Công trình lịch sử nghị trường có giá trị
Sách “Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V” được biên soạn nhằm giới thiệu một cách hệ thống lịch sử tổ chức và hoạt động của Quốc hội Việt Nam; ghi nhận tiến trình phát triển, những thành tựu và đóng góp to lớn của Quốc hội đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước trong giai đoạn 2011 - 2026, tương ứng với nhiệm kỳ Quốc hội các khóa XIII, XIV và XV.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Trong chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam (6/1/1946 - 6/1/2026), Lãnh đạo Quốc hội đã giao Ủy ban Văn hóa và Xã hội chủ trì, phối hợp tổ chức biên soạn cuốn sách “Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V (2011 - 2026)”. Sau gần 2 năm triển khai nghiên cứu, biên soạn, dự thảo cuốn sách đã cơ bản hoàn thành, được nghiệm thu với điểm số trung bình là 8,645 điểm.
Hội đồng nghiệm thu đánh giá, sách “Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V” đã được xây dựng một cách khách quan, toàn diện và có hệ thống, phản ánh rõ tổ chức và hoạt động của Quốc hội Việt Nam qua ba nhiệm kỳ XIII, XIV và XV. Trong từng chương, Ban biên soạn đã trình bày kết quả đổi mới về nội dung, phương thức hoạt động, cơ cấu tổ chức của Quốc hội, cũng như việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật. Cuối mỗi chương có nhận định, đánh giá khái quát về thành tựu, hạn chế và bài học kinh nghiệm trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội; qua đó đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội trong giai đoạn mới.
Theo PGS. TS. Nguyễn Văn Nhật, nguyên Viện trưởng Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đến nay Quốc hội Việt Nam đã trải qua 80 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển. Với chức năng là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất, cùng với sự lớn mạnh và đổi mới của đất nước, Quốc hội Việt Nam đã ngày càng khẳng định vai trò, vị trí của mình và liên tục đổi mới để phù hợp với yêu cầu, với niềm tin của Đảng và nhân dân.
Vì thế, sách “Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V” được nghiệm thu, xuất bản và mắt vào dịp kỷ niệm 80 năm Quốc hội Việt Nam, “là nhiệm vụ có ý nghĩa khoa học và chính trị đặc biệt”, để ghi lại đóng góp của Quốc hội đối với đất nước, đặc biệt là để các thế hệ sau hiểu rõ, trân trọng và phát huy vai trò, vị trí của Quốc hội trong hệ thống chính trị.
TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cũng đánh giá, công trình có ý nghĩa khoa học và thực tiễn rõ rệt. Về lý luận, sách góp phần bổ sung bức tranh lịch sử - chính trị của Việt Nam giai đoạn 2011 - 2026, thời đoạn có nhiều bước ngoặt về hiến định và thể chế.
Về thực tiễn, tác phẩm là nguồn tham khảo quan trọng cho lập pháp, giám sát và tổng kết mô hình tổ chức hoạt động của Quốc hội, đặc biệt hữu ích khi hoạch định chương trình xây dựng luật, chương trình giám sát và định hướng hoạt động của Quốc hội Khóa XVI (2026 - 2031). Công trình cũng có giá trị sư phạm đối với đào tạo - bồi dưỡng đại biểu dân cử, cán bộ giúp việc Quốc hội và nghiên cứu sinh trong lĩnh vực lịch sử nhà nước và pháp luật.
“Xét tổng thể, đề tài/nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu nghiệm thu đối với một công trình lịch sử nghị trường theo hướng biên niên, có giá trị tư liệu và tham khảo thực tiễn cao”, TS. Nguyễn Sĩ Dũng nhận xét.
Làm nổi bật đóng góp của Quốc hội
Dự thảo cuốn sách “Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V” được đánh giá đã đáp ứng yêu cầu nội dung, mục tiêu đặt ra, nghiên cứu công phu, nghiêm túc, có chất lượng khoa học tốt. Tuy nhiên, các thành viên Hội đồng nghiệm thu mong muốn và đề nghị Ban biên soạn tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện, để công trình thực sự xứng tầm với dấu mốc lịch sử 80 năm Quốc hội Việt Nam, góp phần nâng cao nhận thức của cử tri, người dân và bạn bè quốc tế về vị trí, vai trò, quá trình hình thành và phát triển của Quốc hội Việt Nam, gắn liền với lịch sử cách mạng và tiến trình phát triển của đất nước.
Chia sẻ với việc viết lịch sử đương đại rất khó bởi thậm chí nó vẫn đang diễn ra, nhà sử học Dương Trung Quốc, đại biểu Quốc hội 4 khóa XI, XII, XIII, XIV, cho rằng, lịch sử chỉ sinh động nếu có chi tiết, Ban biên soạn cần thu thập, chắt lọc dữ liệu, làm nổi bật những dấu ấn đậm nét của Quốc hội trong giai đoạn từ năm 2011 - 2025; ông dẫn chứng việc lần đầu tiên Quốc hội tự rút ngắn nhiệm kỳ của mình (Khóa XV) để tạo sự đồng bộ với thể chế chính trị, theo kịp sự biến đổi của xã hội; hay việc các nhà lãnh đạo nước ngoài phát biểu trước Quốc hội (Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon ngày 23/5/2015, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình ngày 6/11/2015); lần đầu tiên có nữ Chủ tịch Quốc hội…
“Những chi tiết như vậy sẽ cho người đọc thấy được thay đổi, đóng góp nổi bật của Quốc hội… Thông qua bộ sử này cũng thấy được đặc thù của thể chế chính trị Việt Nam, trong đó có Quốc hội trong tiến trình phát triển và khi tiếp cận đời sống nghị viện thế giới”, nhà sử học Dương Trung Quốc nói.
Khẳng định vai trò, vị trí của Quốc hội ngày càng rõ ràng hơn, người dân ngày càng quan tâm hơn đến hoạt động của Quốc hội, đặc biệt là các phiên chất vấn và trả lời chất vấn, PGS. TS. Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, cho rằng, dự thảo cuốn sách “Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V” đã nói lên được không khí dân chủ ở nước ta thông qua sinh hoạt của Quốc hội. Tuy nhiên, ông mong muốn cách viết ngắn gọn, súc tích hơn; phần Kết luận viết sắc sảo hơn.
TS. Nguyễn Sĩ Dũng góp ý, nên phân kỳ nội bộ rõ ràng theo 3 giai đoạn: 2011 - 2013 (tiền Hiến pháp 2013); 2013 - 2021 (hậu Hiến pháp, thể chế hóa mạnh); 2021 - 2026 (đổi mới lập pháp, chuyển đổi số nghị trường), mở đầu mỗi giai đoạn nêu bối cảnh, mục tiêu, đặc trưng chính. Bổ sung một số bảng biểu, chỉ số so sánh theo nhiệm kỳ/kỳ họp để tăng sức thuyết phục…
“Sách Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V không chỉ có giá trị về mặt khoa học và tư liệu, mà còn mang ý nghĩa chính trị - lịch sử sâu sắc, phản ánh trung thực quá trình đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế”. Nhấn mạnh điều này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Ban biên soạn nghiên cứu tiếp thu tối đa ý kiến của các thành viên Hội đồng nghiệm thu, hoàn thiện bản thảo với chất lượng cao nhất. Đặc biệt, cần bổ sung nội dung về Kỳ họp thứ Mười sắp tới, kỳ họp dự kiến xem xét thông qua số lượng luật nhiều nhất từ trước đến nay để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Sách “Lịch sử Quốc hội Việt Nam tập V (2011 - 2026)” do PGS. TS. Nguyễn Danh Tiên, Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh chủ biên. Dự thảo cuốn sách gồm: Lời giới thiệu, Mở đầu, Chương I, Chương II, Chương III, Kết luận và Phần phụ lục; tái hiện quá trình phát triển, thành tựu đạt được và những đóng góp to lớn của Quốc hội đối với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước từ năm 2011 - 2026, tương ứng với nhiệm kỳ Quốc hội các khóa XIII, XIV, XV.