Nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia
Sáng 8/10, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Y tế, Trường Đại học Y Hà Nội tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Đột phá chiến lược về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh mới”.
Nguồn nhân lực chất lượng cao là động lực của mọi động lực
Phát biểu chào mừng Hội thảo, PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Y Hà Nội nhấn mạnh, Hội thảo không chỉ là diễn đàn học thuật để chia sẻ tri thức, kinh nghiệm quý báu mà còn mang ý nghĩa sâu sắc, góp phần cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phục vụ xây dựng văn kiện Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
Theo PGS.TS Phan Thị Thu Hương, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao tiếp tục được xác định là một trong các khâu đột phá chiến lược then chốt trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Với lĩnh vực y tế - lĩnh vực liên quan trực tiếp đến sức khỏe, sinh mệnh và chất lượng cuộc sống mỗi người dân, nguồn nhân lực chất lượng cao không chỉ là trụ cột mà còn là yếu tố mang tính sống còn. Đội ngũ này cần hội tụ năng lực chuyên môn sâu rộng, tư duy phản biện, chủ động trong phát triển khoa học công nghệ và đảm bảo y đức là nền tảng của nghề y.
PGS.TS Phan Thị Thu Hương bày tỏ kỳ vọng, Hội thảo sẽ là nơi hội tụ các ý tưởng, giải pháp với sự đột phá và phản ánh thực tiễn. Từ đó, đề xuất những hoạch định chính sách phù hợp cho sự phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh mới.
Báo cáo đề dẫn Hội thảo, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Vũ Thanh Mai nêu rõ, Đảng ta đã xác định 3 đột phá chiến lược, trong đó phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao là một trụ cột, một điều kiện tiên quyết. Quan điểm ấy tiếp tục được Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Nguồn nhân lực chất lượng cao chính là nhân tố quyết định để thực hiện khát vọng phát triển nhanh, bền vững”.
Theo ông Mai, chúng ta đang đứng trước những cơ hội và thách thức lớn. Trên thế giới, cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số, kinh tế tri thức, kinh tế xanh đang tạo ra những biến đổi sâu sắc, khiến các quốc gia cạnh tranh quyết liệt để thu hút nhân tài và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Tuy nhiên, thực trạng nguồn nhân lực nước ta hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ mới đạt 28,1%, thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực. Năng suất lao động ở Việt Nam bằng 59,6% so với Thái Lan, 52,8% so với Malaysia và chưa tới 20% so với Singapore.
“Điều này phản ánh sự thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nhân lực trình độ cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao, y tế thông minh, năng lượng sạch, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. Nếu không có những giải pháp đột phá, đồng bộ, kịp thời, chúng ta sẽ khó tận dụng được cơ hội phát triển mới, thậm chí có nguy cơ tụt hậu trong cuộc cạnh tranh toàn cầu về tri thức và công nghệ. Nguồn nhân lực chất lượng cao là động lực của mọi động lực. Không có nhân lực chất lượng cao, mọi chiến lược chuyển đổi số, công nghiệp hóa, hiện đại hóa hay mọi khát vọng phát triển đều khó trở thành hiện thực”, ông Mai nhìn nhận.
Tầm nhìn chiến lược cần luôn đi trước một bước
Tại Hội thảo, PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cho biết, cán bộ tham mưu ở các cơ quan Đảng Trung ương, bên cạnh năng lực chuyên môn và phẩm chất chính trị vững vàng, cần phải có tư duy chiến lược, khả năng thích ứng nhanh với những biến động của môi trường công nghệ số và kỹ năng làm việc trong môi trường liên thông - kết nối - dữ liệu số hóa.
PGS.TS. Vũ Trọng Lâm đề xuất 7 giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ tham mưu đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, trong đó nhấn mạnh việc xây dựng môi trường làm việc số tại các cơ quan Đảng, lấy chuyển đổi số làm công cụ nâng cao hiệu quả hoạt động, cải thiện quy trình phối hợp, xử lý thông tin và kiến nghị chính sách.
TS Nguyễn Mạnh Hùng, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho biết, trong tiến trình phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao, một trong những bài học sâu sắc rút ra từ thực tiễn gần 40 năm đổi mới là tầm nhìn chiến lược cần luôn đi trước một bước. Đây chính là điều kiện tiên quyết bảo đảm sự phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, cải cách giáo dục và đào tạo được xem là yếu tố cốt lõi trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Đây là bài học kinh nghiệm quan trọng, được rút ra từ thực tiễn gần 40 năm đổi mới của Việt Nam và kinh nghiệm của các quốc gia phát triển.
Một kinh nghiệm quan trọng khác là cơ chế phối hợp giữa Nhà nước - doanh nghiệp - cơ sở đào tạo. Theo TS Nguyễn Mạnh Hùng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không phải là nhiệm vụ của riêng một chủ thể mà đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ và hiệu quả giữa ba trụ cột chính: Nhà nước, doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo.
TS Nguyễn Mạnh Hùng cũng nhấn mạnh tới việc hoàn thiện thể chế trọng dụng nhân tài. Việc thu hút và giữ chân đội ngũ nhân lực tinh hoa không thể chỉ dừng lại ở chính sách tài chính, mà còn cần thiết lập một môi trường làm việc thực sự thuận lợi, bảo đảm cơ hội phát triển nghề nghiệp, tự chủ trong chuyên môn, cũng như cơ chế đánh giá - bổ nhiệm - thăng tiến minh bạch.
Tại Hội thảo, các đại biểu cũng chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tiễn phong phú, nhấn mạnh vai trò của chiến lược phát triển nhân lực gắn với nhu cầu thị trường lao động, quá trình chuyển đổi số và mô hình đào tạo gắn kết chặt chẽ với nghiên cứu, ứng dụng.
Các tham luận đều có giá trị lý luận và thực tiễn, cùng thống nhất nhận định: nhân lực chất lượng cao chính là yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia.
GS.TS Phùng Hữu Phú, nhấn mạnh, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là nhiệm vụ lâu dài, xuyên suốt, cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, cơ quan, đơn vị.