Xã La Hiên, Thái Nguyên: Ánh sáng từ lớp học xóa mù chữ ở xóm Mỏ Chì
Khi màn đêm buông xuống triền núi, ở nhà văn hóa xóm Mỏ Chì (xã La Hiên, Thái Nguyên), lớp học xóa mù chữ lại rộn ràng, ngân vang bởi tiếng phát âm từng con chữ của bà con dân tộc Mông nơi đây.
Núi cao nơi con chữ không đến dễ dàng
Xóm Mỏ Chì, xã La Hiên nằm trên vùng cao trung du miền núi, nơi địa hình dốc cao, chia cắt, giao thông đi lại khó khăn. Cả xóm chủ yếu là đồng bào dân tộc Mông, sinh sống trên những sườn đồi đá, cuộc sống còn nhiều thiếu thốn; việc học chữ đối với người lớn trở thành khát vọng lớn hơn bao giờ hết. Tháng 12/2024, lớp xóa mù chữ “không tuổi” được Trường Tiểu học Cúc Đường phối hợp với chính quyền địa phương mở tại nhà văn hóa xóm đã trở thành ánh sáng hy vọng, khơi dậy khát vọng con chữ, thay đổi cuộc sống cho người dân nơi đây.
Những bàn tay chai sần chỉ quen với việc làm nương rẫy nay lại cầm bút tô từng nét chữ thẳng hàng. Dù bước đầu học chữ còn nhiều bỡ ngỡ nhưng ai cũng phấn khởi, miệt mài bởi bà con mong muốn biết đọc chữ, có kiến thức để phát triển kinh tế, sớm thoát nghèo...
Xóm nhỏ nằm sâu trong vùng núi cao của xã La Hiên, đường sá quanh co, dốc đá, việc đi lại rất bất tiện. Nhiều gia đình lao động chính sống bằng việc lên nương, làm rẫy ban ngày, tối mới có thể gác cuốc để đến lớp. Thậm chí, có học viên phải đi bộ hàng cây số trong đêm, vượt đường mưa trơn trượt mới đến được lớp học.
Bên cạnh đó, đối với người dân Mỏ Chì, miếng cơm manh áo vẫn là ưu tiên hàng đầu. Mỗi ngày lên nương, xuống rẫy là kế sinh nhai của phần lớn hộ dân nơi đây. Họ không dễ dàng gác lại công việc để đều đặn tới lớp, bởi chỉ một buổi bỏ việc cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của cả gia đình. Điều này tạo ra áp lực không nhỏ đối với công tác duy trì và phát triển lớp học xóa mù chữ.
Khát vọng con chữ của những học viên đặc biệt
Lớp xóa mù chữ tại Mỏ Chì có 18 học viên, hầu hết là người Mông. Dù đã bước qua lứa tuổi cắp sách đến trường từ lâu, họ vẫn lựa chọn bắt đầu lại, kiên trì ngồi bên trang vở, bởi ai cũng mang trong mình mong mỏi được biết đọc, biết viết, và quan trọng hơn là mở ra cơ hội mới trong cuộc sống.
Chị Hồng Thị Hài (sinh năm 2001), người mẹ trẻ có bốn con nhỏ. Trước đây, do nhà nghèo cuộc sống muôn vàn khó khăn khiến chị phải sớm rời ghế nhà trường khi chưa kịp thuộc hết bảng chữ cái, rồi lại lấy chồng sớm, đông con nên càng không có cơ hội đến lớp. Khi biết về lớp xóa mù chữ do Trường Tiểu học Cúc Đường tổ chức tại xóm, chị đăng ký ngay. Với chị, con chữ không chỉ là khả năng đọc - viết, mà còn là công cụ sống: “Em muốn biết đọc, biết viết để còn đi công ty, ký tên, ghi chép, không phải nhờ người khác nữa. Giờ không biết chữ khổ lắm, đi đâu cũng sợ.”
Mỗi buổi lên lớp, chị Hài lại đưa các con theo cùng. Những đứa trẻ ngồi nép bên mẹ, còn chị cẩn trọng nắn từng nét chữ đầu đời. Hình ảnh giản dị mà xúc động ấy không chỉ làm ấm góc lớp vùng cao, mà còn trở thành minh chứng lay động về sức mạnh của tri thức và khát vọng chinh phục con chữ của bà con đồng bào vùng cao.
Bên cạnh chị Hài, anh Dương Văn Khìn (sinh năm 1985) cũng là một học viên siêng năng của lớp. Ban ngày anh đi làm thuê, tối về vội ăn bữa cơm rồi đến lớp. Anh chia sẻ: “Có hôm đi làm về muộn, mệt lắm, nhưng vẫn cố đi học. Không biết chữ thiệt thòi lắm, đi mua bán không tính được, phải nhờ người khác ghi hộ. Giờ mình quyết tâm học cho biết chữ để tự tin hơn.”
Người đứng lớp ở đây là cô Hoàng Thị Bích Huệ, giáo viên Trường Tiểu học Cúc Đường. Cô Huệ không chỉ truyền dạy con chữ mà còn đóng vai trò người vận động, người thuyết phục. Cô chia sẻ: một trong những khó khăn lớn nhất là việc học viên ở đây không thể đi học đều vì bận mưu sinh, nhiều người nói rằng “không có tiền đổ xăng”, nhiều người học xong giai đoạn đầu rồi bỏ dở để đi làm công nhân. Cô và nhà trường hiểu rõ thách thức đó, nên ngoài giờ dạy, cô thường phối hợp cùng Trưởng xóm và các đoàn thể đến tận nhà vận động, thuyết phục tìm cách giúp đỡ để học viên tiếp tục tham gia lớp học.
“Chúng tôi vừa dạy chữ, vừa trò chuyện, chia sẻ chuyện đời thường, các tấm gương thay đổi cuộc sống sau khi biết chữ từ đó khơi dậy động lực, khát vọng học tập cho mỗi học viên, đặc biệt là học viên lớn tuổi. Dạy người lớn không thể cứng nhắc, mà phải mềm mại, gần gũi, thông qua đa dạng các phương thức giúp học viên dễ dàng tiếp thu hơn,” cô Huệ tâm sự.
Đổi thay từ con chữ
Sau gần một năm hoạt động, lớp xóa mù chữ ở xóm Mỏ Chì đã mang lại những đổi thay rõ nét. Nhiều học viên giờ đây đã biết đọc báo, viết tên mình, thậm chí có thể ký hồ sơ vay vốn điều từng là rào cản lớn khi họ không biết chữ để tự ký tên.
Chị Hài cười tươi khoe: “Trước đây đi chợ, người ta ghi sổ nợ mà em chẳng biết họ ghi gì. Giờ thì em tự ghi, tự đọc được rồi. Cảm giác vui lắm!”.
Không chỉ giúp người dân biết chữ, lớp học còn mở ra cánh cửa mới trong tư duy. Nhiều học viên hiểu rằng học không chỉ là việc của trẻ con, mà là cơ hội để tự thay đổi chính mình. Nhiều học viên sau khi hoàn thành khóa học đã tự tin hơn trong cuộc sống mạnh dạn đi làm xa, xin việc trong các khu công nghiệp, có thêm thu nhập cuộc sống dần ổn định hơn.
Những lớp học nhỏ như ở xóm Mỏ Chì đang âm thầm thay đổi vùng đất La Hiên. Giữa muôn vàn khó khăn, lớp học được duy trì đã góp phần giúp những người nông dân nghèo dần thay đổi, họ sống một cuộc đời ý nghĩa hơn, tốt đẹp hơn, từng bước vươn lên thoát nghèo.