Trao trả con tin Hamas-Israel: Những điều cần biết
Sự chờ đợi và hy vọng đang hiện diện trên khắp Israel, Dải Gaza và Bờ Tây khi lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas chính thức được áp dụng, một ngày trước dấu mốc quan trọng: Trao trả con tin, diễn ra vào hôm nay, 13/10.
Mọi công tác chuẩn bị có vẻ đã sẵn sàng cho tiến trình trao trả 48 con tin và thi thể con tin Israel cũng như phóng thích hàng trăm tù nhân Palestine. Nhiều hoạt động viện trợ đang được tăng cường cho Gaza, vốn đã bị tàn phá nặng nề sau hai năm chiến tranh. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến sẽ có mặt tại Israel vào hôm nay, 13/10 và ở lại đó vài giờ trước khi đến Ai Cập. Sau đây là những gì chúng ta có thể chưa biết:
738 ngày kể từ khi con tin bị bắt
Tính đến hôm nay, 13/10 là ngày thứ 738 kể từ khi các con tin bị bắt - một con số mà nhiều người Israel đã cập nhật hàng ngày trên những dải băng dính được dán trong lễ tưởng niệm quốc gia.
Ảnh: BBC
Hôm 12/10, Israel cho biết họ dự kiến 20 con tin còn sống sẽ được trả tự do vào 13/10 trước khi được bàn giao cho Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế và quân đội Israel, những người sẽ chịu trách nhiệm đưa họ đến căn cứ quân sự Reim ở miền nam Israel để đoàn tụ với gia đình. Israel cũng đã yêu cầu Hội Chữ thập đỏ chuẩn bị xe cứu thương trong trường hợp các con tin cần được chăm sóc ngay lập tức sau hơn hai năm bị giam cầm.
Có vẻ như hài cốt của 28 con tin được cho là đã chết sẽ không được trao trả trong đợt này. Các chuyên gia y tế và những người ủng hộ cho rằng, điều này rất quan trọng để bắt đầu quá trình hàn gắn vết thương cho nhiều gia đình, và cho toàn xã hội, nhưng văn bản ngừng bắn có chứa các điều khoản quy định về việc không trả lại hài cốt trong vòng 72 giờ, do Hamas nói rằng, họ cần nhiều thời gian để tìm kiếm trong đống đổ nát.
Trước đó, Israel cho biết, "một tổ chức quốc tế" sẽ giúp xác định vị trí hài cốt nếu chúng không được trao trả vào hôm nay.
Những con tin này dự kiến sẽ được trả tự do theo ba đợt - hai đợt từ các địa điểm khác nhau vào lúc 8 giờ sáng giờ địa phương (13 giờ chiều giờ Việt Nam) và đợt thứ ba tại một địa điểm khác một giờ sau đó.
Tại Quảng trường Hostages ở Tel Aviv, công tác chuẩn bị đang được tiến hành trong bối cảnh cả đất nước chờ đợi chương trình tường thuật trực tiếp sẽ được phát sóng tại quảng trường, bắt đầu từ 4 giờ sáng giờ địa phương.
2.000 tù nhân Palestine được phóng thích
Theo thỏa thuận ngừng bắn, Israel sẽ trả tự do cho khoảng 2.000 người Palestine. Trong số đó có khoảng 1.700 người bị quân đội bắt giữ trong cuộc chiến tranh Gaza và bị giam giữ mà không thông qua xét xử.
Trong số những người được thả còn có khoảng 250 người Palestine đang thụ án tù từ trước đó. Nhiều người trong số đó là thành viên của Hamas và phe Fatah, những người đã bị bắt vì tiến hành các vụ tấn công nghiêm trọng. Họ sẽ trở về Bờ Tây hoặc Gaza, hoặc bị trục xuất. Hiện vẫn chưa rõ ai sẽ nằm trong số những tù nhân được thả trở lại Gaza và liệu có ai bị trục xuất hay không.
“Tiến bộ thực sự” về viện trợ
Liên Hợp Quốc cho biết, cùng với các đối tác, họ đã “phân phát hàng trăm nghìn bữa ăn nóng và bánh mì” ở phía Bắc và phía Nam Gaza. Hiện tại, Israel đã phê duyệt thêm các chuyến hàng viện trợ, hiện tổng cộng là 190.000 tấn, với hy vọng đây "chỉ là bước khởi đầu" trong việc cung cấp nguồn cung cấp thiết yếu cho vùng đất này. Cơ quan quốc phòng Israel phụ trách viện trợ nhân đạo tại Gaza cho biết, khoảng 600 xe tải chở hàng cứu trợ mỗi ngày sẽ sớm được đưa vào Gaza, theo quy định trong thỏa thuận ngừng bắn. Riêng trong ngày 12/10 đã có 400 xe tải viện trợ từ Ai Cập.
Hồi tháng 8, cơ quan có thẩm quyền hàng đầu thế giới về khủng hoảng lương thực cho biết, vào tháng 8 rằng thành phố lớn nhất Dải Gaza đang phải hứng chịu nạn đói có khả năng lan rộng khắp lãnh thổ nếu không có lệnh ngừng bắn và dỡ bỏ hạn chế về viện trợ nhân đạo.
Nhiệm vụ lớn hơn là tái thiết Gaza rất khó khăn vì phần lớn nơi đây chỉ còn là đống đổ nát và hầu hết hai triệu cư dân đã phải sơ tán.
Tổng thống Trump tới Israel và Ai Cập
Tổng thống Donald Trump, người thúc đẩy ký kết thỏa thuận ngừng bắn, có mặt tại Israel vào sáng 13/10 theo giờ địa phương (khoảng đầu giờ chiều giờ Việt Nam). Tại đây, dự kiến ông Trump sẽ gặp gỡ gia đình các con tin, Thủ tướng Netanyahu và phát biểu tại Knesset (Quốc hội Israel). Buổi chiều cùng ngày, ông sẽ cùng 20 nhà lãnh đạo khu vực và quốc tế có mặt tại Ai Cập tham dự hội nghị thượng đỉnh về tương lai Gaza với sự tham dự của các nhà lãnh đạo khu vực và quốc tế.
Phát biểu trên chuyên cơ Không lực Một trên đường tới Trung Đông, Tổng thống Mỹ bày tỏ sự tin tưởng rằng lệnh ngừng bắn sẽ được duy trì, thậm chí còn nói với các phóng viên rằng "chiến tranh đã kết thúc".
Những vấn đề nan giải vẫn chưa được giải quyết
Tiến trình ngừng bắn và thả con tin là bước đầu tiên trong kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm mà Tổng thống Trump đề xuất. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất đồng giữa các bên trong các bước tiếp theo, làm dấy mối lo ngại về việc liệu thỏa thuận này có thực sự giúp chấm dứt cuộc chiến kéo dài 2 năm qua ở Gaza hay không.
Israel muốn Hamas giải giáp trước trong khi Hamas muốn Israel rút quân khỏi toàn bộ Gaza. Bên cạnh đó, tương lai của chính quyền Gaza, vốn đã nằm trong tay Hamas suốt hai thập kỷ, vẫn còn bỏ ngỏ.