Morocco: Cuộc biểu tình của thế hệ Gen Z chưa có dấu hiệu lắng dịu

Từ biểu tình ôn hòa chuyển sang bạo lực

Các cuộc biểu tình chống Chính phủ tiếp tục lan rộng tại Morocco và đã sang đêm thứ năm liên tiếp khi thanh niên tràn ra đường ở nhiều thành phố trên cả nước. Sau khi hàng chục người biểu tình ôn hòa bị bắt giữ, cuộc biểu tình ôn hòa chuyển sang xu hướng bạo lực và phá hoại tại nhiều thành phố, đặc biệt ở những khu vực thiếu việc làm và dịch vụ xã hội.

“Quyền được chăm sóc sức khỏe, giáo dục và một cuộc sống nhân phẩm không phải là khẩu hiệu trống rỗng, mà là yêu cầu nghiêm túc”, ban tổ chức phong trào Gen Z 212 viết trong tuyên bố trên nền tảng Discord. Họ trích dẫn lời Vua Mohammed VI, kêu gọi biểu tình ôn hòa và chỉ trích chính sách đàn áp.

Tuy nhiên, các cuộc biểu tình đã leo thang và ngày càng mang tính bạo lực với những hành động phá hoại, đặc biệt ở những thành phố xa trung tâm. Truyền thông địa phương và video từ nhân chứng cho thấy, người biểu tình ném đá, phóng hỏa xe cộ ở nhiều khu vực phía Đông và Nam, trong đó có Inezgane và Ait Amira. Tại Oujda - thành phố lớn nhất miền Đông, một xe cảnh sát đã lao vào đám đông khiến một người bị thương, theo hãng thông tấn nhà nước MAP.

Lực lượng an ninh đã nổ súng vào những người biểu tình hôm 2/10, khiến ba người thiệt mạng ở Leqliaa, một thị trấn nhỏ bên ngoài thành phố Agadir ở phía Nam.

Chính quyền sẽ “xử lý nghiêm khắc”

Bộ Nội vụ Morocco tuyên bố các cuộc biểu tình tổ chức ẩn danh là “bất hợp pháp” và sẽ bị xử lý theo luật. Bộ này cho biết 409 người đã bị bắt giữ, trong khi 263 nhân viên an ninh bị thương, 142 xe công vụ bị hư hại, 20 ô tô tư nhân bị phá hoại và 23 dân thường bị thương.

Chi nhánh Hội Nhân quyền Morocco (AMDH) tại Oujda thông báo 37 người bị bắt giữ, trong đó có 6 trẻ vị thành niên. Hàng trăm người khác cũng bị bắt, nhiều vụ được ghi hình và phát trên truyền thông địa phương. Một số bị mật vụ mặc thường phục đưa đi ngay trong lúc trả lời phỏng vấn.

World Cup hay y tế, giáo dục?

Phong trào “Gen Z” ở Morocco phản ánh làn sóng bất ổn tương tự tại Nepal và Madagascar. Trong một trong những đợt biểu tình chống Chính phủ lớn nhất nhiều năm qua, phong trào không có lãnh đạo này đã ủng hộ sự phẫn nộ của giới thanh niên trước tình trạng bệnh viện và trường học xuống cấp để chỉ trích ưu tiên chi tiêu của chính quyền. Người biểu tình hô vang: “Sân vận động mọc lên, nhưng bệnh viện ở đâu?”.

Ngoài ra, cái chết gần đây của 8 phụ nữ trong một bệnh viện công ở Agadir đã trở thành tiếng kêu gọi phản đối sự suy thoái của hệ thống y tế.

Từ TikTok, Discord đến đường phố

Phong trào biểu tình được kêu gọi từ các nền tảng mạng xã hội như TikTok và Discord, vốn phổ biến với thanh thiếu niên và game thủ, hiện đã thu hút thêm sự ủng hộ từ nhiều thành phần mới sau khi chính quyền bắt giữ hàng trăm thanh niên cuối tuần qua. Ngay cả những gương mặt nổi tiếng cũng lên tiếng, trong đó có thủ môn đội tuyển quốc gia Yassine Bounou và rapper nổi tiếng El Grande Toto.

Giới chức bác bỏ cáo buộc ưu tiên chi tiêu World Cup hơn hạ tầng công cộng, khẳng định những vấn đề trong ngành y tế là “hậu quả để lại từ các Chính phủ trước”. Trong Quốc hội, liên minh cầm quyền cho biết sẽ nhóm họp trong tuần này để thảo luận về cải cách y tế và bệnh viện dưới sự chủ trì của Thủ tướng Aziz Akhannouch.

Quỳnh Vũ