Tổng thống Trump hứa bảo vệ Qatar bằng mọi giá
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp cam kết sử dụng mọi biện pháp, bao gồm cả hành động quân sự, để bảo vệ quốc gia giàu năng lượng Qatar dù vẫn chưa rõ cam kết này sẽ có giá trị như thế nào.
Sắc lệnh này nêu rõ “mối quan hệ hợp tác chặt chẽ” và “lợi ích chung” của hai nước, đồng thời cam kết “bảo đảm an ninh và toàn vẹn lãnh thổ của nhà nước Qatar trước mọi cuộc tấn công từ bên ngoài”.
Sắc lệnh nêu rõ: "Mỹ sẽ coi bất kỳ cuộc tấn công vũ trang nào vào lãnh thổ, chủ quyền hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng của nhà nước Qatar là mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh của Mỹ".
“Trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công như vậy, Mỹ sẽ thực hiện mọi biện pháp hợp pháp và phù hợp - bao gồm cả ngoại giao, kinh tế và nếu cần thiết là quân sự để bảo vệ lợi ích của Mỹ và nhà nước Qatar và khôi phục hòa bình và ổn định”.
Sắc lệnh được công bố vào ngày 1/10 trên trang web của Nhà Trắng dường như là một biện pháp khác của Tổng thống Trump nhằm trấn an người Qatar sau cuộc tấn công bất ngờ của Israel nhằm vào các nhà lãnh đạo Hamas đang ở quốc gia này để tham gia đàm phán về lệnh ngừng bắn với Israel ở Dải Gaza .
Động thái sau lời kêu gọi xin lỗi của Thủ tướng Israel
Mặc dù được công bố hôm 1/10 song sắc lệnh dường như đã được Tổng thống Trump ký từ ngày 29/9, trong chuyến thăm Washington của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Trong cuộc tiếp ông Netanyahu tại Nhà Trắng, ông Trump đã sắp xếp một cuộc điện đàm giữa ông Netanyahu và Tiểu vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani, trong đó, ông Netanyahu "bày tỏ sự hối tiếc sâu sắc" về vụ không kích vào thủ đô Qatar khiến 6 người thiệt mạng, bao gồm một thành viên của lực lượng an ninh Qatar.
Bộ Ngoại giao Qatar mô tả cam kết của Mỹ là "một bước quan trọng trong việc tăng cường quan hệ đối tác quốc phòng chặt chẽ giữa hai nước". Mạng lưới tin tức vệ tinh Al Jazeera do Qatar tài trợ tuyên bố: "Sắc lệnh hành pháp mới của ông Trump đảm bảo an ninh cho Qatar sau cuộc tấn công của Israel".
Theo một quan chức Nhà Trắng không được phép phát biểu công khai và yêu cầu giấu tên, ông Trump cũng đã nói chuyện qua điện thoại vào cuối ngày ngày 1/10 với Tiểu vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani.
Nhà Trắng không công bố chi tiết về cuộc gọi, mặc dù Qatar sau đó cho biết hai người đã nói về những nỗ lực của Chính quyền Doha nhằm đạt được lệnh ngừng bắn trong cuộc chiến Israel-Hamas.
Tuy nhiên,, phạm vi thực sự của cam kết mà Mỹ đưa ra vẫn còn là một dấu hỏi. Thông thường, các thỏa thuận hoặc hiệp ước ràng buộc về mặt pháp lý cần được Thượng viện Mỹ phê chuẩn. Song nhiều Tổng thống đã ký kết các thỏa thuận quốc tế mà không cần sự chấp thuận của Thượng viện, như trường hợp Tổng thống Barack Obama với thỏa thuận hạt nhân năm 2015 của Iran với các cường quốc thế giới.
Hơn nữa, bất kỳ quyết định nào về hành động quân sự đều thuộc quyền của Tổng thống. Sự bất định đó đã phủ bóng đen lên các thỏa thuận quốc phòng trước đây của Mỹ trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump, chẳng hạn như các cam kết theo Điều 5 của NATO .
Sắc lệnh này đã vấp phải sự chỉ trích sau khi được công khai. Laura Loomer, một người theo chủ nghĩa kích động cánh hữu nổi tiếng với những phát ngôn gây tranh cãi trên mạng xã hội, người đã gắn bó với nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump , đã viết trên nền tảng xã hội X: "Tôi không muốn chết vì Qatar. Bạn thì sao?".
Ban biên tập của tờ Wall Street Journal cũng đặt câu hỏi về thỏa thuận này. "Đây là một quyết định có thể và nên được tranh luận", tờ báo viết. "Thế nhưng, quyết định đó lại được ban hành một cách bất ngờ - một sắc lệnh hành pháp mà không hề có bất kỳ cuộc tranh luận công khai nào”.
Các nước vùng Vịnh đánh giá lại chiếc ô an ninh
Cam kết được đưa ra trong bối cảnh các nước vùng Vịnh lo ngại về cam kết an ninh của Mỹ đối với khu vực.
Qatar, một quốc gia bán đảo ở Vịnh Ba Tư, đã trở nên vô cùng giàu có nhờ trữ lượng khí đốt tự nhiên, là đối tác quan trọng của quân đội Mỹ, là nơi Bộ Tư lệnh Trung ương đặt căn cứ tác chiến tiền phương tại Căn cứ Không quân Al Udeid rộng lớn.
Tổng thống Mỹ trước đây là Joe Biden đã chỉ định Qatar là đồng minh quan trọng ngoài NATO vào năm 2022, một phần nhờ sự hỗ trợ của nước này trong quá trình rút quân đầy hỗn loạn của Mỹ khỏi Afghanistan. Qatar vẫn duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Chính quyền của Tổng thống Trump, trước đó là thông qua một dự án bất động sản với Công ty Trump mang tên ông và sau đó là vụ việc lùm xùm liên quan đến việc tặng chiếc Boeing 747 cho Tổng thống Trump làm chuyên cơ Không lực Một.
Thế nhưng, ngay cả vị trí đó cũng không giúp bảo vệ Qatar trước cuộc tấn công của Israel – một đồng minh của Mỹ. Sau cuộc tấn công của Israel, Ảrập Xêút đã ký một thỏa thuận phòng thủ chung với Pakistan, đặt vương quốc này dưới sự bảo trợ hạt nhân của Islamabad. Hiện chưa rõ liệu các quốc gia Ảrập vùng Vịnh khác, vốn đều lo ngại về Israel và Iran khi nước này đang phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc liên quan đến chương trình hạt nhân, có tìm kiếm các thỏa thuận tương tự với quốc gia bảo trợ an ninh lâu năm của khu vực hay không.
Bader al-Saif, giáo sư lịch sử tại Đại học Kuwait, người phân tích các vấn đề của vùng Vịnh Ảrập đã viết: "Vị trí trung tâm của Vịnh tại Trung Đông và tầm quan trọng của nó đối với Mỹ đảm bảo những cam kết cụ thể của Mỹ ngoài lời cam kết không lặp lại và các cuộc gặp ăn tối của Tổng thống Donald Trump".