Góp ý dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi)Đơn giản hóa, rút gọn tối đa thủ tục hành chính

Hội thảo góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) do Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Bộ Xây dựng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức (VCCI) tổ chức.

Một số thủ tục có thể cắt giảm đơn giản hơn nữa
Qua tổng kết, đánh giá thi hành Luật Xây dựng 2014, một trong những tồn tại, bất cập của Luật hiện hành là các thủ tục hành chính quy định tại Luật còn rườm rà, một số thủ tục có thể cắt giảm đơn giản hơn nữa, phân quyền kiểm soát cho các chủ thể, chuyển một số nội dung tiền kiểm sang hậu kiểm.

Tờ trình dự án Luật nêu, nội dung thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi của cơ quan chuyên môn về xây dựng gồm việc đánh giá phù hợp với chủ trương đầu tư, kiểm tra việc thực hiện thủ tục về đánh giá tác động môi trường, đánh giá sự phù hợp của thiết kế cơ sở với các cấp độ quy hoạch. Khi trình thẩm định mà dự án còn gặp một số vướng mắc thì phải dừng lại để hoàn thiện các thủ tục, sau đó phải trình thẩm định lại, kéo dài thời gian chuẩn bị đầu tư.
Vì vậy, dự thảo Luật đã lược giảm nội dung đánh giá thủ tục về chủ trương đầu tư, môi trường cho người quyết định đầu tư kiểm soát, cơ quan chuyên môn về xây dựng chỉ xem xét sự phù hợp với quy hoạch được sử dụng làm cơ sở lập dự án; cơ quan quản lý nhà nước về quy hoạch chịu trách nhiệm về sự phù hợp của quy hoạch này với các quy hoạch có liên quan theo pháp luật về quy hoạch.

Tờ trình cũng cho biết, dự thảo Luật đã loại bỏ thủ tục về thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở của cơ quan chuyên môn về xây dựng, phân quyền cho chủ đầu tư, tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra chịu trách nhiệm kiểm soát các nội dung về chuyên môn (an toàn chịu lực, an toàn phòng cháy và chữa cháy, tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn áp dụng), đối với dự án sử dụng vốn đầu tư công, chủ đầu tư chịu trách nhiệm kiểm soát dự toán xây dựng bảo đảm phù hợp với tổng mức đầu tư được duyệt.

Dự thảo Luật đã chuyển nội dung kiểm soát của cơ quan nhà nước tại bước cấp phép xây dựng đối với dự án đã được thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng sang hậu kiểm thông qua quy định về điều kiện khởi công xây dựng, quản lý trật tự xây dựng.
Đối với các công trình có yêu cầu cấp giấy phép xây dựng (là công trình có quy mô nhỏ), thủ tục về cấp giấy phép xây dựng cũng cần rà soát sửa đổi để đơn giản hơn nữa. Đồng thời, rà soát, cắt giảm đối tượng kiểm tra công tác nghiệm thu đối với một số dự án đầu tư công quy mô nhỏ, thống nhất đối tượng kiểm tra công tác nghiệm thu của cơ quan chuyên môn về xây dựng là các công trình ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng (không phân biệt nguồn vốn, hình thức đầu tư).

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải nêu thực tiễn, thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng vẫn còn rườm rà, phức tạp. Nhiều dự án đầu tư xây dựng phải trải qua quá nhiều công đoạn, tầng nấc thủ tục, kéo dài thời gian và tăng chi phí cho doanh nghiệp. Có doanh nghiệp phản ánh tình trạng khó nhất hiện nay không phải vốn hay đất mà là thủ tục đầu tư, tiền có, đất có nhưng dự án vẫn tắc do vướng hàng loạt giấy phép, thẩm định.

“Đơn cử, một công trình nhà ở riêng lẻ nhưng phải mất hơn một năm mới xin xong giấy phép xây dựng vì phải bổ sung hết hồ sơ này đến hồ sơ khác, qua nhiều cơ quan thẩm định. Thậm chí, có dự án bất động sản ở Hà Nội mất vài năm chỉ để hoàn tất các thủ tục khởi công”. Dẫn ví dụ trên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Trần Văn Khải cũng nhấn mạnh, thủ tục chồng chéo, kéo dài đang làm mất thời gian, chi phí của xã hội, làm đội giá công trình, giảm hiệu quả đầu tư. Xuất phát từ thực tế đó, tinh thần của dự thảo Luật là “cắt bỏ, rút gọn tối đa” những thủ tục không cần thiết. Theo đó, người quyết định đầu tư được linh hoạt lựa chọn phương án thiết kế phù hợp với tính chất, độ phức tạp của công trình, không bắt buộc theo khuôn mẫu cứng nhắc, nhằm rút ngắn thời gian chuẩn bị dự án.

So với 8 nhóm thủ tục hành chính trong luật hiện hành, dự thảo Luật đề xuất bãi bỏ 3 nhóm thủ tục và đơn giản hóa các nhóm còn lại. Mục tiêu cuối cùng là tạo môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp cho doanh nghiệp và người dân. Việc sửa luật lần này nhằm cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước theo hướng cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng, khắc phục các hạn chế, bất cập, đồng thời bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Đơn giản hóa thủ tục cấp phép hoạt động xây dựng

Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế của VCCI Đậu Anh Tuấn đánh giá cao các điểm mới của dự thảo Luật và cho rằng, dự luật đã thể hiện rất rõ tinh thần cắt giảm mạnh mẽ thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình đầu tư, cấp phép, kiểm tra, giám sát, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư trong lĩnh vực xây dựng.

Phó Tổng Thư ký VCCI cũng ghi nhận, dự thảo Luật đã chú trọng chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, từ quản lý chặt chẽ, kiểm soát chi tiết sang trao quyền, gắn trách nhiệm và nâng tính tự chủ cho các chủ thể; đồng thời đề nghị, cần quy định rõ việc hậu kiểm đối với các công trình xây dựng đã được triển khai.

Một số đại biểu hoan nghênh dự thảo Luật mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Theo đó, nếu một dự án đã được cơ quan chuyên môn thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thì sau đó không cần phải xin phép xây dựng nữa. Các công trình nhỏ, nhà ở riêng lẻ ở khu vực chưa có quy hoạch chi tiết tuy vẫn phải xin phép nhưng quy trình sẽ được thực hiện trực tuyến một cửa, đơn giản hơn trước. Ý kiến này cho rằng, việc miễn giấy phép xây dựng cho dự án đã qua thẩm định và rút gọn chỉ còn một thủ tục cấp phép đối với dự án khác, với thời gian cấp phép tối đa chỉ 7 ngày. Đây sẽ là bước đột phá so với quy định hiện hành, thể hiện quyết tâm giảm triệt để thủ tục dư thừa.

Ở phương diện khác, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), PGS.TS. Trần Chủng nêu vấn đề, trong hoạt động xây dựng trên thế giới có 2 loại giấy phép quan trọng nhất là “Giấy phép xây dựng” và “Giấy phép sử dụng công trình”. “Giấy phép xây dựng” để bảo đảm việc tuân thủ “kỷ cương, phép nước” còn “Giấy phép sử dụng” để bảo đảm tôn trọng giá trị quyền con người được sử dụng công trình xây dựng an toàn. Nêu vấn đề này, PGS.TS. Trần Chủng cho rằng, không nên “sợ” giấy phép, bởi cấp phép trong hoạt động xây dựng là việc “cần phải làm”.

Những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thi hành Luật Xây dựng thời gian qua liên quan đến việc cấp giấy phép chủ yếu nằm ở “cách cấp phép”. Đặt vấn đề này, PGS.TS. Trần Chủng cũng nêu rõ, các Nghị định hướng dẫn của Chính phủ sắp tới cần có nghiên cứu rất sâu về loại công trình phải cấp phép; các điều kiện được cấp phép và thẩm quyền cấp phép. Cần bảo đảm tính minh bạch về nội dung, quy trình cấp phép để người dân và các chủ thể thuận tiện tuân thủ pháp luật.

Cùng quan điểm này, Luật sư Lê Nết đề nghị, không nên bỏ hoàn toàn giấy phép xây dựng mà nên đơn giản hóa thủ tục cấp phép; bổ sung cơ chế cấp phép trực tuyến, tự động đối với những dự án nhỏ. Luật sư Lê Nết cũng đề xuất, sửa các quy định về cấp phép theo hướng giảm điều kiện cấp phép, áp dụng hậu kiểm thay vì tiền kiểm.

Nhật An