Nhận biết “đột quỵ cảnh báo”: Đừng bỏ qua những tín hiệu sống còn

Đột quỵ từ lâu đã là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, trong đó có Mỹ – nơi mỗi năm ghi nhận gần 800.000 ca, trung bình cứ 40 giây lại có một trường hợp. Đáng chú ý, nhiều bệnh nhân trước khi đột quỵ thực sự đã từng trải qua một cơn “đột quỵ cảnh báo”, song lại chủ quan bỏ qua. Điều này cho thấy việc nhận biết sớm và xử trí kịp thời có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong bảo vệ sức khỏe và tính mạng.

“Đột quỵ cảnh báo” là gì?

Trong y học, đột quỵ cảnh báo được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua (Transient Ischemic Attack). Đây là tình trạng xuất hiện các triệu chứng thần kinh khởi phát đột ngột nhưng sau đó tự biến mất trong thời gian ngắn. Dù không gây tổn thương vĩnh viễn như đột quỵ, song cơn thiếu máu não thoáng qua chính là dấu hiệu báo trước nguy cơ cao xảy ra đột quỵ thực sự.

Theo bác sĩ Ahmed Itrat, Giám đốc chuyên môn về đột quỵ tại Cleveland Clinic Akron General, có tới 1 trong 5 người từng trải qua cơn thiếu máu não thoáng qua sẽ bị đột quỵ trong vòng 90 ngày nếu không được can thiệp y tế. Đặc biệt, nguy cơ này có thể xảy ra ngay trong vòng 48 giờ sau cơn thiếu máu não này. Bởi vậy, các chuyên gia nhấn mạnh cần coi cơn thiếu máu não thoáng qua là tình huống cấp cứu, không được xem nhẹ.

Vì sao không được gọi là “đột quỵ nhẹ”?

Trong thực tế, nhiều người vẫn dùng cụm từ “đột quỵ nhẹ” (ministroke) để mô tả cơn thiếu máu não thoáng qua. Tuy nhiên, theo bác sĩ Joshua Willey, chuyên gia thần kinh học tại Đại học Columbia, cách gọi này vô tình khiến cộng đồng đánh giá thấp mức độ nguy hiểm. Thuật ngữ “đột quỵ cảnh báo” mới phản ánh đúng bản chất: đây là tín hiệu khẩn cấp cần được xử trí như một cơn đột quỵ thực sự.

Nhận biết sớm: Nguyên tắc “BE FAST”

Các triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua và đột quỵ thường giống nhau. Để dễ ghi nhớ, các chuyên gia khuyến nghị quy tắc BE FAST với các dấu hiệu:

• B – Balance (Thăng bằng): chóng mặt, mất thăng bằng.

• E – Eyes (Thị lực): nhìn mờ, mất thị lực hoặc nhìn đôi.

• F – Face (Khuôn mặt): méo miệng, nụ cười không đều.

• A – Arm (Tay): yếu, tê một bên tay.

• S – Speech (Ngôn ngữ): khó nói, nói ngọng, phát âm không rõ.

• T – Time (Thời gian): gọi cấp cứu ngay. “T” cũng có thể nhắc tới cơn đau đầu dữ dội khởi phát đột ngột.

Chỉ cần xuất hiện một trong những dấu hiệu trên, người bệnh cũng cần được đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Không nên chờ đợi triệu chứng biến mất hay đợi thêm các biểu hiện khác.

Triệu chứng thoáng qua – cái bẫy dễ chủ quan

Các cơn thiếu máu não thoáng qua thường chỉ kéo dài từ vài chục giây đến vài phút, hiếm khi vượt quá một giờ. Chính vì vậy, nhiều người có tâm lý xem nhẹ và chần chừ trong việc đi khám. Tuy nhiên, bác sĩ Itrat cảnh báo: “Không ai có thể chắc chắn rằng triệu chứng sẽ biến mất hay tiến triển thành đột quỵ gây tàn tật”.

Một khi có biểu hiện bất thường, người bệnh cần gọi cấp cứu hoặc đến bệnh viện ngay. Nếu không, cần được khám bởi bác sĩ chuyên khoa sớm nhất có thể – không phải vài ngày sau mà là ngay lập tức.

Chủ động phòng ngừa

Đột quỵ và cơn thiếu máu não thoáng qua có mối liên hệ chặt chẽ với các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tiểu đường không kiểm soát. Để giảm thiểu nguy cơ, các bác sĩ khuyến cáo:

• Duy trì vận động thể chất thường xuyên.

• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

• Ăn uống lành mạnh, giảm chất béo xấu và muối.

• Tuân thủ điều trị theo chỉ định y khoa.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), thay đổi lối sống và kiểm soát bệnh lý nền chính là biện pháp then chốt để ngăn chặn nguy cơ đột quỵ.

Hồng Nhung