Vụ Dân nguyện và Giám sát, Văn phòng Quốc hội: Đổi mới tư duy trong thực thi công vụ, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới

Đổi mới nhận thức, tư duy trở nên tất yếu và cấp bách

Trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, toàn hệ thống chính trị thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy với quyết tâm cao nhất, nhằm đưa đất nước vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển mạnh mẽ của dân tộc.

Cùng với đó, nền hành chính, công vụ đặt ra yêu cầu ngày càng cao về chuyển đổi số toàn diện, minh bạch, công khai và hiệu quả, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ. Những yêu cầu này đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức phải thích ứng nhanh chóng, nâng cao năng lực và tư duy thực thi công vụ.

Trong tình hình đó, vai trò tham mưu của công chức Vụ Dân nguyện và Giám sát được thể hiện rõ qua các nhiệm vụ chiến lược như: đề xuất chính sách và hoàn thiện thể chế; tham mưu xây dựng kế hoạch và nội dung giám sát; tham mưu tổ chức các hoạt động giám sát; tổng hợp kết quả và theo dõi việc thực hiện kiến nghị sau giám sát; tiếp nhận, phân loại và xử lý kiến nghị của cử tri; tổ chức hoạt động tiếp công dân của Quốc hội; theo dõi, đôn đốc việc giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Đây là những nhiệm vụ có tầm quan trọng đặc biệt, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển của Ủy ban Dân nguyện và Giám sát nói riêng và Quốc hội nói chung.

Chính vì vậy, yêu cầu đổi mới nhận thức, tư duy trong thực hiện nhiệm vụ trở nên tất yếu và cấp bách. Mỗi công chức cần xác định rõ nội dung đổi mới tư duy trong thực thi công vụ, chuẩn bị tâm thế vững vàng để triển khai hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ trong điều kiện tình hình mới, hướng tới một nền lập pháp dân chủ, minh bạch, hiệu quả.

Chuyển đổi tư duy từ “quản lý” sang “phục vụ”

Các yêu cầu đổi mới cần tập trung vào một số nội dung cụ thể sau:

Một là, tư duy phục vụ thay cho tư duy quản lý.

Mặc dù nội dung này không mới, nhưng việc thực hiện vẫn chưa thực sự triệt để trong thời gian qua. Chuyển đổi từ tư duy quản lý sang tư duy phục vụ trong công tác dân nguyện và giám sát không chỉ là một sự thay đổi mang tính kỹ thuật mà còn là bước chuyển căn bản, tất yếu, phản ánh tinh thần dân chủ, lấy người dân làm trung tâm. Thay vì xem người dân là đối tượng quản lý, cần coi họ là “khách hàng”, là chủ thể cần được lắng nghe, hỗ trợ và bảo đảm quyền lợi chính đáng.

Với tư duy phục vụ, hoạt động tiếp dân, lắng nghe, xử lý kiến nghị không chỉ là trách nhiệm mà còn là một dịch vụ công vụ hướng tới chất lượng và sự hài lòng của người dân. Thay vì tiếp nhận kiến nghị một cách hình thức, tư duy phục vụ thúc đẩy tinh thần chủ động, cầu thị, tạo niềm tin từ phía nhân dân.

Trong công tác giám sát, giám sát không chỉ đơn thuần nhằm phát hiện vi phạm và xác định trách nhiệm, mà quan trọng hơn là bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân, thúc đẩy công bằng và liêm chính trong thực thi công vụ. Tư duy phục vụ giúp chuyển hóa hoạt động giám sát thành một quá trình hỗ trợ, kiến tạo giải pháp, nâng cao hiệu quả thực thi chính sách.

Việc chuyển đổi tư duy từ “quản lý” sang “phục vụ” là hướng đi đúng đắn, phù hợp với yêu cầu đổi mới hệ thống chính trị, bảo đảm công tác dân nguyện và giám sát ngày càng thực chất, góp phần xây dựng nền hành chính liêm chính, hiện đại và gần dân.

Hai là, tư duy chủ động, sáng tạo thay cho tư duy thụ động, chờ đợi.

Trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt khi quá trình sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy đã được triển khai, nhiều nội dung và vấn đề mới có thể phát sinh trong công tác dân nguyện và giám sát. Điều này đòi hỏi công chức thuộc Vụ Dân nguyện và Giám sát phải chủ động hơn trong việc đề xuất các giải pháp, nhiệm vụ mới nhằm kịp thời xử lý những vấn đề đặt ra. Đồng thời, cần nâng cao tinh thần tự giác, chủ động trong tiếp nhận và triển khai nhiệm vụ, không thụ động chờ lãnh đạo giao việc hay phân công mới bắt đầu thực hiện.

Trước mắt, Vụ Dân nguyện và Giám sát xác định tập trung tham mưu Đảng ủy, Thường trực Ủy ban triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, thích ứng với yêu cầu mới của tình hình.

Trong công tác dân nguyện: Tăng cường tiếp nhận, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân: tham mưu xây dựng quy trình phân loại, xử lý đơn thư khoa học, tránh trùng lắp, chồng chéo. Ưu tiên xử lý đơn thư có tính chất cấp bách, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân;

Đổi mới hoạt động tiếp công dân của đại biểu dân cử: Đề xuất tổ chức định kỳ các buổi tiếp dân theo chuyên đề, khu vực, nhóm đối tượng yếu thế. Ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả tiếp công dân trực tuyến;

Nâng cao hiệu quả tổng hợp kiến nghị của cử tri: Tham mưu xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu kiến nghị cử tri. Phân tích, dự báo những vấn đề nổi cộm để báo cáo, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền giải quyết kịp thời.

Trong công tác giám sát: Tập trung vào giám sát những vấn đề bức xúc, thiết thực với đời sống người dân, như môi
trường, an sinh xã hội, phòng, chống tham nhũng, cải cách hành chính, y tế, giáo dục... Tham mưu chọn đúng nội dung, đúng thời điểm giám sát.

Nâng cao hiệu quả giám sát việc thực hiện kiến nghị của cử tri và giải quyết khiếu nại, tố cáo: Theo dõi, đôn đốc các cơ quan chức năng thực hiện kiến nghị sau giám sát. Tham mưu tổ chức các đoàn giám sát chuyên đề theo lĩnh vực, khu vực địa lý cụ thể.

Đổi mới phương pháp giám sát, tăng tính phản biện và thực chất: Đề xuất sử dụng công cụ đánh giá độc lập, lấy ý kiến người dân và chuyên gia. Kết hợp giám sát trực tiếp và giám sát qua tài liệu, dữ liệu số.

Ba là, tư duy chuyển đổi số thay cho tư duy truyền thống.

Trong kỷ nguyên số, việc cập nhật, lưu trữ, xử lý dữ liệu trong công tác dân nguyện và giám sát bằng công nghệ là xu thế tất yếu, không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn bảo đảm tính công khai, minh bạch và nâng cao hiệu quả thực thi nhiệm vụ.

Do đó, công chức, nhất là công chức trẻ cần phát huy vai trò xung kích của thanh niên trong chuyển đổi số, chủ động tiếp cận và trang bị các kỹ năng cần thiết để thích ứng với yêu cầu số hóa. Việc ứng dụng công nghệ không chỉ dừng lại ở việc chuyển đổi hình thức lưu trữ tài liệu mà còn là bước thay đổi căn bản về phương thức làm việc, bảo đảm công tác dân nguyện và giám sát ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của nền công vụ số.

Giải pháp đầu tiên là nâng cao nhận thức, khơi dậy đam mê và năng lực làm chủ khoa học - công nghệ. Bên cạnh đó, các chương trình “Phổ cập AI”, “ứng dụng AI phục vụ công vụ” giúp công chức được tiếp cận sớm với trí tuệ nhân tạo, khuyến khích học tập trau dồi, cập nhật các xu hướng công nghệ hữu ích, để phục vụ cho công tác và hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về giải pháp, quy trình, tiêu chí đánh giá hiệu quả… trong từng công việc cụ thể.

Bốn là, tư duy liên thông, tích hợp thay cho tư duy cục bộ, một chiều.

Công tác dân nguyện và giám sát có ảnh hưởng sâu rộng đến việc bảo đảm quyền lợi của người dân, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và củng cố lòng tin vào bộ máy công quyền.

Do đó, trong quá trình tham mưu thực hiện nhiệm vụ, công chức thuộc Vụ Dân nguyện và Giám sát đã chú trọng rèn luyện tư duy nhạy bén, có nhãn quan chính trị sắc sảo để nâng cao hiệu quả và chất lượng công tác tham mưu.

Đồng thời, phải bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa các ngành, lĩnh vực, nhất là trong hoạt động giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, nhằm thúc đẩy tính liên thông trong quy trình công tác, tránh tư duy một chiều, cục bộ. Khi triển khai một nhiệm vụ, cần tính đến tác động tổng thể của nó đối với các lĩnh vực liên quan và các nhóm đối tượng khác, bảo đảm sự phối hợp đồng bộ, hiệu quả trong hệ thống.

Năm là, tư duy đề cao danh dự và lòng tự trọng trong thực thi công vụ.

Cùng với việc giữ gìn phẩm chất đạo đức, tư cách của cán bộ, công chức, lòng tự trọng và danh dự trong thực thi công vụ chính là sự tận tâm, trách nhiệm trong việc hoàn thành nhiệm vụ được giao. Điều này không chỉ thể hiện qua việc dám đảm nhận và hoàn thành tốt trọng trách, mà còn qua từng sản phẩm công việc, bảo đảm chất lượng, tâm huyết và được ghi nhận xứng đáng.

Tránh tư duy làm việc theo hình thức, chỉ hoàn thành trách nhiệm mà không chú trọng đến hiệu quả thực tế, mỗi công chức cần xác định rằng kết quả công tác không chỉ phản ánh năng lực chuyên môn mà còn là danh dự, uy tín của bản thân và đơn vị.

Là cơ quan tham mưu trong công tác dân nguyện và giám sát, mỗi công chức Vụ Dân nguyện và Giám sát luôn nêu cao ý thức trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ, coi đó vừa là bổn phận, vừa là cơ hội để cống hiến, góp phần xây dựng uy tín, nâng cao vị thế của cơ quan tham mưu trong lĩnh vực dân nguyện và giám sát, đồng thời đóng góp vào sự phát triển chung của Quốc hội và đất nước.

T. Thành ghi