Nghị viện và truyền thông qua mạng xã hộiNew Zealand: Cân bằng giữa minh bạch, trách nhiệm và tương tác

Thay vì chỉ “đăng tin”, Nghị viện, do Văn phòng Thư ký (Office of the Clerk) điều hành, quản lý các tài khoản chính thức) đặt ra một bộ quy tắc rõ ràng về cách thức vận hành, kiểm duyệt bình luận và tương tác nhằm vừa giữ tính trung lập của tổ chức, vừa tối ưu hóa hiệu quả tiếp cận.

Khung chính sách minh bạch, trung lập và dễ hiểu

Nền tảng cho hoạt động của Nghị viện trên mạng xã hội là Chính sách điều hành mạng xã hội (Social Media Moderation Policy). Tài liệu này không chỉ giải thích ai chịu trách nhiệm quản lý tài khoản, mà còn nêu rõ những gì công chúng có thể mong chờ (ví dụ: phản hồi trong giờ hành chính, tiêu chuẩn ứng xử trong phần bình luận) và những hành vi sẽ bị xóa hoặc chặn. Mục tiêu đặc biệt rõ ràng là giữ môi trường thảo luận cởi mở nhưng an toàn, đồng thời bảo đảm các nội dung chính thức luôn giữ giọng điệu trung lập, không phục vụ cho mục đích đảng phái.

Mỗi kênh hướng tới một nhóm đối tượng cụ thể

Nghị viện cũng minh định danh mục kênh mà họ sử dụng để tiếp cận các nhóm đối tượng khác nhau: tài khoản trung tâm (ví dụ @NZParliament trên X/Twitter) kết hợp với kênh “Tham quan Nghị viện” cho mục du lịch/giải thích, cùng LinkedIn, Instagram và YouTube để đa dạng hóa định dạng và ngôn ngữ truyền tải. Việc phân kênh cho phép Nghị viện đồng thời truyền tải tin tức chính thức, tài liệu phiên họp và nội dung giáo dục về cơ chế hoạt động nghị trường.

Nội dung đi sâu “giải thích” chứ không chỉ “thông báo”

Thay vì dùng mạng xã hội làm nơi đăng thông cáo báo chí thuần túy, Nghị viện New Zealand tập trung vào ba mũi nhọn nội dung: cập nhật trực tiếp hoạt động nghị trường (live tweets, livestream); nội dung giải thích sử dụng infographics, video ngắn về quy trình lập pháp và quyền hạn các bộ máy; nội dung mời gọi tham gia, thường là thông báo về buổi điều trần, kêu gọi ý kiến gửi về select committees. Cách tiếp cận này giúp biến các nội dung “khô khan" thành dễ tiếp cận, phù hợp với thói quen tiêu thụ thông tin nhanh của công chúng hiện nay.

Về mặt số liệu, các kênh chính thức đạt tầm ảnh hưởng đáng kể: tài khoản X của Nghị viện ghi nhận khoảng 35,3 nghìn người theo dõi, Instagram khoảng 14 nghìn, và trang Facebook có khoảng 22 - 23 nghìn lượt thích/follow - những con số phản ánh sức lan tỏa cơ bản trong dân số New Zealand và cho thấy Nghị viện có một nền tảng để tiếp cận hàng chục nghìn công dân trực tiếp.

Hiệu quả trên thực tế

Hiệu quả của chiến lược này không chỉ nằm ở số lượt theo dõi. Nghị viện thực hiện nghiên cứu đánh giá hàng năm về mức độ tiếp cận và nhận thức của công chúng. Kết quả đáng chú ý từ nghiên cứu nội bộ và báo cáo liên quan cho thấy trong thời gian phong tỏa vì Covid-19, tương tác với nghị viện thay đổi rõ rệt: số lượng người dân theo dõi các phiên điều trần của ủy ban nhiều gấp 6 lần so với trước giãn cách xã hội, và lượt xem/lắng nghe các buổi livestream trên Facebook tăng gấp đôi so với trước năm 2021. Điều này minh chứng cho thấy khi người dân cần thông tin trực tiếp, kênh số của Nghị viện đã đóng vai trò then chốt.

Quản lý tương tác: khi nào trả lời, khi nào ngắt kết nối?

Chính sách quản lý của người điều hành trang web nêu rõ nguyên tắc: khuyến khích đối thoại nhưng không đảm bảo trả lời mọi bình luận hoặc tin nhắn trực tiếp; thay vào đó, Nghị viện ưu tiên phản hồi những yêu cầu chính thức và các câu hỏi phổ biến, còn bình luận tiêu cực, mang tính cá nhân hóa, chứa nội dung thù ghét hay xuyên tạc sẽ bị xóa theo tiêu chuẩn đã công bố. Cách làm này cân bằng giữa mở cửa đối thoại và bảo vệ môi trường thảo luận khỏi độc hại.

Xử lý khủng hoảng truyền thông và chống thông tin sai lệch

Kinh nghiệm thời Covid-19 cho thấy Nghị viện cần phản hồi nhanh, dùng nguồn chính thức và đa dạng định dạng (video, văn bản tóm tắt, transcript) để phá vòng lan truyền của tin sai.

Về quy trình ứng phó, Nghị viện áp dụng các bước cơ bản: (1) xác định nguồn và quy mô vấn đề, (2) chuẩn bị tuyên bố chính thức dựa trên tài liệu phiên họp hoặc transcript, (3) phát hành đa nền tảng - tweet nhanh, video ngắn, bài dài trên website để cung cấp bối cảnh, (4) trong trường hợp cần thiết có thể phối hợp với truyền thông chủ lưu để khuếch tán thông tin đính chính. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro thông tin sai lệch lan rộng và giữ vững tính uy tín của thể chế.

Mặc dù được đánh giá là cơ quan lập pháp sử dụng hiệu quả mạng xã hội trong truyền thông, Nghị viện New Zealand vẫn đối mặt với thách thức: tài nguyên cho moderation và sản xuất nội dung chuyên nghiệp còn hạn chế, trong khi kỳ vọng của công chúng ngày càng cao; nhóm khán giả trẻ, mặc dù dễ tiếp cận qua Instagram hoặc TikTok, vẫn chưa hoàn toàn được thu hút bằng nội dung nghị trường truyền thống. Chiến lược 2021 - 2024 và cập nhật mới (2025) tiếp tục nhấn mạnh đầu tư vào nghiên cứu khán giả, thử nghiệm định dạng mới và mở rộng chương trình giáo dục công dân.

Chính sách quản lý mạng xã hội của Nghị viện New Zealand cho thấy một mô hình cân bằng giữa minh bạch, trách nhiệm và khả năng tương tác. Với những bước cải tiến liên tục về nội dung, hình thức truyền tải, phối hợp liên cơ quan, Nghị viện có thể phát triển thêm ảnh hưởng tích cực của mình trong đời sống dân chủ số hóa.

Quốc Đạt