Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục: Xây dựng nền giáo dục mở, linh hoạt, liên thông, học tập suốt đời
Đánh giá cao chất lượng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, trong phiên thảo luận chiều 29/9, các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cũng nêu nhiều đề xuất nhằm tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc xây dựng nền giáo dục Việt Nam mở, linh hoạt, liên thông, học tập suốt đời, phù hợp với yêu cầu hiện đại hóa giáo dục.
Làm rõ ưu - nhược điểm của từng phương án
Một trong những thay đổi quan trọng của dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục là đưa ra các quy định để tiếp tục xây dựng nền giáo dục Việt Nam mở, linh hoạt, liên thông, học tập suốt đời, phù hợp với yêu cầu hiện đại hóa giáo dục. Trong đó, dự thảo Luật bổ sung giáo dục trung học nghề vào hệ thống giáo dục quốc dân (Điều 35) để tăng liên thông giữa giáo dục trung học phổ thông với đào tạo nghề.
Để nền giáo dục linh hoạt hơn, dự thảo Luật cũng đưa ra quy định mang tính mở hơn về thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT). Thay vì như hiện hành chỉ có một hình thức tổ chức thi và được cấp bằng tốt nghiệp THPT, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Điều 34 theo hướng nêu rõ, học sinh học hết chương trình trung học phổ thông đủ điều kiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo thì được dự thi, đạt yêu cầu thì được hiệu trưởng nhà trường cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông. Trường hợp học sinh không dự thi hoặc thi không đạt yêu cầu thì được hiệu trưởng nhà trường cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Từ đòi hỏi của thực tế, ĐBQH Nguyễn Văn Huy (Hưng Yên) cho rằng, vẫn cần tổ chức thi tốt nghiệp THPT. Việc tổ chức kỳ thi không chỉ để đánh giá mức độ đạt chuẩn giáo dục phổ thông của học sinh, cung cấp dữ liệu thông tin tham khảo cho các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp tổ chức tuyển sinh, mà quan trọng hơn là việc tổ chức kỳ thi quốc gia chung sẽ tạo nên một chuẩn đo lường khách quan hơn.
“Một khi đã tạo ra chuẩn đo lường khách quan để đánh giá năng lực học sinh thì việc gắn kỳ thi này với việc xét đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp hiện nay là phù hợp. Tuy nhiên, nên cải tiến để kỳ thi gọn nhẹ nhưng đánh giá được năng lực toàn diện của học sinh”, đại biểu Nguyễn Văn Huy đề nghị.
Do việc bỏ quy định cấp bằng tốt nghiệp THPT hiện còn ý kiến khác nhau, ĐBQH Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) đề nghị cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra đánh giá, làm rõ những ưu - nhược điểm của từng phương án để đại biểu Quốc hội có căn cứ quyết định. Dù theo hướng nào thì yêu cầu, mục tiêu cuối cùng vẫn là nâng cao chất lượng, hiệu quả của giáo dục.
Giải trình nội dung này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, đa số ý kiến ủng hộ việc bỏ thi và cấp bằng tốt nghiệp THCS và chỉ duy trì kỳ thi THPT là cần thiết: "Ngoài việc kiểm tra người học đạt chuẩn chưa để tốt nghiệp, thì đây còn là căn cứ để đánh giá khách quan học sinh đã đạt chuẩn đó như thế nào ở từng nhóm học sinh, ở các vùng miền. Không chỉ là cho người học đạt chuẩn tốt nghiệp, cũng không chỉ là căn cứ cho xét tuyển đầu vào của các cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, mà còn là căn cứ để làm chính sách đối với cả hệ thống giáo dục phổ thông", Bộ trưởng cho biết.
Nhà trường phải gắn liền với xã hội
Ghi nhận dự thảo Luật đã thể chế hóa được nhiều nội dung của Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, song ĐBQH Nguyễn Minh Đức (TP. Hồ Chí Minh) cũng lưu ý, Nghị quyết của Bộ Chính trị đưa ra 3 nguyên lý - học đi đôi với hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn, nhà trường gắn liền với xã hội, do đó, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 3 của Luật hiện hành để thể chế hóa đầy đủ 3 nguyên lý này.
Tương tự, để thể chế hóa yêu cầu tăng cường xã hội hóa giáo dục tại Nghị quyết số 71-NQ/TW, dự thảo Luật đã sửa đổi Điều 19 của Luật hiện hành, đưa ra những ưu tiên chính sách đối với việc xã hội hóa; về mời gọi các chuyên gia, các nhà khoa học, các cơ sở sản xuất và doanh nghiệp phối hợp với các nhà trường thực hiện đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ cũng như là gắn học với thực hành. Nhưng, để nâng cao hiệu quả thực hiện chủ trương này, đại biểu Nguyễn Minh Đức đề nghị, cần bổ sung chính sách ưu tiên với doanh nghiệp hỗ trợ nhiều cho các trường THPT thực hiện nhiệm vụ này.
Cũng để tăng cường xã hội hóa, tại dự thảo Luật đã bổ sung quy định rõ về dịch vụ hỗ trợ giáo dục - là dịch vụ không trùng với các hoạt động được ngân sách nhà nước hoặc nguồn thu học phí bảo đảm, nhằm hỗ trợ, phục vụ hoạt động giáo dục, ngoài dịch vụ giảng dạy, được xác định mức thu theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ chi phí. Cho rằng việc bổ sung này là cần thiết, song đại biểu Trần Văn Lâm đề nghị, phải tạo sự chủ động cho các nhà trường để có thể tham gia thuê dịch vụ giáo dục của các cơ sở khác, kể cả các cơ sở ngoài hệ thống giáo dục, phục vụ cho nhiệm vụ giáo dục của đơn vị mình.
Một số nơi đã thuê dịch vụ bên ngoài thực hiện giáo dục thể chất. Nhưng, nhiều dịch vụ có thể thuê đơn vị bên ngoài thực hiện như giáo dục thể chất, năng khiếu, tin học, ngoại ngữ. Nếu để từng trường tổ chức các hoạt động này sẽ kém hiệu quả vì quy mô mỗi trường rất nhỏ, đội ngũ giáo viên dễ sử dụng không hết công suất. Do đó, trong dự thảo Luật cần mở ra các cơ chế rõ ràng, phù hợp để tạo thuận lợi cho các trung tâm cung cấp dịch vụ, cũng như các cơ sở giáo dục đào tạo có căn cứ để thuê các dịch vụ này.
“Các cơ sở chỉ nên nắm những nội dung giáo dục then chốt, trọng yếu theo chức năng nghiệp vụ của mình. Những gì có thể thuê mà tốt hơn thì thuê. Đây là một cơ chế rất mới, có thể tạo ra đột phá cho nâng cao chất lượng giáo dục, tiết kiệm, cũng như nâng cao hiệu quả xã hội”, đại biểu Trần Văn Lâm nhấn mạnh.