Văn hóa - Thể thao

Mâm cỗ trông trăng: "Bàn tiệc" giàu ý nghĩa của mùa thu

Thảo Nguyên 05/10/2025 16:20

Tâm điểm của đêm hội Trung thu chính là mâm cỗ trông trăng - “bàn tiệc” giàu ý nghĩa nhất của mùa thu, nơi hội tụ tinh hoa ẩm thực, văn hóa, gửi gắm những ước vọng tốt đẹp với con trẻ.

Tết Trung thu, hay còn gọi là Tết đoàn viên, không chỉ là dịp để trẻ thơ rước đèn, phá cỗ mà còn là khoảnh khắc thiêng liêng, nơi mỗi gia đình Việt cùng nhau chuẩn bị một mâm cỗ, còn gọi là “cỗ trông trăng”, để dâng cúng thần linh, tổ tiên.

img_1720.jpg
Mâm cỗ trông trăng - “bàn tiệc” của mùa thu

Mâm cỗ trông trăng thường được bày biện và trang trí đẹp mắt, gồm hoa quả, bánh trái. Ở Hà Nội, người ta thường bày mâm ngũ quả là sản vật mùa thu, trên đó có bánh nướng, bánh dẻo, cốm...

img_1653.jpg
Người Việt vốn coi trọng việc học hành, vì thế từ xa xưa trong mâm cỗ đêm rằm, ngoài bánh nướng, bánh dẻo, hoa quả… thường có ông Tiến sĩ làm bằng giấy ngồi trên kiệu “vinh quy bái tổ”

Điểm khác biệt lớn nhất của cỗ Trung thu so với các loại cỗ khác chính là sự xuất hiện của đồ chơi trẻ em (đèn ông sao, đèn kéo quân, ông Tiến sĩ giấy, ông đánh gậy, con giống bằng bột, trước kia còn có bộ Phỗng đất…). Đây là minh chứng rõ nhất cho việc Tết Trung thu là cái Tết đặc biệt dành cho trẻ nhỏ.

img_1650.jpg
Đèn kéo quân còn gọi là đèn cù, đèn lồng, khi thắp nến, đèn quay với các hình cắt giấy trông như một sân khấu rối bóng thu nhỏ

Vật phẩm và đồ chơi tết Trung thu chứa đựng những ý nghĩa sâu xa: chiếc bánh hình cá chép gắn với truyền thuyết vượt vũ môn hóa rồng; ông tiến sĩ giấy là biểu tượng đỗ đạt, thành tài; ông đánh gậy có ý khuyến khích con trẻ rèn luyện sức khỏe để xây dựng và bảo vệ đất nước; đèn kéo quân nhắc nhớ công lao của các thế hệ tiền bối đánh đuổi giặc ngoại xâm, đem lại hòa bình cho quê hương...

img_1655.jpg
Trước kia, mâm cỗ Trung thu của nhiều gia đình không thể thiếu bộ phỗng đất – một loại tượng nhỏ nặn bằng đất sét được trang trí bằng cách tô màu. Hiện nay ít thấy mâm cỗ Trung thu có bộ phỗng đất như xưa.

Vượt lên trên ý nghĩa vật chất, mâm cỗ đồng thời gửi gắm trọn vẹn những ước vọng tốt đẹp nhất, đặc biệt là niềm tin vào sự phát triển và thành tài của thế hệ con trẻ.

dscf3226.jpg
Mâm cỗ trông trăng không chỉ là bữa tiệc đêm rằm, mà là nơi kết nối quá khứ với hiện tại.

Chính sự tinh tế và nhân văn trong từng chi tiết đã giúp mâm cỗ trông trăng trở thành một nét đẹp văn hóa được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Thảo Nguyên