Mở nút thắt trong tổ chức thi hành chính sách đất đai

Theo đề xuất, bảng giá đất sẽ được dùng để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích hoặc công nhận quyền sử dụng đất.

Bảng giá đất cũng là căn cứ xác định giá khởi điểm đấu giá quyền sử dụng đất; tính các loại thuế, phí, lệ phí liên quan đến đất đai; xử phạt vi phạm hành chính; tính giá trị quyền sử dụng đất khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước; cũng như thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất.

Đặc biệt, bảng giá đất cùng hệ số điều chỉnh giá đất sẽ là cơ sở để tính tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất.

Thay đổi này xuất phát từ các vướng mắc kéo dài trong công tác định giá đất. Giá đất cụ thể theo quy định hiện hành phản ánh sát hơn với thị trường và bảo đảm việc tính đúng, tính đủ nghĩa vụ tài chính, qua đó góp phần giảm khiếu nại khi thu hồi đất. Tuy vậy, việc định giá đất cụ thể lại phụ thuộc mạnh vào biến động thị trường. Khi giá đất liên tục tăng, giảm đột ngột, việc điều chỉnh thường xuyên khiến nhà nước khó giữ vai trò ổn định và dẫn dắt thị trường.

Ở nhiều địa phương, việc định giá đất cụ thể còn gặp khó do dữ liệu thị trường chưa đầy đủ, cơ sở dữ liệu đất đai thiếu liên thông, thiếu đồng bộ. Lựa chọn đơn vị tư vấn đủ năng lực cũng mất nhiều thời gian, trong khi quy trình định giá gồm nhiều bước. Những yếu tố này khiến việc xác định giá đất cụ thể bị chậm tiến độ, ảnh hưởng trực tiếp đến giải phóng mặt bằng, thủ tục đầu tư và môi trường kinh doanh.

Việc áp dụng bảng giá đất được kỳ vọng tháo gỡ những vướng mắc nêu trên. Theo Chính phủ, bảng giá đất thể hiện quan điểm nhà nước là đại diện chủ sở hữu đất đai, sử dụng công cụ giá để định hướng, điều tiết thị trường, bình ổn tâm lý và thúc đẩy sản xuất kinh doanh. Bảng giá đất công khai, minh bạch và dễ tính toán hơn, giúp rút ngắn thời gian xác định nghĩa vụ tài chính, đưa đất đai vào sử dụng sớm hơn, hạn chế lãng phí và giảm chi phí thuê tư vấn.

Trong công tác bồi thường, việc áp dụng bảng giá đất bảo đảm thống nhất với quy định tính tiền sử dụng đất tại nơi tái định cư, đồng thời đơn giản hóa quy trình. Khi tiến độ bồi thường được rút ngắn, các dự án đầu tư, đặc biệt là hạ tầng công cộng, sẽ có điều kiện triển khai nhanh hơn.

Tác động đối với doanh nghiệp cũng được đánh giá tích cực. Tiền sử dụng đất và tiền thuê đất là khoản chi phí lớn, thường tác động mạnh đến quyết định đầu tư. Khi bảng giá đất trở thành cơ sở ổn định và dễ dự báo, doanh nghiệp sẽ chủ động hơn trong lập kế hoạch tài chính và đầu tư dài hạn.

Có thể thấy, dự thảo Nghị quyết là bước chuyển mang tính hệ thống, nhưng khả năng thành công phụ thuộc vào cách thức tổ chức thực thi. Ví dụ, với người có đất bị thu hồi, mức bồi thường theo bảng giá đất có thể tạo tâm lý lo ngại. Vì vậy, ngoài các chính sách hỗ trợ bổ sung, điều quan trọng hơn là bảo đảm họ có khả năng tái lập cuộc sống sau thu hồi đất. Bồi thường thỏa đáng và kịp thời không chỉ giảm căng thẳng khiếu nại mà còn tạo đồng thuận xã hội - yếu tố quyết định để các dự án trọng điểm không phải “đứng bánh” vì thiếu mặt bằng.

Đối với doanh nghiệp, bảng giá đất chỉ phát huy vai trò khi được ban hành ổn định, có lộ trình điều chỉnh rõ ràng, tránh biến động bất ngờ. Chi phí đất đai càng minh bạch và dễ dự báo, môi trường đầu tư càng thuận lợi.

Nhìn tổng thể, dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai đang đi đúng hướng khi nỗ lực hài hòa ba mục tiêu: bảo vệ quyền lợi người dân, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Đó cũng là nền tảng để chính sách đất đai đi vào cuộc sống, tạo động lực phát triển bền vững trong giai đoạn mới.

Hà Lan