền trẻ em.

Thử đem chuyện đó ra hỏi con, rằng nếu trong trường hợp đó, con sẽ làm gì, thì con bảo, con sẽ từ chối không uống. Vì con thấy như thế là quá độc ác, không ai có thể súc miệng bằng nước bẩn như thế được. Mẹ hỏi tiếp, nếu giả như cô dọa dẫm, bảo sẽ mách với ba mẹ rằng ở lớp con hư? Con trả lời không chần chừ: “Ôi, con thà bị ba mẹ mắng, còn hơn phải súc miệng bằng nước bẩn! Nếu cô phạt con như thế, thì lúc về nhà con sẽ nói với ba mẹ, và hôm sau đi học, con sẽ nói với hiệu trưởng để nhắc nhở nghiêm khắc cô giáo...”.

Sống ở nước ngoài từ bé, may mắn của con tôi là được lớn lên trong môi trường trẻ con được lắng nghe, được quan tâm, bảo vệ và tôn trọng. Vì thế, các cháu không ngại ngần thể hiện quan điểm, tiếng nói của mình. Trẻ em cũng ít khi phải chịu sự áp đặt vô lý từ người lớn nên dễ dàng phản ứng, không chấp nhận những hành động bất thường. Kể cả ở nhà cũng vậy, ba mẹ hiếm khi đem quyền làm cha mẹ để ép con làm việc nọ việc kia, chỉ đưa ra các lựa chọn, phân tích thiệt hơn, rồi cho con quyết định.

 Một người bạn của tôi, vốn hoạt động tích cực trong các vấn đề liên quan đến trẻ em, đã đưa ra lời khuyên rằng: Trong khi chúng ta chưa thể điều chỉnh được cô giáo, môi trường giáo dục hay xã hội, thì chúng ta hãy bắt đầu thay đổi từ trong gia đình. Bố mẹ hãy dạy cho con cách nêu quan điểm, khả năng tự vệ, cũng như phép tắc ứng xử phù hợp trong các môi trường. Từ đó, con trẻ sẽ biết cách từ chối khi bị ai đó yêu cầu làm những việc không đúng.

Tôi khá băn khoăn về lời khuyên này, vì xã hội, văn hóa Việt Nam nhìn chung còn nặng tính áp đặt, thường bắt trẻ con nhất nhất nghe lời người lớn. Nhất là đối với trẻ, thầy cô thường có những uy quyền nhất định khiến các con răm rắp nghe. Thậm chí, nhiều bố mẹ ở nhà không chỉ bảo được con, còn nói với cô rằng “trăm sự nhờ cô”...

Để cải thiện tình hình, vì thế cần thay đổi toàn diện, từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, từ trong ra ngoài. Trước khi mong chờ những chuyển biến tích cực từ bên ngoài thì ngay chính trong gia đình, bố mẹ phải thay đổi trước đã, đừng làm những ông bố bà mẹ áp đặt, mà hãy là những ông bố, bà mẹ biết lắng nghe, biết tôn trọng quan điểm, ý kiến và tiếng nói của con trẻ trong nhà...