Khai tử khuyến mãi “mua 1 tặng 1”: Anh siết quảng cáo đồ ăn nhanh
Chính phủ Anh vừa áp dụng loạt biện pháp hạn chế quảng bá thực phẩm giàu chất béo, đường và muối, với kỳ vọng thay đổi thói quen tiêu dùng trong xã hội.
“Ban có muốn ăn một chiếc McMuffin sáng nay? McNuggets cho bữa trưa? Hay một buổi tối vui vẻ với Big Mac? Chỉ cần một cú nhấp chuột, tất cả sẽ được giao tận nơi”. Những quảng cáo quen thuộc trên mạng xã hội như vậy đã khiến thức ăn nhanh trở thành lựa chọn trong tầm tay của nhiều người tiêu dùng Anh.
Ngoài đời thực, sự hấp dẫn và tiện lợi cũng góp phần thúc đẩy tiêu thụ các loại thực phẩm giàu chất béo, đường và muối. Điều này kéo theo nhiều hệ lụy sức khỏe, khi tỷ lệ béo phì tại Anh ngày càng gia tăng. Để đối phó, Chính phủ Anh vừa đưa ra loạt biện pháp mới nhằm hạn chế quảng bá đồ ăn nhanh, với kỳ vọng cải thiện sức khỏe cộng đồng.
Lệnh cấm từ 1/10
Theo quy định mới, từ ngày 1/10, hàng nghìn loại thực phẩm và đồ uống không lành mạnh sẽ không còn được phép quảng cáo trực tuyến cũng như trên truyền hình trước 21h. Mặc dù lệnh cấm chính thức có hiệu lực từ tháng 1 năm tới, nhiều doanh nghiệp trong ngành thực phẩm đã đồng thuận thực hiện sớm hơn.
Các siêu thị lớn trên cả nước cũng sẽ bị cấm áp dụng khuyến mãi theo kiểu “mua một tặng một” đối với những sản phẩm được xếp vào nhóm có hàm lượng chất béo bão hòa, muối và đường cao (HFSS). “Nếu trong nhà có hai gói bánh quy, bạn sẽ ăn hết chúng nhanh hơn”, ông Hugo Harper, chuyên gia thuộc tổ chức nghiên cứu Nesta, giải thích về hiệu ứng tiêu thụ từ khuyến mãi số lượng.
Thống kê cho thấy hơn 20% tổng lượng thực phẩm và đồ uống bán ra tại siêu thị Anh thuộc nhóm HFSS, trong khi ở môi trường trực tuyến, tới 60% quảng cáo liên quan đến loại sản phẩm này.
Nhiều công ty thực phẩm đã đi trước một bước, điều chỉnh công thức sản phẩm để tránh bị xếp vào nhóm HFSS. Bà Lauren Woodley, chuyên gia dinh dưỡng trưởng của Nomad Foods – hãng thực phẩm đông lạnh lớn tại châu Âu – gọi đây là cách tiếp cận “sức khỏe ngầm”.
Một chiếc pizza pepperoni, dù vẫn nhiều dầu mỡ, nhưng có thể được làm mới với phần sốt ít đường hơn, phô mai ít béo hơn và phần đế bổ sung chất xơ giúp người ăn nhanh no, từ đó giảm lượng tiêu thụ. Đây được coi là cách vừa đáp ứng thị hiếu, vừa giảm rủi ro bị ràng buộc bởi các quy định khắt khe.
Tồn tại những khoảng trống
Trước đó, từ năm 2022, các siêu thị lớn tại Anh đã bị cấm trưng bày sản phẩm HFSS tại lối vào, quầy thanh toán và đầu dãy hàng. Theo dữ liệu từ ba chuỗi siêu thị lớn, tỷ trọng sản phẩm HFSS đóng gói trong tổng doanh số đã giảm khoảng 7%. Tuy vậy, tác động tới sức khỏe cộng đồng vẫn chưa rõ ràng: KitKat biến mất khỏi quầy tính tiền, nhưng thay vào đó lại xuất hiện các khay bánh rán mới nướng đặt ngay lối vào – vốn không thuộc diện cấm vì không phải hàng đóng gói sẵn.
Một câu hỏi khác là các thương hiệu sẽ tìm cách “lách luật” trong quảng cáo trực tuyến ra sao. Theo quy định, các nhãn hàng vẫn có thể quảng bá thương hiệu miễn là không hiển thị sản phẩm HFSS. Điều này mở ra không gian cho nhiều chiêu thức tiếp thị sáng tạo, thậm chí gây tranh cãi.
Ngoài ra, quá trình điều tra và xử lý vi phạm quảng cáo thường kéo dài, và trong nhiều trường hợp chỉ kết thúc bằng việc doanh nghiệp đồng ý gỡ bỏ quảng cáo sai phạm. Điều này đặt ra bài toán về hiệu quả thực thi chính sách: liệu có đủ mạnh để tạo ra thay đổi lâu dài hay không?
Nỗ lực dài hơi
Theo nghiên cứu của tổ chức Nesta, nếu mỗi người thừa cân tại Anh giảm 8,5% lượng calo nạp vào mỗi ngày trong hơn hai năm, tỷ lệ béo phì trên toàn quốc có thể giảm một nửa. Điều này theo ông Hugo Harper là hoàn toàn khả thi nếu bắt đầu từ những thay đổi nhỏ, chẳng hạn gói đồ ăn nhỏ hơn, lựa chọn sản phẩm ít béo hơn hay thay đổi công thức một số món quen thuộc. Mục tiêu là tạo ra sự điều chỉnh vừa phải mà không làm mất đi niềm vui thưởng thức ẩm thực.
Với tỷ lệ béo phì ngày càng gia tăng, Chính phủ Anh coi việc hạn chế quảng bá thực phẩm không lành mạnh là một trong những biện pháp cần thiết nhằm cải thiện sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, cũng giống như việc duy trì một chế độ ăn uống khoa học, việc biến các quy định trên giấy tờ thành kết quả thực tiễn là thách thức không nhỏ.
Rõ ràng, để thay đổi thói quen tiêu dùng vốn đã ăn sâu trong đời sống hiện đại, cần sự kết hợp đồng bộ giữa chính sách, nỗ lực từ doanh nghiệp và sự lựa chọn thông minh từ phía người tiêu dùng. Và với quy định mới, cuộc chiến chống “cám dỗ” từ đồ ăn nhanh tại Anh có lẽ vẫn đang đi những bước đi đầu tiên.