Dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi):Tăng cường cơ chế giám sát bổ trợ, đa tầng lớp

Giao Đoàn ĐBQH giám sát việc giải quyết các kiến nghị cử tri thuộc thẩm quyền giải quyết của địa phương

Dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (sửa đổi) quy định Thường trực HĐND tỉnh giám sát việc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri thuộc thẩm quyền địa phương. Đồng thời, Đoàn ĐBQH chủ động phối hợp với Thường trực HĐND theo dõi, đánh giá việc giải quyết kiến nghị cử tri của cơ quan có thẩm quyền ở địa phương và báo cáo cử tri.

ĐBQH Thái Thị An Chung (Nghệ An) cho rằng, Thường trực HĐND có vai trò, trách nhiệm quan trọng trong việc giám sát kiến nghị cử tri trên địa bàn. Tuy nhiên, cần thiết quy định thẩm quyền giám sát của Đoàn ĐBQH đối với việc giải quyết kiến nghị cử tri của cơ quan có thẩm quyền ở địa phương, nhất là cấp tỉnh. Đây không phải là sự chồng chéo, mà là cơ chế giám sát bổ trợ, tăng cường và đa tầng lớp, tạo nên hệ thống giám sát hoàn chỉnh và chặt chẽ hơn.

Theo đại biểu, nhiều kiến nghị của cử tri tuy phát sinh ở một địa phương cụ thể, nhưng lại phản ánh những bất cập chung thuộc chính sách, pháp luật trên cả nước. Khi Thường trực HĐND giám sát chủ yếu tập trung vào việc giải quyết vụ việc theo đúng quy trình, đúng thẩm quyền, thì Đoàn ĐBQH sẽ nhìn nhận vấn đề theo hướng nhận diện lỗ hổng và sự không phù hợp của pháp luật để kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật.

“Như vậy, việc Đoàn ĐBQH giám sát không chỉ giúp giải quyết dứt điểm các vấn đề của địa phương mà còn là kênh thông tin quan trọng phục vụ cho hoạt động xây dựng pháp luật”, đại biểu Thái Thị An Chung nhấn mạnh.

Hơn nữa, ĐBQH là đại diện cử tri, ý chí nguyện vọng của cử tri. Qua tiếp xúc cử tri cho thấy, cử tri rất kỳ vọng ý kiến, kiến nghị của mình được chuyển tới cơ quan có thẩm quyền và mong muốn ĐBQH giám sát việc giải quyết ý kiến, kiến nghị đó.

Với lý lẽ đó, đại biểu Thái Thị An Chung cho rằng, việc Đoàn ĐBQH vào cuộc giám sát kiến nghị của cử tri cho thấy tiếng nói của cử tri không chỉ được lắng nghe ở cấp địa phương, mà còn được quan tâm ở cấp trung ương, hoặc có thêm một kênh để tin tưởng. Điều này khẳng định mạnh mẽ hơn bản chất Nhà nước ta là Nhà nước của dân, do dân, vì dân, luôn có cơ chế kiểm tra, giám sát, bảo đảm các quyền lợi chính đáng, hợp pháp của người dân.

Đại biểu cũng chỉ rõ, quy định Thường trực HĐND giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri thuộc thẩm quyền địa phương và Đoàn ĐBQH phối hợp sẽ có thể phát sinh một số bất cập.

Đơn cử, chúng ta hiện đang thực hiện phân cấp, phân quyền, nhiều cơ chế, chính sách được giao cho HĐND tỉnh ban hành. Nếu như kiến nghị cử tri có liên quan đến thẩm quyền của HĐND, lại giao Thường trực HĐND giám sát thì không phù hợp (?).

Do vậy, đại biểu đề nghị, bổ sung vào khoản 1, Điều 23 dự thảo luật quy định: “giao trách nhiệm cho Đoàn ĐBQH giám sát việc giải quyết các kiến nghị cử tri thuộc thẩm quyền giải quyết của địa phương”. “Đề nghị này nhằm bổ sung phương thức, công cụ hữu hiệu để các Đoàn ĐBQH, các ĐBQH thực hiện tốt hơn vai trò, trách nhiệm của ĐBQH trong theo dõi, giám sát việc giải quyết các kiến nghị chính đáng của cử tri”, đại biểu Thái Thị An Chung nói.

Rõ phương thức, cách thức thực hiện quyền giám sát của ĐBQH

Khoản 2, Điều 25, dự thảo Luật quy định: “ĐBQH quyết định và tổ chức thực hiện chương trình giám sát hàng năm của mình; trường hợp cần thiết do yêu cầu của thực tiễn, quyết định điều chỉnh chương trình giám sát. ĐBQH có trách nhiệm thông báo đến Đoàn ĐBQH về chương trình giám sát của mình”.

ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Quảng Trị) cho rằng, theo quy định trên, mỗi ĐBQH phải xây dựng chương trình giám sát riêng hàng năm. Trong khi đó, hoạt động giám sát của ĐBQH chủ yếu thực hiện theo chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và của Đoàn ĐBQH mà đại biểu là thành viên, rất ít khi ban hành chương trình giám sát cá nhân.

Do vậy, để phù hợp với thực tiễn, đại biểu Nguyễn Minh Tâm đề nghị quy định theo hướng: “ĐBQH thực hiện các hoạt động giám sát theo chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chương trình giám sát của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và chương trình giám sát của Đoàn ĐBQH mà đại biểu là thành viên. Trong trường hợp cần thiết, ĐBQH ban hành chương trình giám sát của mình và thông báo đến Đoàn ĐBQH”.

Nhấn mạnh, Điều 25 và 26 của dự thảo Luật đã quy định về thẩm quyền và hoạt động giám sát của ĐBQH, thẩm quyền của ĐBQH trong việc xem xét kết quả giám sát, tuy nhiên, ĐBQH Nguyễn Minh Đức (TP. Hồ Chí Minh) lưu ý, cần làm rõ phương thức, hình thức, cách thức thực hiện các quyền của ĐBQH.

Theo đại biểu, yêu cầu, đòi hỏi của cử tri là rất lớn. Đơn cử, khi tiếp nhận yêu cầu kiến nghị của cử tri, ĐBQH sẽ có 2 phiếu, một phiếu trả lời cử tri với thông báo đã nhận được ý kiến, kiến nghị; một phiếu gửi đến chủ thể chịu sự giám sát có trách nhiệm trả lời ý kiến, kiến nghị cử tri. Song, chưa rõ chủ thể chịu sự giám sát có nhận được hay không nhận được, trả lời hay không trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri (?).

Mặc dù Điều 7, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND hiện hành đã quy định rõ trách nhiệm của chủ thể chịu sự giám sát phải trả lời, nhưng thực tế có trường hợp không thực hiện, hoặc thực hiện không đến nơi đến chốn, nên hiệu quả pháp lý chưa rõ ràng.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Minh Đức kiến nghị, nên chăng các luật có liên quan như Luật Tổ chức Chính phủ, luật về cán bộ, công chức cần có quy định mang tính bắt buộc, đồng thuận với Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về hậu quả pháp lý nếu trong trường hợp không thực hiện kiến nghị của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn ĐBQH. Như vậy kết quả giám sát mới đạt mục tiêu như mong muốn.

Anh Thảo