Nghị viện và truyền thông qua mạng xã hộiThay đổi cách nghị viện giao tiếp với công dân

Tuy nhiên, việc sử dụng công cụ này vẫn đặt ra nhiều câu hỏi: Nghị viện nên hiện diện trên những nền tảng nào? Nên đăng tải loại nội dung gì? Và nên phản ứng thế nào trước phản hồi của công chúng - có nên cho phép tương tác tự do hay không? Đây là những vấn đề đang được nhiều nghị viện trên thế giới quan tâm và tìm lời giải.

Từ kênh hiển thị đến công cụ xây dựng niềm tin

Khác với các phương tiện truyền thông truyền thống, mạng xã hội cho phép nghị viện tiếp cận trực tiếp với người dân, tự mình định hình hình ảnh thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào báo chí. Chính sự trực tiếp ấy mở ra cơ hội tăng cường niềm tin vào các thể chế dân chủ. Nhưng để làm được điều đó, nghị viện không chỉ cần “hiện diện” mà còn phải “có ý nghĩa”, tức là trở thành một cơ quan gần gũi, đáng tin cậy và chân thực.

Muốn vậy, nền tảng cơ bản là một hình ảnh tích cực và phong thái chuyên nghiệp. Thông tin phải được truyền tải bằng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu, dựa trên sự thật, cân bằng và được cập nhật thường xuyên. Mục tiêu cao nhất của nghị viện khi hiện diện trên mạng xã hội chính là cung cấp thông tin trung lập, kịp thời và dễ tiếp cận cho tất cả mọi người. Ba khía cạnh sau đây minh họa rõ cho định hướng đó.

Minh bạch và trách nhiệm giải trình: Mạng xã hội mở ra cánh cửa để đưa các hoạt động nghị trường đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Các tiến trình ra quyết định - từ tài liệu thảo luận, báo cáo của ủy ban, nghị quyết cho đến các phiên họp công khai - có thể được đăng tải ở dạng dễ hiểu, giúp người dân theo dõi và đánh giá.

Tại Đức, Hội đồng Liên bang (Bundesrat) đã thử nghiệm hình thức “tweet trực tiếp” trong suốt các phiên họp toàn thể, mang lại thông tin ngay tại thời điểm sự kiện diễn ra. Hình ảnh và video từ các buổi điều trần, thảo luận hay họp ủy ban không chỉ mang đến “cái nhìn hậu trường” mà còn giúp thu hẹp khoảng cách giữa nghị viện với xã hội.

Một khía cạnh quan trọng khác là hoạt động ngoại giao nghị viện. Khi các cuộc gặp gỡ quốc tế hay hợp tác liên nghị viện được truyền thông minh bạch, công chúng sẽ thấy rõ sự gắn kết của quốc hội trong mạng lưới chính trị toàn cầu.

Nâng cao nhận thức và giáo dục công dân: Mạng xã hội cũng là công cụ lý tưởng để truyền tải kiến thức về nghị viện và dân chủ. Nghị viện Đức đã sử dụng các hình thức truyền thông đa phương tiện mới để các vấn đề chính trị phức tạp có thể được “giải mã” qua đồ họa trực quan, video ngắn hay các bài đăng súc tích. Ví dụ: cách một dự luật trở thành luật, mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước, hay vai trò cụ thể của từng ủy ban nghị viện. Những hình thức sáng tạo này không chỉ làm rõ quy trình mà còn góp phần giáo dục công dân, đặc biệt là thế hệ trẻ vốn quen thuộc với cách tiếp nhận thông tin nhanh, gọn và trực quan.

Đối thoại và sự tham gia của công chúng: Mạng xã hội không chỉ là kênh phát thông tin một chiều. Đây còn là nơi nghị viện có thể mở ra đối thoại trực tiếp với công dân. Các buổi hỏi - đáp trực tuyến, trò chuyện trực tiếp, khảo sát ý kiến hay phòng thảo luận ảo có thể biến nghị viện thành một không gian gắn kết, nơi người dân được lắng nghe và tham gia vào tiến trình dân chủ.

Thách thức phía trước

Song song với cơ hội, việc sử dụng mạng xã hội cũng kéo theo nhiều thách thức.

Tính trung lập: Trang mạng xã hội của nghị viện đại diện cho toàn bộ thể chế chứ không phải từng nhóm đảng phái hay nghị sĩ riêng lẻ. Điều đó đòi hỏi sự khách quan, cân bằng và tuyệt đối tránh thiên vị chính trị.

Thông tin sai lệch và ngôn từ thù địch: Cũng như bao tài khoản khác, nghị viện không thể tránh khỏi nguy cơ bị cuốn vào vòng xoáy tin giả, thông tin bóp méo và những bình luận cực đoan từ một bộ phận những người dùng tiêu cực. Giải pháp căn bản vẫn là cung cấp dữ liệu chuẩn xác, trung lập và cập nhật. Song, về lâu dài, cần một chiến lược mạnh mẽ hơn để góp phần xây dựng “văn hóa tranh luận lành mạnh” trên không gian mạng. Đặc biệt, các cơ quan lập pháp nói riêng và cơ quan công quyền nói chung cần có bộ quy tắc ứng xử hoặc bộ quy định nhằm quản lý các tài khoản mạng xã hội của các tổ chức, cơ quan nhà nước chính thống.

Tương tác đòi hỏi nguồn lực: Các hình thức đối thoại trực tuyến hấp dẫn nhưng lại tiêu tốn nhiều nhân lực và đòi hỏi sự điều phối chuyên nghiệp. Không phải nghị viện nào cũng có đủ nguồn lực để duy trì. Tại Đức, dù hiện diện trên nhiều nền tảng như X (Twitter), Instagram và YouTube, nhưng họ vẫn chưa triển khai các định dạng tương tác trực tiếp.

Mở rộng phạm vi tiếp cận: Một bài toán khác là làm thế nào để thu hút thêm người theo dõi mà không đánh mất sự chuẩn mực. Hiện Bundesrat có hơn 100.000 người theo dõi trên Instagram và 175.000 trên X. Tuy vậy, nhiều người vẫn coi chủ đề nghị trường là “khô khan”. Câu hỏi đặt ra là liệu nghị viện có nên thử nghiệm trên TikTok hay Threads - những nền tảng trẻ trung và giải trí hơn? Và có thực sự cần xuất hiện ở mọi nền tảng hay chỉ nên tập trung vào những kênh phù hợp nhất?

Có thể nói, mạng xã hội đang thay đổi căn bản cách nghị viện giao tiếp với xã hội. Nếu biết khai thác đúng cách, nó không chỉ giúp minh bạch hóa hoạt động nghị trường mà còn nuôi dưỡng niềm tin, nâng cao nhận thức công dân và thúc đẩy đối thoại dân chủ.

Nhưng cũng cần nhìn nhận rằng, đi đến với công chúng qua con đường mạng xã hội là hành trình nhiều cơ hội, vừa lắm thách thức. Làm sao lựa chọn nền tảng, giữ gìn tính trung lập, chống tin giả hay quản lý nguồn lực đều cần được thảo luận kỹ lưỡng, nếu không muốn nói là cần có khung pháp lý điều chỉnh.

Tuy nhiên, trong một thế giới nơi công dân ngày càng gắn bó với mạng xã hội, nghị viện không thể đứng ngoài. Sự hiện diện có trách nhiệm, minh bạch và sáng tạo trên các nền tảng số chính là chiếc cầu mới kết nối nghị trường với từng người dân, điều vốn là nền tảng để củng cố niềm tin vào dân chủ.

Quỳnh Vũ