Vì một cộng đồng không khói thuốc
Công tác phòng, chống tác hại thuốc lá dựa vào cộng đồng với các mô hình điểm về cai nghiện thuốc lá, mô hình gia đình không khói thuốc... đã đạt được nhiều kết quả đáng kể. Từ đó góp phần thay đổi mạnh mẽ nhận thức của người dân, xây dựng môi trường trong sạch, không khói thuốc lá.
Hiệu quả từ mô hình “Gia đình có sức khỏe - không khói thuốc”
Câu lạc bộ “ Gia đình có sức khỏe - không khói thuốc” tại phường Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa được thành lập từ năm 2021. Đến nay sau 4 năm hoạt động đã trở thành mô hình sáng, tích cực tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá, nâng cao nhận thức của người dân, vận động người hút thuốc bỏ thuốc, cùng nhau xây dựng một môi trường sống không khói thuốc.
Đánh giá hiệu quả mô hình, bà Chu Thị Thu, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ phường Bỉm Sơn cho biết, việc triển khai Câu lạc bộ “Gia đình có sức khỏe - không khói thuốc” đã cho thấy hiệu quả của việc tuyên truyền, vận động cán bộ hội viên, gia đình và cộng đồng trong phòng, chống tác hại của thuốc lá, ảnh hưởng của thuốc lá đối với cộng đồng đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Mỗi câu lạc bộ có từ 50 - 80 thành viên, trong đó hơn 1/3 là nam giới, việc vận động nam giới tham gia vào câu lạc bộ đã góp phần tuyên truyền sâu rộng, trực tiếp tới đối tượng sử dụng thuốc lá, từ đó nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của hội viên danh dự nam giới.
Thông qua các buổi sinh hoạt câu lạc bộ, mỗi hội viên phụ nữ đã trở thành một tuyên truyền viên tích cực lan tỏa đến cộng đồng, bản thân, gia đình về ý thức trách nhiệm trong phòng, chống tác hại của thuốc lá. Không dừng lại ở đó, các câu lạc bộ không chỉ nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá - nhất là với phụ nữ mang thai và trẻ em, mà còn góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh, tạo hình mẫu tích cực cho thế hệ trẻ. Việc nhân rộng mô hình đã mang lại hiệu quả rõ nét trong thay đổi hành vi và huy động cộng đồng cùng chung tay phòng, chống tác hại thuốc lá.
Cũng với mô hình “Gia đình có sức khỏe - không khói thuốc”, ở xã Gia Hanh (Hà Tĩnh) mô hình đang được lan tỏa rộng khắp, mang lại hiệu quả thiết thực trong đời sống người dân; chị Nguyễn Thị Hiền, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Gia Hanh chia sẻ, “thực hiện chỉ đạo của hội cấp trên, thời gian qua, việc xây dựng gia đình có sức khỏe, không khói thuốc đã được các chi hội linh hoạt lồng ghép vào các chương trình hoạt động, góp phần tạo nên sức lan tỏa sâu rộng. Câu lạc bộ được thành lập từ năm 2021 với 55 thành viên. Đây là nơi chia sẻ kiến thức về tác hại của thuốc lá, tuyên truyền thay đổi nhận thức, hành vi của người dân trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.
Sau gần 4 năm hoạt động, mô hình đã phát huy hiệu quả rõ nét. Sự vào cuộc tích cực của các thành viên đã vận động được nhiều người bỏ thuốc. Từ những thành viên ban đầu, đến nay, câu lạc bộ đã phát triển lên 65 hội viên, trong đó có nhiều cặp vợ chồng cùng tham gia sinh hoạt; chị Nguyễn Thị Lam, một hội viên tích cực của câu lạc bộ cho biết, “chồng tôi là một trong những người hút thuốc lá đã nhiều năm, việc vận động hết sức khó khăn. Từ khi tham gia câu lạc bộ, tôi được trang bị kiến thức và kỹ năng tuyên truyền nên đã kiên trì thuyết phục theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”. Đến nay, anh đã bỏ được thuốc, sức khỏe ngày càng được cải thiện”.
Nhân rộng các mô hình điểm cai nghiện thuốc lá
Không chỉ thành công với nhiều mô hình cộng đồng không khói thuốc, mà trong công tác tư vấn cai nghiện thuốc lá cũng đạt được nhiều kết quả khả quan khi nhiều mô hình điểm được nhân rộng trên phạm vi cả nước. Trong hơn chục năm qua, mạng lưới cán bộ y tế tại 63 tỉnh, thành phố tham gia tư vấn cai nghiện thuốc lá được thiết lập thông qua các khóa đào tạo giảng viên nguồn và chuyên sâu về tư vấn, điều trị cai nghiện thuốc lá. Nhờ đó, công tác phòng, chống tác hại thuốc lá dựa vào cộng đồng với các mô hình điểm về cai nghiện thuốc lá đã đạt được nhiều kết quả đáng kể.
Theo Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, đến nay, đã có mạng lưới các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế tổ chức hoạt động cai nghiện thuốc lá, trong đó có những bệnh viện chuyên khoa có liên quan đến các bệnh có sử dụng thuốc lá và có lượng bệnh nhân lớn. Điển hình, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) là bệnh viện nòng cốt hỗ trợ kỹ thuật về cai nghiện thuốc lá trên toàn quốc.
Từ năm 2015 đến nay, các hoạt động tư vấn cai nghiện thuốc lá chủ yếu được thực hiện thông qua sự hỗ trợ của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá với việc thành lập và tổ chức tư vấn cai nghiện thuốc lá miễn phí qua điện thoại và tư vấn trực tiếp tại các cơ sở khám, chữa bệnh. Tất cả người dân có nhu cầu cai nghiện thuốc lá đều được tư vấn và hỗ trợ cai nghiện thuốc lá miễn phí và thuận tiện qua 2 tổng đài cai nghiện thuốc lá 18006606 và 18001214; và tư vấn cai nghiện tại 10 Bệnh viện trong toàn quốc. Tính đến năm 2024, tổng đài 18006606 đã tiếp nhận gần 71.000 cuộc gọi, với hơn 7.000 người được đưa vào chương trình hỗ trợ chủ động. Trung bình mỗi năm, khoảng 1.200 người đã cai nghiện thành công nhờ sự giúp đỡ của các chuyên gia tại đây.
Bên cạnh đó, Quỹ đã hỗ trợ một số tỉnh, các tổ chức thí điểm mô hình như phòng tư vấn tại một số bệnh viện tại TP. Hồ Chí Minh. Trong giai đoạn 2021 - 2023, Quỹ đã phối hợp với Bệnh viện Bạch Mai triển khai mô hình phòng khám, tư vấn cai nghiện thuốc lá lồng ghép vào phòng quản lý bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và hen phế quản thí điểm tại một số cơ sở y tế tuyến huyện với mong muốn tạo điều kiện cho người hút thuốc dễ tiếp cận hơn với dịch vụ cai nghiện thuốc lá.
Theo báo cáo của 10 bệnh viện nhận hỗ trợ của Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, trong giai đoạn 2015 - 2023, đã có hơn 208.000 lượt bệnh nhân được tư vấn cai nghiện thuốc lá. Đáng chú ý, trong số hơn 50.000 bệnh nhân được tư vấn chuyên sâu cai nghiện thuốc lá, đã có 8.630 người đã cai nghiện thành công trong 3 tháng; 3.200 người cai nghiện thành công trên 1 năm.