Tổng thống Putin lệnh cho cấp dưới xem xét khả năng thử hạt nhân

Động thái này, được đưa ra nhằm đáp lại tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần trước về việc Washington sẽ nối lại các hoạt động thử nghiệm hạt nhân, được xem là một tín hiệu rõ ràng cho thấy hai cường quốc sở hữu kho hạt nhân lớn nhất thế giới đang tiến gần tới một bước leo thang mới đầy rủi ro.

“Tôi chỉ thị cho Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng… các cơ quan đặc biệt và các cơ quan dân sự liên quan phải làm mọi cách để thu thập thêm thông tin, phân tích vấn đề tại Hội đồng An ninh và đưa ra các đề xuất thống nhất về khả năng bắt đầu chuẩn bị cho các cuộc thử hạt nhân”, ông Putin phát biểu trong cuộc họp được truyền hình trực tiếp.

Quan hệ Nga - Mỹ đã xấu đi nhanh chóng trong những tuần gần đây. Tổng thống Trump thất vọng vì tiến trình hòa đàm ở Ukraine đình trệ, đã hủy hội nghị thượng đỉnh dự kiến với Tổng thống Putin và áp đặt các biện pháp trừng phạt mới lên Nga lần đầu tiên kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1 năm nay.

Giới chức Nga kêu gọi phản ứng

Chỉ thị của Putin được đưa ra trong cuộc họp Hội đồng An ninh, nơi Chủ tịch Duma Vyacheslav Volodin bất ngờ nêu câu hỏi ngoài chương trình nghị sự về việc Moscow sẽ phản ứng ra sao trước kế hoạch thử hạt nhân đầu tiên của Mỹ sau 33 năm.

Câu hỏi tưởng như ngẫu nhiên này ngay lập tức dẫn đến hàng loạt phát biểu được chuẩn bị sẵn từ các quan chức cấp cao. Bộ trưởng Quốc phòng Andrei Belousov cho rằng, những động thái gần đây của Washington khiến việc “chuẩn bị cho các cuộc thử hạt nhân quy mô đầy đủ” là cần thiết ngay lập tức. Ông nói thêm rằng, bãi thử Novaya Zemlya ở Bắc Cực của Nga có thể sẵn sàng đón nhận các cuộc thử nghiệm trong thời gian ngắn.

Tổng Tham mưu trưởng Valery Gerasimov cảnh báo: “Nếu chúng ta không hành động kịp thời, cơ hội để phản ứng với các bước đi của Mỹ sẽ trôi qua, vì việc chuẩn bị cho các cuộc thử nghiệm hạt nhân có thể mất từ vài tháng đến vài năm”.

Hiện nay, chỉ có CHDCND Triều Tiên là quốc gia duy nhất tiến hành thử nổ hạt nhân trong thế kỷ XXI, lần gần nhất vào năm 2017. Giới phân tích an ninh cảnh báo rằng, nếu bất kỳ cường quốc hạt nhân nào tái khởi động thử nghiệm, các nước khác có thể sẽ làm theo - làm gia tăng nguy cơ chạy đua vũ trang.

Nhà nghiên cứu Andrey Baklitskiy thuộc Viện Nghiên cứu giải trừ quân bị Liên Hợp Quốc viết trên mạng X: “Đây là chu kỳ hành động và phản ứng ở mức tồi tệ nhất. Không ai mong điều này, nhưng có lẽ chúng ta sẽ phải đối mặt với nó”.

Theo Liên đoàn Các nhà khoa học Mỹ, Nga và Mỹ vẫn là hai cường quốc hạt nhân hàng đầu, vượt xa các nước khác như Trung Quốc, Pháp, Anh, Ấn Độ, Pakistan, Israel và CHDCND Triều Tiên.

Chưa ấn định thời hạn cho kế hoạch thử hạt nhân

Hãng tin nhà nước TASS dẫn lời người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, Tổng thống Putin chưa đặt ra thời hạn cụ thể để các cơ quan hoàn tất đề xuất.

“Để đưa ra kết luận về việc có nên bắt đầu chuẩn bị cho các cuộc thử hạt nhân hay không, chúng ta cần có đủ thông tin để hiểu rõ ý định thực sự của Mỹ”, ông Peskov nói.

Tổng thống Trump cho đến nay vẫn chưa làm rõ việc “nối lại thử nghiệm” mà ông tuyên bố có bao gồm thử nổ hạt nhân hay chỉ là thử nghiệm bay các tên lửa mang đầu đạn hạt nhân.

Tháng trước, Nga đã thử nghiệm tên lửa hành trình Burevestnik chạy bằng năng lượng hạt nhân - có khả năng mang đầu đạn hạt nhân - đồng thời tổ chức diễn tập phóng vũ khí hạt nhân và thử nghiệm siêu ngư lôi Poseidon cũng chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Việc thử nghiệm các hệ thống mang vũ khí hạt nhân không bao gồm nổ hạt nhân thực tế. Tuy nhiên, trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, các cường quốc đã thường xuyên tiến hành thử nổ loại này - gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với môi trường. Giới hoạt động lo ngại nếu những vụ thử nổ quay trở lại, thảm họa sinh thái có thể tái diễn.

Quỳnh Vũ